การเลี้ยงทารกคลอดก่อนกำหนด ด้วยวิธีใหม่ตามธรรมชาติ
ผมได้รับหนังสือซันเดย์ไทมส์ จากศาสตราจารย์ชาวอังกฤษท่านหนึ่ง ซึ่งเป็นอาจารย์ของผม เกี่ยวกับเรื่องเลี้ยงเด็กทารกคลอดก่อนกำหนดด้วยวิธีใหม่ วิธีนี้ได้เริ่มปฏิบัติกันเป็นครั้งแรกที่ประเทศโคลัมเบียในทวีปอเมริกาใต้ เป็นวิธีที่ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายใดๆ ทั้งสิ้น เพียงแต่ต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิดจากมารดาเท่านั้น
ผู้สื่อข่าวของหนังสือพิมพ์ไทมส์ แพทย์และพยาบาลจากโรงพยาบาลแฮมเมอร์สมิธลอนดอนใต้ เดินทางไปดูเทคนิคใหม่นี้ โดยได้รับทุนจากองค์การยูนิเซฟ และหลังจากกลับมาถึงประเทศอังกฤษก็ได้ลงมือปฏิบัติการนี้ที่โรงพยาบาลแฮมเมอร์สมิธทันที โรงพยาบาลนี้เป็นโรงพยาบาลชั้นนำของประเทศอังกฤษ มีชื่อเสียงด้านเลี้ยงทารกคลอดก่อนกำหนดมาก
เมื่อประมาณ 10 ปีมาแล้ว ผมได้ไปศึกษาที่ประเทศอังกฤษ มีศาสตราจารย์จากโรงพยาบาลแฮมเมอร์สมิธมาอภิปรายเกี่ยวกับตู้อบที่ใส่เด็กคลอดก่อนกำหนด เขามีความเห็นว่าตู้ที่บริษัทต่างๆ ผลิตออกมาจำหน่ายปัจจุบันนี้ ถึงแม้จะมีเครื่องควบคุมอุณหภูมิอย่างดีแต่มีราคาแพงมาก และยังมีปัญหาในการซ่อมอีกด้วย เขาได้เล่าต่อไปว่าเมื่อประดิษฐ์ตู้อบขึ้นครั้งแรกนั้น ตู้อบทำด้วยวัสดุโปร่งแสง สามารถมองเห็นเด็กได้ และเด็กสามารถอยู่ในตู้อบได้โดยไม่ต้องใส่เสื้อผ้า เขาบอกว่าการไม่ใส่เสื้อผ้านี้มีประโยชน์ใหญ่ๆ 2 ประการ คือ
1. ทำให้เห็นการหายใจและสีของผิวหนังได้เมื่อมีการเปลี่ยน เช่น เด็กหยุดหายใจ ตัวเขียว ซึ่งอาจเป็นอันตราย แพทย์และพยาบาลผู้ดูแลจะสามารถมองเห็นและแก้ไขได้ทันท่วงที
2. เกี่ยวกับการดึงดูดให้ผู้บริจาคเงินซึ้อตู้อบเด็ก เพราะเด็กในตู้อบนี้ไม่ใส่เสื้อผ้าเสมือนเด็กซึ่งอยู่ในครรภ์มารดา เป็นที่ประทับใจต่อผู้บริจาคมาก
การที่เด็กไม่ใส่เสื้อผ้านี้ ตู้อบจะต้องมีอุณหภูมิแตกต่างกันไม่เกินครึ่งองศาเซลเซียส ถ้าใส่เสื้อผ้าเด็กให้อบอุ่น เด็กสามารถอยู่ได้ดีในตู้อบซึ่งมีอุณหภูมิแตกต่างกันมากกว่า คือ ระหว่าง 33-35 องศาเซลเซียส และอาจใช้ตู้อบซึ่งประดิษฐ์ขึ้นเอง ถ้าเด็กตัวเล็กไม่มากนัก
