• ขนาดตัวอักษร  Normal size text | Increase text size by 10% | Increase text size by 20% | Increase text size by 30%

เด็กวัยหนึ่งขวบถึงขวบครึ่ง

เด็กวัยหนึ่งขวบถึงขวบครึ่ง

สภาพแวดล้อม

255. สร้างสถานที่ให้เด็กเล่นกันเถอะ

ชีวิตประจำวันของเด็กในวัยนี้ ส่วนใหญ่ใช้เวลาไปในการเล่นมากที่สุด เด็กจะค้นพบความสามารถพิเศษของตนเองในระหว่างการเล่น พ่อแม่ต้องให้ความสำคัญกับการเล่นของเด็ก ตอนแรกคอยสังเกตดูว่าเด็กชอบของแบบไหน และคอยสนับสนุนการเล่นที่เด็กชอบ

เด็กวัยนี้แทบทุกคน ชอบการละเล่นที่ใช้ร่างกายทั้งตัว เราควรส่งเสริมทักษะการออกกำลังกายของเด็ก น่าจะให้เด็กได้มีโอกาสเล่นชิงช้า ไม้ลื่น รถเข็น ลูกบอล ฯลฯ ถ้าอยากส่งเสริมความคิดสร้างสรรค์ ควรให้ของเล่นประเภทแท่งไม้สำหรับสร้างเป็นสิ่งต่างๆ ให้สีเทียนหรือสีเมจิคและกระดาษแผ่นใหญ่ สำหรับเขียนเล่นตามใจชอบ ตุ๊กตารูปสัตว์และคน รถยนต์ รถไฟ เรือบิน เป็นของเล่นที่ช่วยให้เด็กสร้างความฝันของตน

การอ่านหนังสือภาพให้เด็กฟังก็ช่วยกระตุ้นให้เด็กสร้างโลกในฝันของตนขึ้นมา สำหรับเด็กอายุยังไม่ถึงขวบครึ่ง เรื่องที่อ่านไม่ควรสลับซับซ้อนนัก ถ้ามีฉากเกินกว่า 3 ฉาก เด็กคงเข้าใจยาก เด็กที่ชอบรถยนต์ อาจสนใจดูแต่หนังสือภาพรถยนต์ เด็กที่ชอบสัตว์อาจสนใจดูแต่หนังสือภาพสัตว์ ซึ่งก็ไม่เป็นไร เพราะคนเราเกิดมาไม่จำเป็นต้องจดจำสารานุกรมทั้งชุด

เด็กที่ชอบดนตรีมักจำเพลงในโทรทัศน์หรือวิทยุได้ เด็กแบบนี้ควรเปิดเพลงให้ฟังบ่อยๆ แต่ไม่ควรเปิดวิทยุทิ้งไว้ทั้งวัน เพราะจะทำให้เด็กสนใจฟังเสียงต่างๆ น้อยลง เด็กที่ชอบเคาะชอบตีให้เกิดเสียง ควรให้ของเล่นประเภทกลองหรือระนาด เราให้ของเล่นหรืออุปกรณ์ในการเล่นที่เด็กชอบ เพราะต้องการให้เด็กสนใจเล่นอยู่ได้นาน คนสมัยก่อนชอบพูดว่า ให้ของเล่นแก่เด็กน้อยชิ้นดีกว่าให้หลายชนิดเกินไป ที่จริงจำนวนของเล่นไม่สำคัญเท่าไรนัก ถึงจะมีของเล่นมาก ถ้าเด็กสนใจเล่นอยู่นานเป็นใช้ได้

หากเด็กได้มีโอกาสเล่นชิงช้า หรือเล่นทรายในสนามกว้างๆ ทุกวันก็จะดี ถ้าที่บ้านไม่มีสนาม สิ่งที่คุณแม่พอจะช่วยลูกได้คือ พาเด็กออกไปเดินเล่นหรือวิ่งเล่นนอกบ้าน สำหรับผู้ใหญ่การฝึกร่างกาย เช่นการเดินหรือวิ่งเหยาะไม่ใช่การเล่น สำหรับเด็กวัยนี้การพาไปเดินเล่นก็เป็นการเล่นอย่างหนึ่ง

