สมุนไพรในสาธารณสุขมูลฐาน

สมุนไพรที่ใช้แก้ไอ และขับเสมหะ

 ชื่อสมุนไพร                                                                      วิธีใช้
  
  มะแว้งต้น                                       ผล แก่ 10-20 ผล กินแก้ไอ ขับเสมหะ เป็นยาขมเจริญอาหาร 
                                                          เด็กใช้ 2-3 ผล ตำกวาดคอ

  มะแว้งเครือ                                    ใช้เหมือนมะแว้งต้น

     มะนาว                                          น้ำ มะนาว 2-3 ช้อนโต๊ะ ผสมกับเกลือเล็กน้อยจิบบ่อยๆ
   
     เสนียด                                         ใบ สด 45 ใบ ตำแล้วคั้นน้ำผสมกับน้ำผึ้งหรือน้ำที่คั้นจากขิงสด 
                                                          หรือใช้ใบสด 1 กำมือ ต้มกับพริกไทย 10-20 เม็ด น้ำ 3 ถ้วย
                                                          แก้ว เคี่ยวให้เหลือครึ่งถ้วยแก้ว กินครั้งละ 1-2 ช้อนโต๊ะ รักษา
                                                          โรคหลอดอาหารอักเสบเรื้อรัง ปัจจุบันมีบริษัททางเยอรมันนำ
                                                          ไปทำยาชื่อ Bisoloon เป็นยาขับและละลายเสมหะเรื้อรัง

สมุนไพรที่ใช้แก้ไข้ขับปัสสาวะ

 ชื่อสมุนไพร                                                                     วิธีใช้
   
   บอระเพ็ด                                       ผง ต้มบอระเพ็ดแห้ง 1-2 กรัม ต้มกับน้ำ 1 ถ้วย แบ่งดื่ม 2-3 
                                                           ครั้งต่อวัน หรือใช้เถาสด ดองกับเหล้า ความแรง 1 ต่อ 10 กิน
                                                           ครั้งละ 1 ช้อนชา ไม่ควรใช้กับคนที่เป็นโรคหัวใจ เด็กต่ำกว่า 3 
                                                           ขวบ หญิงมีครรภ์ คนที่เป็นไทฟอยด์และคนเป็นโรคปอดบวม

   หญ้าใต้ใบ                                      ต้น สดๆ 1 กำมือ ต้มกับน้ำ 2 ถ้วยแก้ว เคี่ยวให้เหลือ 1 ถ้วยครึ่ง
                                                           ดื่มครั้งละครึ่งถ้วย

     ลูกใต้ใบ                                       ใช้เหมือนหญ้าใต้ใบ

  ผักเบี้ยใหญ่                                    ยอด สด 4 ยอด (ยอดอ่อนยาว 7 ซม.) หรือตัดประมาณ 10 
                                                           กรัม ต้มกับน้ำ 1 ถ้วย 10-15 นาที ได้สารละลายสีเหลือง ดื่มทั้ง
                                                           หมดหรือใช้เมล็ด 1 ช้อนชา ต้มกับน้ำ 1 ถ้วยแก้ว 15 นาที ดื่ม
                                                           ทั้งหมด เป็นยาลดไข้ ขับปัสสาวะ 
                                                           ข้อควรระวัง กินมากอาจทำให้เป็นโรคเบาหวานได้