เมื่อ 3-4 ปีมาแล้ว ผมได้ไปที่โรงเรียนแพทย์แห่งหนึ่งในประเทศอินเดีย เห็นเขาเอาตู้อบราคาแพงมาใส่หนังสือและเอกสาร จึงถามศาสตราจารย์หัวหน้าแผนกกุมารฯนั้นดู เขาบอกว่า เขาเลิกใช้ตู้อบราคาแพงแล้ว เพราะจะเป็นตัวอย่างแก่นักศึกษาแพทย์เมื่อจบไปแล้ว ไม่สามารถหาเงินซื้อตู้อบได้ ก็ไม่ทราบจะดูแลเด็กคลอดก่อนกำหนดได้อย่างใด
เขาใช้ตู้อบซึ่งทำเอง โดยใช้หลอดไฟหลายๆ หลอดเป็นแถวอยู่ในตู้อบ สามารถปิดเปิดด้วยเครื่องมือให้ร้อนมากร้อนน้อยได้ตามต้องการ ข้างในมีปรอทคอยวัดอุณหภูมิให้เหมาะสม เด็กก็ใส่เสื้อผ้าให้อบอุ่น ตู้ทำด้วยกระจกเช่นเดียวกัน มีพยาบาลดูแลอย่างใกล้ชิด เด็กซึ่งน้ำหนักตัวไม่น้อยมากก็ให้อยู่ในห้องรวมซึ่งอยู่กันได้หลายๆ คน และใช้เครื่องทำความร้อน ทำให้ห้องอบอุ่นอยู่ตลอดเวลา วิธีการเหล่านี้ช่วยประหยัดเงินได้มาก
ที่โรงพยาบาลศิริราชปีหนึ่งหนาวมาก ตึกผู้ป่วยเด็กเล็กซึ่งมีเด็กป่วยหลายสิบคน ก็ใช้วิธีปิดประตูหน้าต่าง เอาเตาอั้งโล่ใส่ถ่านซึ่งคุแดงไปตั้งไว้ที่กลางห้อง เอากาน้ำตั้งบนเตาให้เดือดพล่าน ก็จะได้ทั้งความร้อนและความชื้น เพราะในหน้าหนาว นอกจากอากาศจะเย็นแล้วจะแห้งอีกด้วย จึงต้องเพิ่มความชื้นในห้อง มิฉะนั้นเด็กอาจเป็นโรคระบบทางเดินหายใจหรือโรคผิวหนังได้
คราวนี้ก็มาถึงวิธีใหม่ ที่ไม่ต้องเสียค่าใช้จ่ายเลย เขาทำอย่างไร
ในประเทศโคลัมเบีย มีตู้อบสำหรับเด็กคลอดก่อนกำหนด ในระยะแรกจำเป็นที่จะต้องอยู่ในสิ่งแวดล้อมพิเศษคือ ในถุงหน้าท้อง จึงเอาอย่างโดยเอาเด็กคลอดก่อนกำหนดมาเลี่ยงไว้ในระหว่างเต้านมของมารดา มีเสื้อผ้าและเข็มขัดอีกชั้นหนึ่ง เพื่อกันตก ซอกนี้จะทำหน้าที่คล้ายถุงที่หน้าท้องของแม่จิงโจ้ มารดาคนหนึ่งบอกว่า ดิฉันเอาเด็กแนบไว้ที่หัวใจตลอดเวลา ถ้าเด็กนอนนิ่งเป็นปกติ ทำให้ดิฉันแน่ใจว่าเด็กอบอุ่นเพียงพอ และพอเด็กหิวดิฉันก็ทราบ เพราะเด็กจะส่ายปากหาหัวนม
อย่างไรก็ดี การเอาเด็กไว้กับหน้าอกตลอดเวลา ทำความลำบากให้กับมารดาไม่ใช่น้อย เพราะเวลากลางคืน มารดาต้องนอนหัวสูงเล็กน้อย และไม่สามารถจะทำงานต่างๆ ได้ตามปกติ เวลากลางวันก็ต้องนอนเพิ่มเติมเพราะกลางคืนนอนไม่สนิท ฉะนั้นจะต้องมีผู้ทำงานต่างๆ แทน แต่เขาบอกว่านี้เป็นวิธีที่ดีกว่าตู้อบทั้งหลาย สามารถจะเลี้ยงเด็กซึ่งมีน้ำหนักน้อย แม้แต่น้ำหนักตัวเพียงหนึ่งกิโลกรัมก็สามารถเลี้ยงให้รอดได้
