อุดม/กรุงเทพฯ : ผู้ถาม
ผมอยากทราบการให้อาหาร สำหรับผู้ป่วยที่ต้องมีการผ่าตัด ทั้งก่อนและหลังผ่าตัดครับ
พญ.รุ่งทิพย์ วรรณวิมลสุข : ผู้ตอบ (www.thaiclinic.com [3])
การจัดอาหารก่อนและหลังผ่าตัดจะช่วยให้การผ่าตัดประสบความสำเร็จทำให้คนป่วยสบายขึ้น
การจัดอาหารก่อนผ่าตัด
การจัดอาหารก่อนผ่าตัดขึ้นกับสถานการณ์ว่าการผ่าตัดนั้นเป็นเหตุฉุกเฉิน หรือเป็นเรื่องที่รอได้ อาหารช่วยให้ผู้ป่วยอยู่ในสภาพที่เหมาะสมที่สุดที่จะผ่าตัด ถ้าผู้ป่วยไม่ได้กินอาหารเป็นเวลาหลายวันก่อนผ่าตัดจะทำให้ร่าง-กายไม่แข็งแรงพอ
การจัดอาหารในรายที่ต้องผ่าตัดฉุกเฉิน อาจต้องให้กลูโคสหรือสารละลายอย่างอื่นทางหลอดเลือด
ถ้าเป็นการผ่าตัดที่รอได้จะ ต้องให้อาหารคาร์โบไฮเดรตสูงและโปรตีน ๑๕๐ กรัม เป็นเวลา ๗-๑๔ วันก่อนผ่าตัด ให้วิตามินสูงเท่าที่ให้ได้ โดยอาจให้ในรูปยาวิตามินซีจะช่วยให้แผลหายเร็ว วิตามินเคช่วยการแข็งตัวของเลือด ควรให้น้ำให้เพียงพอ อาจต้องให้ทางหลอดเลือดในรูปน้ำเกลือ
ก่อนผ่าตัดไม่ควรกินอาหาร เพราะอาหารที่ค้างอยู่ในกระเพาะอาจทำให้ผู้ป่วยสำลักในระหว่างผ่าตัด ถ้าผ่าตัดเกี่ยวกับกระเพาะ หรือลำไส้อาจจะต้องทำการสวนล้างลำไส้ก่อนผ่าตัด
การจัดอาหารหลังผ่าตัด
การจัดอาหารต้องจัดตามอาการเจ็บป่วยและการผ่าตัด ในวันแรกๆ ของการผ่าตัดอาจจะต้องงดอาหารก่อน อาหารประเภทโปรตีนจะช่วยเสริมสร้างเนื้อเยื่อที่ถูกทำลาย ทำให้แผลหายเร็ว อาหารประเภทคาร์โบไฮเดรตจะใช้ในการสร้างพลังงาน ควรเลือกกินอาหารที่ย่อยง่าย
ตัวอย่าง การจัดอาหารหลังผ่าตัดขั้นที่ ๑ ไม่ให้อาหารใดๆ ทางปาก
ขั้นที่ ๒ อมน้ำแข็งหรือจิบน้ำ
ขั้นที่ ๓ น้ำชา, ซุปใส, เจลาติน และน้ำขิง
ขั้นที่ ๔ อาหารเหลวใส
ขั้นที่ ๕ อาหารเหลวธรรมดา
ขั้นที่ ๖ อาหารอ่อน
ขั้นที่ ๗ อาหารปกติ
การจะเปลี่ยนขั้นให้ดูสภาพคนไข้การผ่าตัด และโรคเป็นสำคัญ ถ้าเป็นการผ่าตัดที่ไม่เกี่ยวกับลำไส้เลยก็อาจไปขั้นที่ ๗ ได้เลย แต่ถ้าผ่าลำไส้หรือในช่องท้องก็ต้องค่อยๆ เริ่มจากขั้นที่ ๑ ไปค่ะ