เด็กวัยหนึ่งขวบถึงขวบครึ่ง

เด็กวัยหนึ่งขวบถึงขวบครึ่ง

สภาพผิดปกติ

266. อาเจียน

อาการอาเจียนของเด็กมิใช่เกิดจากโรคไปเสียทั้งหมด การอาเจียนเอาอาหารที่กินมากเกินไปออกมานั้น เรียกได้ว่าเป็นการป้องกันตัวอย่างหนึ่ง ผู้ที่ควรจะรู้ดีที่สุดว่าลูกอาเจียนเพราะกินมากเกินไปหรือเปล่า คือ คุณแม่ เวลาเด็กได้กินของโปรด อาจเผลอกินมากเกินไปจนอาเจียนออกมาในภายหลังได้ ถ้าเด็กอาเจียนด้วยสาเหตุนี้ แกจะไม่มีไข้ และเมื่ออาเจียนออกมาแล้วกลับรู้สึกสบาย เด็กบางคนอาเจียนง่าย บางคนไม่ค่อยอาเจียน เป็นลักษณะเฉพาะตัวซึ่งไม่เหมือนกัน

กรณีที่เด็กอาเจียนเอาอาหารเย็นออกมาหมดตอนกำลังจะนอนกลางคืน สาเหตุที่พบมากที่สุด เกิดจากการไอ เด็กแบบนี้ตามปกติมักจะเป็นเด็กที่มีเสมหะมาก มีเสียงครืดคราดในอกอยู่เสมอ และชอบไอตอนกลางคืนหรือตอนเช้ามืด เมื่อไอตอนก่อนนอน ในกระเพาะยังมีอาหารอยู่ จึงออกมาในขณะที่กำลังไอ

กรณีเช่นนี้เด็กจะไม่มีไข้ และเมื่ออาเจียนอสร็จก็นอนหลับสบาย ตกดึกได้ยินเสียงครืดคราดๆ คุณพ่อคุณแม่ก็รู้ว่าลูกอาเจียนเพราะเสมหะอีกแล้ว จึงไม่ค่อยห่วงนัก สมัยก่อนเวลาเด็กอาเจียนพร้อมกับอาการไอ เรามักจะนึกถึงโรคไอกรน แต่เมื่อการฉีดวัคซีนป้องกันไอกรนแพร่หลายมากแล้ว เราก็ไม่ค่อยพบโรคนี้

อาการอาเจียนของเด็กที่พบมาก รองลงมาก็คือ อาการอาเจียนเนื่องจากมีไข้อย่างกะทันหัน ลองแตะหน้าผากเด็กดูก็จะรู้ทันที สาเหตุนั้นเราไม่รู้ชัดนัก แต่โรคที่ทำให้มีไข้สูงก็มักจะมีอาการอาเจียนร่วมด้วย เราต้องดูแลเด็กเช่นเดียวกับเวลาเด็กมีไข้สูง (ดู 264 ไข้สูงอย่างกะทันหัน) คือ ให้หัวเย็นแต่ตัวอุ่น ถ้าเด็กอาเจียนหลายครั้ง ให้ลุกขึ้นมาอาเจียน ถ้าเราให้กินน้ำทันทีหลังจากอาเจียนเสร็จ แกจะอาเจียนอีกควรรอประมาณ 1-2 ชั่วโมง ถ้าเด็กยังตื่นอยู่ ค่อยๆ ให้น้ำเย็นหรือน้ำผลไม้เย็นๆ หากเด็กไม่อาเจียนอีกแล้ว ควรให้เด็กได้ดื่มน้ำตามต้องการ

บางครั้งเด็กอาจเกิดอาการอาเจียน เนื่องจากเหนื่อยมากเกินไป เพราะเมื่อวานไปเที่ยวไกลหรือเล่นมากเกินไป เด็กมักจะอาเจียนทั้งๆ ที่ไม่มีไข้ แต่มีอาการหาวบ่อยๆ และท่าทางเหนื่อยล้า ควรให้เด็กนอนพักมากๆ เด็กที่ไม่มีไข้และไม่ไอแต่อาเจียนเป็นครั้งคราวติดต่อกันหลายวัน ต้องพาไปให้หมอตรวจ เด็กอายุขนาดนี้มิใช่ว่าจะไม่เป็นโรคลำไส้กลืนกันเอาเสียเลย (ดู 132 ลำไส้กลืน หมอชาวบ้านฉบับที่ 31) แต่ถ้าเป็นโรคนี้ เด็กจะไม่อาเจียนเพียงอย่างเดียว จะมีอาการปวดท้องอย่างแรงด้วย

267. ท้องเสีย

เด็กอายุเกินหนึ่งขวบ เวลาท้องเสียมักจะหายช้ากว่าเด็กอายุต่ำกว่าขวบ ถ้าเด็กมีอาการท้องเสีย แต่ไม่อาเจียน และอยากอาหารตามปกติ ควรให้กินอาหารจะหายเร็วกว่า หากเราให้เด็กอดอาหารนานเกินไป อุจจาระจะแข็งตัวยากและความต้านทานต่อโรคอื่นๆ ก็ด้อยลง

ในกรณีที่เด็กกินอาหารซึ่งทำเองในบ้านร่วมกับคนอื่นในครอบครัวและไม่มีใครท้องเสีย นอกจากหนูน้อยคนเดียว อาการท้องเสียแบบนี้ส่วนใหญ่คงไม่เป็นอะไรมาก แต่ถ้าทุกคนในบ้านก็ท้องเสียหรือเวลาไปกินอาหารข้างนอก มีแต่เด็กเท่านั้นที่กินไอศกรีมแล้วท้องเสีย ก็น่าสงสัยว่าเกิดจากเชื้อโรค ต้องรีบพาไปหาหมอ

บ้านที่อยู่ไกลหมอ กว่าจะเดินทางไปหาหมอได้ต้องกินเวลาหลายชั่วโมง ควรปรึกษาเอาไว้ก่อนว่า เวลาเกิดอาการท้องเสียควรใช้ยาอะไร เพื่อช่วยประทังเอาไว้ก่อนไปพบหมอ และระหว่างนั้นควรงดอาหาร แต่ต้องให้เด็กได้น้ำอย่างเพียงพอ

เด็กที่มีอาการท้องเสียแต่เล่นดีและไม่มีไข้ เราเพียงแต่ลดปริมาณอาหารที่ให้ และเปลี่ยนจากข้าวสวยเป็นข้าวต้มก็พอ แต่ถ้าเด็กมีไข้และท่าทางไม่ร่าเริง อย่ารักษาเอง ต้องพาไปหาหมอ