เมื่อผมอยู่ต่างจังหวัด เคยเห็นแม่ของผมเวลาคลอดต้องนอนกระดานไป ซึ่งเป็นกระดานแผ่นเดียว มีเตาไฟอยู่ข้างๆ เพื่อให้มดลูกเข้าอู่ ผมคิดว่าน่าจะมีผลดีต่อเด็กด้วย เพราะนอนกระดานแผ่นเดียวทำให้ต้องนอนใกล้ชิดกับมารดา เด็กได้รับความอบอุ่นจากมารดา นอกจากนั้นยังได้รับความอบอุ่นจากถ่านไฟอีกด้วยเพราะเด็กเกิดใหม่แม้จะคลอดครบกำหนดจำเป็นต้องได้รับความอบอุ่นเพิ่มขึ้น
นอกจากนั้น เด็กที่เลี้ยงดูกับอกจะหลับสบายและน้ำหนักตัวขึ้นเร็วกว่าเด็กที่เลี้ยงในตู้อบ เข้าใจว่าเมื่อเด็กหลับสบายก็ใช้พลังงานน้อย ทำให้น้ำหนักตัวขึ้นเร็ว อาจเป็นได้ว่าเพราะเด็กมีความรู้สึกอบอุ่น และรู้สึกปลอดภัยจากการที่อยู่ใกล้ชิดกับมารดาตลอดเวลา
หลังจากได้เริ่มวิธีใหม่นี้ในประเทศโคลัมเบีย เด็กคลอดก่อนกำหนดจะอยู่ในโรงพยาบาลสั้นลงมาก บางรายอยู่เพียง 2-3 วันเท่านั้น เมื่อก่อนนี้ตู้อบไม่พอ ตู้อบซึ่งปกติใส่เด็กเพียงหนึ่งคนต้องใส่เด็กหลายคน บางครั้งถึงสี่คน ซึ่งทำให้ติดเชื้อได้ง่าย วิธีใหม่นี้ทำให้สภาพการต่างๆ ดีขึ้นมาก อัตราตายลดลง และน้ำหนักตัวขึ้นเร็วกว่าวิธีเดิมถึง 3 เท่า การทดลองนี้ที่ประเทศอังกฤษก็ได้ผลคล้ายคลึงกัน
หวังว่าวิธีการนี้จะเป็นประโยชน์ต่อเด็กซึ่งคลอดก่อนกำหนดในชนบท ซึ่งบางครั้งเครื่องมือในโรงพยาบาลต่างจังหวัดมีไม่เพียงพอ และเป็นการประหยัดใช้จ่ายในโรงพยาบาลให้น้อยลง ทั้งด้านเครื่องมือและบุคลากร เพราะมารดาจะช่วยในการเลี้ยงดูเด็กเหล่านี้ และเด็กจะออกจากโรงพยาบาลได้เร็วขึ้น
อย่างไรก็ดี ในระยะแรกจะต้องได้รับการดูแลและแนะนำจากแพทย์ และพยาบาลอย่างใกล้ชิด เพราะการดูและเด็กคลอดก่อนกำหนดเป็นเรื่องละเอียดอ่อน ต้องได้รับการฝึกฝนอย่างดี ก่อนที่จะสามารถปฏิบัติด้วยตนเองได้ สำหรับเรื่องการดูแลเด็กคลอดก่อนกำหนดหรือเด็กตัวเล็กอย่างละเอียดนั้น ผมได้เคยเขียนไว้ในนิตยสารหมอชาวบ้านครั้งหนึ่งแล้ว ท่านที่สนใจอาจค้นมาอ่านดูได้