Phototherapy ในทารกเท่าแรกเกิด น้ำหนักน้อย เริ่มเมื่อบิลิรูบินเท่าใดดี

Phototherapy ในทารกเท่าแรกเกิด น้ำหนักน้อย เริ่มเมื่อบิลิรูบินเท่าใดดี
Morris BH, et al. Aggressive vs. Conservative Phototherapy for Infants with Extremely Low Birth Weight. N Engl J Med 2008; 359:1885-96.

ที่ ผ่านมายังมีข้อโต้แย้งกันว่าในทารกคลอดก่อนกำหนด ระดับบิลิรูบินเท่าใดที่เป็นอันตรายต่อการความพิการทางสมอง. บางรายงานกล่าวว่า 5 มก./ดล. หรือน้อยกว่านั้นถือว่าสูงแล้ว ในขณะที่บางงานวิจัยระบุว่าระดับบิลิรูบินระดับปานกลาง ไม่มีโทษต่อสมอง หรืออาจเป็นประโยชน์ด้วยซ้ำไป ถือว่าบิลิรูบินเป็น antioxidant. สำหรับการรักษานั้น ยอมรับกันว่า การทำ phototherapy ลดระดับบิลิรูบินได้ผลดีมาก แต่งานวิจัยที่ศึกษาเรื่องการรักษาโดยฉายแสงไฟในทารกตัวเหลืองที่มีน้ำหนัก น้อยยังมีไม่มากและมีบางการศึกษาพบว่าทำให้มีอัตราตายสูงขึ้น จึงเกิดคำถามว่าได้ประโยชน์หรือโทษกันแน่.

นักวิจัยในสหรัฐอเมริกา ศึกษาในโรงพยาบาล 16 แห่ง แบ่งทารกน้ำหนักน้อย (501-1,000 กรัม) ตัวเหลืองจำนวน 1,974 คน อายุ 12-36 ชั่วโมง ให้ได้รับการรักษาด้วย phototherapy 2 ชนิด คือ ชนิด เข้มข้น (aggressive) และชนิดอนุรักษ์ (conservative) ตัวชี้วัดผลคือการตายหรือ มีความผิดปกติของพัฒนาการทางระบบประสาท.

Phototherapy ชนิดเข้มข้น คือ โดยหลักการจะฉายแสงไฟเมื่อใดก็ตามที่ทารกหนัก 501-750 กรัม มีบิลิรูบินตั้งแต่ 5 มก./ดล. เป็นต้นไป ส่วนทารกหนัก 751-1000 กรัม จะฉายเมื่อในช่วง 7 วันแรกหลังคลอด มีบิลิรูบิน 5 มก./ดล. หรือเมื่อทารกอายุมากกว่า 7 วัน มีบิลิรูบินตั้งแต่ 7 มก./ดล.ขึ้นไป.
ชนิด อนุรักษ์ คือ เริ่มฉายแสงไฟ เมื่อทารกน้ำหนัก 501-750 กรัมมีบิลิรูบินตั้งแต่ 8 มก./ดล. ขึ้นไป และทารกน้ำหนัก 751-1,000 มก./ดล. จะเริ่มฉายตั้งแต่ 10 มก./ดล. เป็นต้นไป.

ผลการศึกษา การรักษาแบบเข้มข้นสามารถลดระดับบิลิรูบินได้มากกว่าชนิดอนุรักษ์ (ค่าเฉลี่ย บิลิรูบิน 7.0 vs. 9.8 มก./ดล. ตามลำดับ) แต่อัตราตาย และ/หรือพิการทางสมอง (รวม) ไม่มีความแตกต่างกัน (52% vs. 55%) คิดเป็น RR = 0.94 (95%CI 0.87, 1.02) เมื่อจำแนกเป็นอุบัติการณ์ของพิการทางสมอง พบว่ากลุ่มเข้มข้น มีอัตราน้อยกว่ากลุ่มอนุรักษ์ (26% vs. 30%, RR = 0.86, 95%CI 0.74, 0.99) แต่อัตราตายไม่แตกต่างกัน (24% vs. 23% ตามลำดับ) เมื่อดูอัตราแยกตามน้ำหนักทารก. สำหรับทารกที่หนัก 501-750 กรัม กลุ่มเข้มข้นมีอัตราตายสูงกว่ากลุ่มอนุรักษ์ (39% vs. 34%, RR = 1.13, 95% CI 0.96, 1.34) ส่วนในทารกน้ำหนัก 751-1,000 กรัม มีทั้ง 2 กลุ่มอัตราตายใกล้เคียงกัน (13% vs. 14%).

สรุป การให้แสง phototherapy ชนิดเข้มข้น ไม่ลดอัตราตายอย่างมีนัยสำคัญ แต่สามารถลดความพิการทางสมองได้เล็กน้อยอย่างมีนัยสำคัญ แต่กลับมีอัตราตายสูงขึ้นโดยเฉพาะทารกน้ำหนักน้อยๆ (510-750 กรัม).

วิชัย เอกพลากร พ.บ., Ph.D.
รองศาสตราจารย์, ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล