น้ำเหลืองไม่ดี
“คุณหมอคะ ลูกดิฉันใช่เป็นน้ำเหลืองไม่ดีหรือเปล่าคะ?”
คำถามนี้ผู้เป็นแม่ซึ่งพาลูกมาตรวจกับหมอ มักจะใช้ถามหมออยู่เสมอๆ
เด็กๆ บางคนจะมีผื่นคันตามตัว เกาจนมีน้ำเหลืองเยิ้ม เมื่อหาหมอกินยาสักพักก็หาย แต่เมื่อหมดยาไปได้ไม่นาน อาการก็กำเริบอย่างเดิมอีก จนพ่อแม่เด็กรู้สึกร้อนใจ เพื่อนบ้านหรือญาติผู้ใหญ่ก็มักจะบอกว่า “น้ำเหลืองไอ้หนูมันไม่ดีจึงมีอาการเป็นแบบนี้”
“หมอตรวจแล้ว เห็นว่าลูกของคุณเป็นโรคภูมิแพ้ชนิดหนึ่ง” หมออธิบาย “เด็กบางคนเกิดมาเป็นคนแพ้ง่าย ถูกยุง แมลงกัดนิด ก็เกิดผื่นคันตามผิวหนัง บางคนมีกรรมพันธุ์เป็นโรคภูมิแพ้ เช่น มีพ่อแม่ ปู่ย่า ตายาย เป็นโรคหืด หรือลมพิษผื่นคันบ่อย หรือเป็นหวัดจามแพ้อากาศเป็นประจำ ลูกหลานเกิดมาก็ติดเอาสายเลือดของโรคภูมิแพ้มา ก็เกิดมีอาการผื่นคันขึ้นง่ายๆ ตามข้อพับ หรือตามใบหน้า เป็นๆ หายๆ จนโตขึ้นจึงค่อยห่างไป”
“โรคภูมิแพ้ที่คุณหมอว่านี่ มันเกี่ยวกับน้ำเหลืองเสียหรือน้ำเหลืองไม่ดีหรือเปล่าคะ?” แม่เด็กซักต่อ
“จะว่าเกี่ยวก็ได้ จะว่าไม่เกี่ยวก็ได้” หมอเหมือนกับว่าจะพูดยวนๆ
“ที่ว่าไม่เกี่ยว ก็คือว่า อาการผื่นคัน [3]ที่ลูกคุณเป็นอยู่นี้มีสาเหตุจากโรคภูมิแพ้ดังที่ได้ว่าไปแล้ว ไม่ได้เกิดจากน้ำเหลืองเสียหรือน้ำเหลืองไม่ดี ดังความเชื่อของชาวบ้านอย่างใดไม่ น้ำเหลืองในตัวของลูกคุณยังดีอยู่เหมือนคนอื่นๆ เขาทุกอย่าง ไม่เน่าไม่เสียแต่อย่างใดเลย”
“เอ้า แล้วทำไมจึงชอบมีน้ำเหลืองไหลเยิ้มน่าเกลียดแบบนี้ละคะ?” คุณแม่ขัดคอ
“หมอกำลังจะอธิบายต่ออยู่นี่ไง ที่ว่ามันอาจจะเกี่ยวกับเรื่องน้ำเหลืองไม่ดี ก็คือว่า เมื่อลูกคุณมีอาการคันก็จะเผลอใช้เล็บเกา เมื่อเกาแรงๆ เข้าก็จะทำให้ผิวหนังเป็นรอยถลอก เมื่อผิวหนังถลอก ก็จะมีน้ำเหลืองไหลแบบเดียวกับเวลาลูกคุณเล่นหกล้มเป็นแผลถลอกนั่นแหละ” หมออธิบาย
“อ้อ เมื่อเห็นว่ามักมีน้ำเหลืองไหลเยิ้มเป็นอยู่เป็นประจำ ชาวบ้านจึงเรียกโรคนี้ว่า น้ำเหลืองเสีย หรือน้ำเหลืองไม่ดีใช่ไหมคะ” คุณแม่ก็มาถึง “บางอ้อ” เอาตอนนี้
สรุปแล้ว ก็คือ “โรคน้ำเหลืองไม่ดี” ตามภาษาชาวบ้านนั้นมีความหมายตรงกับคำว่า “โรคภูมิแพ้” (ของผิวหนัง) ตามภาษาหมอนั่นเอง และก็ไม่ได้เกี่ยวกับความผิดปกติของน้ำเหลืองในร่างกายแต่ประการใดไม่ แต่จะเป็นอาการแทรกซ้อนตามมาจากการเกาผื่นคันจนผิวหนังถลอก
การรักษาก็อยู่ที่การระวังรักษาอย่าให้ถูกสิ่งระคายเคือง หรือถูกยุงแมลงกัด ถ้ามีผื่นคันเกิดขึ้นก็ใช้ครีมทาแก้แพ้ หรือถ้าเป็นมากๆ หมอก็จะให้ยาแก้แพ้ไปกิน ที่ต้องทำใจ ก็คือ โรคนี้มักจะเป็นเรื้อรัง แต่ก็ขอให้สบายใจได้ว่าไม่มีอันตรายอะไรมาก