การลดไข้

การลดไข้

สวัสดีครับคุณน้า

ได้ข่าวว่า คุณน้าไม่สบายเป็นไข้ จอนก็เป็นเหมือนกัน เมื่อไม่กี่วันก่อน จอนอยู่ดีๆ ก็มีอาการปวดหัว ตัวร้อน ไข้สูงพอดูทีเดียว 104-105 องศาฟาเรนไฮท์แน่ะครับ น้องจินมาถูกตัวจอนแล้วรีบวิ่งไปบอกแม่ว่า “พี่จอนตัวร้อนจี๋เชียว” แม่รีบมาดูวัดปรอท แล้วรีบเอาผ้าชุบน้ำเย็นมาวางบนศีรษะจอน เอายาลดไข้พวกแอสไพรินมาให้กินทันที เอาน้ำมาให้จอนดื่ม 2 แก้วแน่ะครับ สั่งให้ดื่มให้หมด พอกินยาเรียบร้อยแล้ว แม่เอาผ้าชุบน้ำเย็นเช็ดตัวจอน จอนรู้สึกหนาวอยู่แล้ว พอยิ่งถูกผ้าเย็นเข้าจอนยิ่งรู้สึกหนาวสะท้านพาลสั่น ฟันกระทบกัน วัดปรอทอีกทีแทนที่ไข้จะลดกลับสูงขึ้นไปอีก แม่ดูปรอทเสร็จแล้วทำท่าครุ่นคิดพูดกับตัวเองว่า “เอ ทำไมไข้ยังขึ้นอีก ยาลดไข้ก็ให้แล้ว ดื่มน้ำ 2 แก้ว เช็ดตัวก็แล้ว” ครับ

แม่คงสงสัยว่าได้ทำตามทฤษฎีแล้ว แต่ไร้ผล ทฤษฎีการลดไข้ที่แม่ใช้ คือ ให้ยาลดไข้ ให้ดื่มน้ำมากๆ แล้วก็เช็ดตัวเพื่อให้ความร้อนออกจากร่างกายได้ เพราะกลไกของการที่มีความร้อนออกจากร่างกายได้ ก็โดยการทำให้เส้นเลือดขยายจากยาลดไข้ ไปกระตุ้นให้เส้นประสาทส่วนกลาง กระตุ้นให้เส้นเลือดส่วยปลายโดยเฉพาะที่ผิวหนัง ขยายตัวเต็มที่ ถ้าน้ำในร่างกายเพียงพอ จะมีเหงื่อออกมา เมื่อเหงื่อระเหยไป จะพาความร้อนไปได้มาก คนสมัยก่อนใช้รักษาคนที่เป็นไข้นานโดยการให้เข้ากระโจมอบไอน้ำอุ่นร้อน คนเหงื่อออก บางคนออกมากจนตัวเบา ไข้ลดได้ดี

แต่วิธีนี้ไม่เหมาะสำหรับทุกคนและยุ่งยาก จึงมักใช้แต่ยาและดื่มน้ำมากๆ แล้วก็ใช้ผ้าชุบน้ำเช็ดตัว ถ้าเช็ดตัวด้วยผ้าชุบน้ำเย็นหวังให้ความร้อนถ่ายเทไปที่ผ้าและน้ำซึ่งเย็นกว่า ผ้าชุบน้ำเย็นนี้ ถ้าวางบนหน้าผากและขาหนีบซึ่งมีเลือดไหลผ่านดี ก็ช่วยพาความร้อนไปได้มาก แต่ถ้าใช้น้ำเย็นหรือน้ำแช่แข็งเช็ดตัวนี่ซิครับ จอนว่า บางครั้งทำให้หนาวและทรมานอย่าบอกใครเชียว อย่างจอนหนาวสั่นแทนที่ไข้จะลดลงกลับสูงขึ้นอีก เพราะเวลามีอาการหนาวจนสั่นนั้น กล้ามเนื้อต่างๆ ในร่างกายต้องทำงานหดตัวสั่นระริกไปหมด แม้แต่กล้ามเนื้อเล็กๆ ที่เกาะโคนขนตามผิวกายก็หดตัวด้วยขนลุกไปทั้งตัวมีการใช้พลังงาน เพิ่มขึ้นอีกเท่าตัวความร้อนในร่างกายเกิดเพิ่มขึ้นมาอีก จำเป็นต้องระบายออกแต่ก็ทำได้ไม่สะดวก เพราะเส้นเลือดฝอยตามผิวหนังถูกความเย็นหดตัวเต็มที่ ความร้อนในตัวจึงสูงขึ้นมาก แม่เปลี่ยนวิธีเช็ดตัวจอนทันที คราวนี้ใช้น้ำอุ่นเช็ดครับ ทำให้จอนสบายขึ้นมาก เช็ดจนผิวหนังออกแดงแน่ะครับ สักครู่เหงื่อออก วัดไข้อีกที ลดเป็นปกติเลยครับ

ประสบการณ์ของจอนครั้งนี้ จอนเสนอให้เช็ดตัวด้วยน้ำอุ่นดีกว่าน้ำเย็น ยิ่งน้ำแข็งด้วยแล้ว จอนว่าทรมานคนป่วยมากไปหน่อย แม่ให้จอนกินยาอีกหลายอย่าง บอกว่า ไข้เป็นอาการแสดงของโรค เป็นปลายเหตุ ถ้าไม่รักษาต้นเหตุให้ถูกต้อง ไข้จะขึ้นอีกถึงแม้จะได้ยารักษาต้นเหตุแล้วก็ตามยังต้องใช้เวลากว่ายาจะออกฤทธิ์และการอักเสบจะลดลง ไข้จึงลงได้ดีโรคบางอย่างใช้เวลาหลายวัน จอนสงสัยว่าทำไมคนเราต้องเป็นไข้เวลาไม่สบาย คุณน้าเคยถามตัวเองอย่างจอนไหมครับ คำอธิบายก็คือ เมื่อร่างกายมีการอักเสบเกิดขึ้นจะเกิดที่ใดก็ได้ สาเหตุจากแบคทีเรีย ไวรัสอื่นๆ จะมีสารชนิดหนึ่ง จอนเรียกว่า สารก่อให้เกิดไข้ก็แล้วกันนะฮะ เข้าในกระแสไหลเวียน

สารนี้จะกระตุ้นฮอร์โมนในร่างกายบางชนิด และกระตุ้นสมองส่วนกลางให้สั่งให้เส้นเลือดหดตัว กล้ามเนื้อที่ปิดรูขนหดตัวจนขนลุก เมื่อเส้นเลือดที่ผิวหนังหดตัวความร้อนออกได้ไม่สะดวก และมีการสร้างความร้อนมากขึ้นด้วย ไข้จะเริ่มขึ้น คุณน้าคงเคยสังเกตใช่มั้ยครับที่บางคนศีรษะเริ่มร้อน แต่ผิวหนัง มือ เท้าเย็น บางคนเลยเรียกว่า ไข้ตัวเย็น ถ้าเป็นในเด็กที่มีคนในครอบครัวเคยชัก บางครั้งผู้ใหญ่ไม่ทราบว่าเด็กมีไข้กว่าจะรู้ก็มีอาการชักกระตุก วัดปรอทจึงพบว่า มีไข้สูง ที่เด็กเป็นเช่นนี้ บางคนต้องกินยากันชักด้วย

การทดสอบว่าเป็นไข้หรือไม่

ชาวบ้านอย่างเราๆ ใช้วิธีสัมผัสเอาโดยมักใช้หลังมือแตะบนหน้าผาก ถ้ารู้สึกว่าร้อนเมื่อเทียบกับของผู้สัมผัสก็บอกได้ว่ามีไข้ จอนลองคิดดูเล่นๆ ว่าถ้าคนมีไข้ไปสัมผัสคนที่มีไข้ด้วยกันเองคงบอกไม่ได้ว่าใครเป็นไข้ หมอเขาจึงแนะนำให้ใช้ปรอทวัด วัดให้แน่ว่ามีอุณหภูมิของร่างกายเท่าใด มักใช้วัดโดยการให้หอมทางปากหรือเหน็บทางทวารหนัก ใช้เวลา 2-5 นาที ถ้าเกิน 37.8 องศาเซลเซียส หรือ 99 องศาฟาเรนไฮท์ จึงนับว่าเป็นไข้ คุณน้าเชื่อไหมครับว่า ในสายตาของหมอนั้นไข้เป็นประโยชน์ด้วย จอนไม่อยากจะเชื่อเหมือนคุณน้าแหละครับ แสนจะทรมาน ปวดหัว ปวดเมื่อยสารพัด เป็นภาวะที่ต้องทนทั้งนั้น แต่หมอว่ามีไข้เป็นประโยชน์เพราะ บอกให้เรารู้ว่าเราไม่สบาย มีอะไรผิดหรือมีอาการอักเสบขึ้นในร่างกาย ถ้าไม่มีไข้แล้ว ก็คงไม่รู้ ไม่ได้รับการรักษา เรื่องนี้หมอท่านว่าก็จริงเหมือนกัน

ถ้าคุณน้าไม่สบายเป็นไข้ให้ดื่มน้ำมากๆ กินยาลดไข้ เช็ดตัวด้วยน้ำอุ่น ใช้ผ้าเย็นวางบนหน้าผาก อย่าลืมว่า ไข้เป็นการแสดงอาการของโรคการกินยาลดไข้ เป็นเพียงการแก้ปลายเหตุที่ควรไปพบหมอให้ท่านหาต้นเหตุ จะได้รักษาให้หายสุขภาพคืนสู่สภาพเดิมต่อไป การมีสุขภาพดีสบายไปสิบอย่าง ปีใหม่นี้จอนขออวยพรให้คุณน้าทุกคนจงห่างไกลโรคครับ

คิดถึงคุณน้า

จอน