การทำหนังสือแสดงเจตนาปฏิเสธการรักษา (Living Will) ตาม พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ (ตอนที่ ๒)

        ผู้ที่ทำหนังสือแสดงเจตนาปฏิเสธการรักษาในต่างประเทศยังมีไม่มากนัก ส่วนใหญ่มักจะเป็นบุคลากรทางการแพทย์หรือผู้ที่มีการศึกษา
        กรณีศึกษาที่สอดคล้องกับการใช้สิทธิตามมาตรา ๑๒ พ.ร.บ.สุขภาพแห่งชาติ คือ กรณีคุณยอดรัก สลักใจ ที่ป่วยเป็นโรคมะเร็งตับและเสียชีวิตเมื่อเดือนสิงหาคม พ.ศ.๒๕๕๑ ก่อนที่คุณยอดรักจะเสียชีวิตอย่างสงบ ได้สั่งเสีย บอกลาคนในครอบครัวไว้ คุณยอดรักยังได้แจ้งให้แพทย์ทราบว่าขอปฏิเสธการยื้อชีวิตในวาระสุดท้าย ไม่ว่าจะเป็นการใส่ท่อช่วยหายใจ การปั๊มหัวใจหรือใช้เครื่องกระตุ้นหัวใจใดๆ ถ้าหยุดหายใจหรือหัวใจหยุดเต้น โดยภรรยาและลูกได้ลงนามในหนังสือร่วมกับแพทย์ที่ให้การรักษา
        หนังสือแสดงเจตนาตามมาตรา ๑๒ สามารถใช้กับผู้ป่วยที่ได้รับความทุกข์ทรมานจากการเจ็บป่วยที่เกิดจากการบาดเจ็บหรือโรคที่ไม่อาจรักษาให้หายได้ แต่มิได้เป็นผู้ป่วยในวาระสุดท้าย เช่น ผู้ป่วยมะเร็ง ผู้ป่วยโรคสมองเสื่อม หรือโรคเรื้อรังอื่นๆ ผู้ป่วยมีสิทธิขอยับยั้งวิธีการรักษาหรือขอยุติการรักษาบางอย่าง (withhold and withdraw life-sustaining treatment) หรือเลือกวิธีการรักษาที่ตนเองเห็นชอบด้วย โดยปรึกษาแพทย์เจ้าของไข้และคนใกล้ชิด เพื่อวางแผนการรักษาร่วมกันในอนาคต
        กฎกระทรวงตามมาตรา ๑๒ ให้สิทธิผู้ทำหนังสือที่จะมอบหมายให้คนใกล้ชิด ซึ่งอาจเป็นคนในครอบครัว ญาติหรือผู้ที่ผู้ป่วยไว้วางใจ เพื่อทำหน้าที่อธิบายความประสงค์ที่แท้จริงของผู้ป่วย  และสามารถระบุวิธีการรักษาที่ต้องการ หรือความต้องการที่จะเยียวยาทางจิตใจตามประเพณี ความเชื่อทางศาสนาได้ด้วย
       แพทย์ พยาบาลและเจ้าหน้าที่ของสถานบริการสาธารณสุข ควรศึกษาทำความเข้าใจสาระของมาตรา ๑๒ และกฎกระทรวงนี้ เพื่อช่วยอำนวยความสะดวกให้แก่ผู้ป่วยและญาติตามความเหมาะสม และสอดคล้องกับหลักจริยธรรมทางการแพทย์ในการดูแลรักษาแบบประคับประคอง ที่เป็นการดูแลรักษาที่เน้นการลดหรือบรรเทาความทุกข์ทรมานของผู้ป่วย ช่วยพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยและคนในครอบครัวให้ดีขึ้น คำนึงถึงการรักษาที่เป็นองค์รวม ทั้งทางกาย จิตสังคม (psychosocial) และจิตวิญญาณ (spiritual) 
        ขณะนี้ สำนักงานคณะกรรมการสุขภาพแห่งชาติ (สช.) ร่วมกับศูนย์กฎหมายสุขภาพและจริยศาสตร์ กำลังพัฒนาแนวทางปฏิบัติของผู้ประกอบวิชาชีพด้านสาธารณสุข สถานบริการสาธารณสุข และเจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง พร้อมตัวอย่างหนังสือแสดงเจตนา ซึ่งจะมีการเผยแพร่ต่อไป