256. ป้องกันอุบัติเหตุ

พอเด็กเริ่มเดินได้ ไปไหนๆ ได้ตามใจชอบ อันตรายก็มากขึ้นเป็นเงาตามตัว ตกระเบียงบ้าง ตกบันไดบ้าง ตกบ่อนํ้าบ้าง ในเมืองไทยนอกจากมีเด็กตกท่อเทศบาลตายแล้ว ยังมีเด็กตกรูเสาเข็มตายด้วย เด็กวัยนี้พบอุบัติเหตุทำนองนี้มากที่สุด คุณแม่ไม่ควรวางของหรือกล่องไว้ที่ระเบียง บ่อนํ้า ท่อนํ้า ต้องปิดฝาให้มิดชิด อุบัติเหตุทั้งหลายที่เกิดขึ้นกับเด็ก ผู้ที่สมควรรับผิดชอบอย่างไม่มีทางหลีกเลี่ยงคือ ผู้ใหญ่ เราต้องไม่ปล่อยให้เด็กวัยนี้ออกนอกบ้านคนเดียว ถ้าเราระวังเรื่องนี้ไว้ อุบัติเหตุรถชนหรือตกนํ้าตายจะลดลงมาก ประตูรั้วบ้านหรือประตูหน้าบ้านที่ออกสู่ภายนอกได้ ต้องคอยระวังให้ปิดอยู่เสมอ

สำหรับบ้านที่เป็นร้านค้าและคุณแม่ช่วยทำงานในร้านด้วย ควรเอาลูกไปฝากสถานเลี้ยงเด็ก คุณแม่ที่เป็นเกษตรกร ระหว่างไปทำงานในไร่ ไม่ควรพาเด็กไปอยู่ใกล้ๆ นอกจากนั้น การให้ลูกคนพี่ซึ่งอายุไม่ถึง 10 ปี พาน้องไปเล่นนอกบ้านก็อันตราย อุบัติเหตุกินของแปลกปลอมเข้าไปมีมากเช่นกัน ยาลดไข้ ยานอนหลับ ไม่ควรวางไว้ในที่เด็กหยิบถึง การจัดตู้ ลิ้นชัก ควรจัดเฉพาะตอนลูกหลับ เพราะขณะที่คุณแม่กำลังวุ่ยวาย จัดตู้อยู่ เด็กอาจหยิบลูกเหม็นเข้าปากอมเล่นได้

257. พี่น้อง

เด็กวัยขวบครึ่งบางคนกลายเป็นพี่ไปแล้วก็มีไม่น้อย เด็กบางคนอิจฉาน้องมาก บางคนไม่อิจฉาเลย เด็กอาจทำร้ายน้องด้วยความอิจฉาก็ได้ คุณแม่ควรระวังไว้ด้วย

เด็กวัยนี้ถึงจะเป็นพี่แล้ว เราก็หวังแกประพฤติตนสมกับที่เป็นพี่ไม่ได้ เพราะเด็กยังไม่โตพอที่จะเป็นอิสระจากแม่ เราต้องรอเวลาให้เด็กค่อยๆ รู้สึกยินดีด้วยตนเอง ที่มีน้องแม่เข้ามาร่วมเป็นสมาชิกครอบครัวเพิ่มขึ้นอีกคนหนึ่ง ส่วนมากลูกคนพี่ไม่ได้รู้สึกอิจฉาน้อง แต่เกิดความไม่พอใจ เพราะท่าทีของคุณแม่เปลี่ยนไป โดยหวังให้ลูกคนพี่ทำอะไรได้เกินกว่าอายุของแก เด็กอายุขวบครึ่งนี้ ไม่ว่าจะมีน้องหรือไม่มี เราก็ต้องยอมให้นอนเล่นบนตักแม่ และถ้าแกตกใจตื่น กลางดึก เพราะฝันร้าย คุณแม่ต้องอุ้มแกแนบอกและปลอบขวัญให้

