• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

คนทีเขมา

คนทีเขมา
 

        


⇒ชื่ออื่น
กุโนกามอ(มาเลเซีย-ปัตตานี), กูนิง(มาเลเซีย-นราธิวาส), อึ่งเกง(แต้จิ๋ว), หวงจิง(จีนกลาง) Negundo Chest Nut


⇒ ชื่อวิทยาศาสตร์
Vitex negundo L. (V.arborea Dest.) (V. paniculata Lam.) (V. spicata Lour.)
วงศ์ Verbenaceae


⇒ ลักษณะต้น
เป็นไม้พุ่มอาจสูงถึง 6 เมตร กิ่งและใบมีกลิ่นหอม กิ่งอ่อนเป็นเหลี่ยม สีเทา ปกคลุมด้วยขนอ่อนใบออกตรงกันข้าม ใบรวมคล้ายรูปมือ ประกอบด้วยใบย่อย 5 หรือ 3 ใบ (ส่วนใหญ่มักมี 5 ใบ ) ใบย่อยรูปไข่ยาว 4-9 ซม. กว้าง 1.5-3.5 ซม. ใบกลางใหญ่ที่สุด ใบข้างทั้งสองด้าน เล็กลงตามลำดับปลายใบแหลมยาว ขอบใบเรียบหรือมีรอยหยักเล็กน้อย หลังใบสีเขียวเข้ม ท้องใบสีขาว และมีขนอ่อนปกคลุม ช่อดอกเกิดตรงยอด ดอกสีม่วงอ่อน โคนกลีบดอกติดกันเป็นกรวย ตรงปลายแยกคล้ายริมฝีปาก ปากบนแยกเป็น 3 แฉก ปากล่าง 2 แฉก ผลแห้งเปลือกแข็ง สีน้ำตาล รูปกลมรี เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ 2.5 มม. ภายในมีเมล็ดเล็ก 1 เมล็ด ชอบขึ้นตามที่ชื้นแฉะ ขยายพันธุ์โดยการปักชำ
 

 

⇒ ส่วนที่ใช้
กิ่ง ใบ ช่อดอก ผล และราก

 

⇒ สรรพคุณ
กิ่ง  :      แก้ไข้หวัด ไอ เจ็บคอ โรคปวดข้อ ปวดฟัน แผลพุพองจากไฟไหม้
ใบ   :     แก้ปวดหัว หูอื้อ แก้ไข้หวัด อาเจียน และถ่าย แก้บิดไม่มีตัว ลำไส้อักเสบ แก้ไข้มาลาเรีย ดีซ่าน โรคปวดข้อ บวมฟกช้ำ ฝี กลากเกลื้อน เชื้อราที่เท้า บาดแผลจากของมีคม สุนัข หรือตะขาบกัด ไล่แมลง
ช่อดอก  : ลดไข้ ฝาดสมาน แก้ท้องเสีย
ผล   :     ขับเสมหะ แก้ไข้หวัด ไอ หอบหืด เหน็บชา แก้ไข้มาลาเรีย ไข้รากสาดน้อย (typhoidfever)
ปวดท้องโรคกระเพาะ กระเพาะอาหารเป็นแผล กระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง ฝีคัณฑสูตร
ราก   :    แก้ไข้หวัด ไอหอบหืด ขับเสมหะ ขับปัสสาวะ แก้ไข้มาลาเรีย โรคปวดข้อ ปวดท้องโรคกระเพาะ ขับพยาธิเส้นด้าย (พยาธิเข็มหมุด)

 

⇒ ตำรับยาและวิธีใช้
1.ไข้รากสาดน้อยและไอ นำผล 3-10 กรัม มาคั่ว อย่าให้ไหม้ (เพราะจะทำลายฤทธิ์ของยา) แล้วต้มน้ำกิน

2.หอบหืด ใช้ผลแห้ง 50 ลูกหรือ 6-15 กรัม บดเป็นผงแล้วเติมน้ำตาลทรายจำนวนพอควร ชงน้ำกินวันละ 2 ครั้ง

3.ปวดท้องโรคกระเพาะ ใช้ผลแห้ง 3-10 กรัม บดเป็นผง ปั้นเป็นเม็ดกิน

4.กระเพาะอาหารเป็นแผล กระเพาะอาหารอักเสบเรื้อรัง ใช้ผลแห้ง 30 กรัม ต้มน้ำหรือบดเป็นผงกิน หรือใช้รากสด 30 กรัม เติมน้ำตาลแดงปริมาณพอควร ต้มน้ำกิน

5.ฝีคัณฑสูตร ใช้ผลแห้ง 15 กรัม คั่วแล้วบดเป็นผง อาจใช้เหล้าเล็กน้อยผสมกินตอนท้องว่าง

6.ไข้หวัด ลำไส้อักเสบ บิดไม่มีตัว ใช้ใบสด 35-40 ใบ หรือ 10 กรัม ต้มกับน้ำ 3 ถ้วย เคี่ยวให้เหลือถ้วยครึ่ง แบ่งกินวันละ 3 ครั้ง

7.ไข้มาลาเรีย
ใช้ใบสด 180 กรัม เติมน้ำพอท่วมแล้วต้มด้วยไฟอ่อน ๆ เคี่ยวให้ข้น จนเหลือประมาณถ้วยครึ่ง แบ่งกินครึ่งหนึ่งก่อนมีอาการ หลังจากนั้น 2 ชั่วโมง กินส่วนที่เหลือ หรือใช้รากสด 30 กรัม ต้มน้ำกินก่อนมีอาการ 3 ชั่วโมง
ข้อควรระวัง ห้ามใช้ในคนที่มีสีหน้าซีดขาวผอม ท่าทางอิดโรย อ่อนเพลีย หายใจตื้น ไม่มีแรง(แพทย์จีนเรียกอาการพร่อง)

8.โรคปวดข้อ ใช้กิ่งสด 15 กรัม ต้มน้ำ แบ่งกินเช้า-เย็น

9.ขับพยาธิเส้นด้าย ใช้รากสด 30 กรัม หั่นเป็นชิ้นบาง ๆ แล้วนำไปคั่วกับเหล้าหวานจนเป็นสีเหลือง ใส่น้ำ 2 ถ้วย ต้มให้เหลือ 1 ถ้วย กินก่อนอาหารค่ำ

10.เชื้อราที่เท้า ใช้ใบสดตำละเอียดพอกบริเวณที่เป็น

11.บาดแผลจากของมีคม สุนัขหรือตะขาบกัดใช้ใบสดตำละเอียดพอกบริเวณที่เป็น,

12.แผลพุพองจากไฟไหม้ นำกิ่งแห้งมาคั่ว อย่าให้ใหม้ บดเป็นผงผสมน้ำมัน ทาบริเวณแผล

13.ไล่แมลง ใช้ใบแห้งปูรองเมล็ดพืช กันแมลงรบกวน
 

ข้อมูลสื่อ

38-009
นิตยสารหมอชาวบ้าน 38
มิถุนายน 2525
อื่น ๆ
ผศ.สุนทรี วิทยานารถไพศาล