ถ้าคุณแม่ยังให้ลูกคนพี่ดูดนมแม่เมื่อแกตื่นขึ้นกลางดึก ต้องพยายามเลิกให้ได้ก่อนคลอดน้องคนใหม่ มิฉะนั้นเวลาน้องดูดนมแม่แกจะโกรธมาก เมื่อมีน้อง พอเด็กเห็นคุณแม่ให้น้องดูดนมขวด หรือเปลี่ยนผ้าอ้อมให้ ลูกคนพี่ส่วนใหญ่อยากให้แม่ ทำให้ตนบ้าง ทั้งๆ ที่แกดื่มนมจากแก้วได้แล้ว แต่ก็เกิดอยากดูดจากขวดขึ้นมาทันที หรือเด็กที่ไม่ใช้ผ้าอ้อมแล้วกลับอยากจะนุ่งผ้าอ้อมขึ้นมาอีก

ตอนกลางวัน เราคงไม่ต้องให้ใช้ผ้าอ้อม แต่ตอนกลางคืนเด็กมักฉี่รดที่นอน เพราะสภาพจิตใจของแกกำลังอยู่ในภาวะวิตกกังวลกับการมีน้องใหม่ ตอนกลางคืนอาจจำเป็นต้องใช้ผ้าอ้อม สำหรับการดูดนมจากขวดนั้น ส่วนใหญ่คุณแม่คงยังต้องยอมให้เด็กวัยขวบครึ่งดูดอยู่ ซึ่งก็ไม่มีผลเสียอะไรในภายหลัง

258. ภูมิอากาศ

สำหรับเด็กซึ่งอายุใกล้จะขวบครึ่งในฤดูหนาว และยังไม่ได้ฝึกให้นั่งกระโถน ถ้าอากาศหนาวเย็นมาก คุณแม่ควรรอให้พ้นฤดูหนาวเสียก่อน จะฝึกง่ายกว่า

เมื่อเด็กเดินได้แล้ว แกจะชอบเล่นนอกบ้านมาก ถ้ามีเวลา ควรพาไปเล่นตามสวนสาธารณะ ให้เด็กได้วิ่งเล่นอย่างเต็มที่ในที่กว้างๆ บ้าง และใช้ลูกบอลหรือเครื่องเล่นอื่นๆ ฝึกให้เด็กได้ออกกำลังกายทุกส่วน เวลาอากาศร้อน เด็กชอบเล่นนํ้ามาก ปัจจุบันมีสระว่ายนํ้าพลาสติกสำหรับเด็ก แต่ไม่ควรใส่นํ้าสูงกว่า ระดับ 10 ซม. เพราะไม่ปลอดภัยสำหรับเด็กวัยขวบครึ่ง ที่จริงให้เด็กเล่นนํ้าในกะละมังใบใหญ่ก็ได้ และพาไปเที่ยวทะเลบ้างก็ดี

เด็กที่มีนิสัยกินน้อย พอถึงฤดูร้อนยิ่งไม่ยอมกินข้าว บางวันดื่มนมเพียง 3 ขวด แล้วไม่ยอมกินอะไรอีกเลย นํ้าหนักก็ไม่เพิ่ม แต่ถ้าเด็กร่าเริงดีก็ไม่ต้องเป็นห่วง พออากาศค่อยคลายร้อนเด็กก็จะกินเอง อย่าดูแลลูกเหมือนเด็กป่วย

ช่วงอากาศเปลี่ยนฤดู เด็กบางคนมีอาการไอทั้งๆ ที่แข็งแรงดีและไม่มีไข้ แต่มีเสมหะมาก เรื่องนี้ไม่ต้องเป็นห่วง

ข้อมูลสื่อ

73-009
นิตยสารหมอชาวบ้าน 73
พฤษภาคม 2528