นพ.ประเวศ วะสี
สัมมาชีพเต็มพื้นที่ รากฐานของสังคม
สังคมอยู่เย็นเป็นสุข ต้องเป็นสังคมคุณธรรม ในท่ามกลางระบบสังคมเศรษฐกิจปัจจุบัน สังคมคุณธรรมเกิดไม่ได้ เรามีวัดตั้ง ๓๐,๐๐๐ วัด พระตั้ง ๒๕๐,๐๐๐ รูป ทุกวันพระให้ศีลทั่วประเทศหลายหมื่นเที่ยว แต่ศีลธรรมก็ไม่เกิด
พระเจ้าอยู่หัวทรงพระราชทานพระบรมราโชวาท ให้คณะรัฐมนตรีและข้าราชการ ทั้งหลายดำรงตนอยู่ในความสุจริต แต่ความไม่สุจริตและความฉ้อฉลต่างๆ ก็เป็นปกติวิสัย อบายมุขต่างๆ คงจะไม่หายไปด้วยคำแนะนำสั่งสอน สิ่งที่เป็นรากฐานของสังคมคุณธรรมคือ การมีสัมมาชีพเต็มพื้นที่
ที่ตำบลยกกระบัตร อำเภอบ้านแพ้ว จังหวัดสมุทรสาคร เมื่อ ๕๐ ปีก่อนเต็มไปด้วยความชั่วช้าเลวทรามต่างๆ ทั้งการลักขโมย ยาเสพติด และการพนัน ไม่มีทางหลุดออกจากความเสื่อมเหล่านี้ ต่อมาเมื่อพระครูสาครสังวรกิจไปเป็นเจ้าอาวาส ได้ส่งเสริมสนับสนุนให้ทุกคนมีสัมมาชีพ โดยปลูกมะพร้าวและทำน้ำตาลมะพร้าวขาย มีรายได้วันละ ๒๐๐-๔๐๐ บาทต่อวันทุกคน ปรากฏว่าความชั่วต่างๆ หายไปหมด
ถ้าต้องการเห็นสังคมคุณธรรมต้องส่งเสริมให้มีสัมมาชีพเต็มพื้นที่ รูปธรรมทางนโยบายอย่างหนึ่งก็คือ จัดสรรที่ทำกินให้ครอบครัวละ ๕ ไร่ ให้ได้จำนวนมากที่สุด เพื่อทำเกษตรพอเพียง ถ้าทำเกษตรพอเพียงในที่ ๕ ไร่ จะมีกินไม่หมดเหลือขาย ทำให้กินอิ่ม หลุดหนี้ มีเงินออม มีต้นไม้มากขึ้น จากพื้นฐานตรงนี้จะมีอาชีพเชื่อมต่อเป็นอันมาก เช่น การแปรรูปอาหาร ตลาดชุมชน การท่องเที่ยวชุมชน อุตสาหกรรมชุมชน การเชื่อมโยงผู้ผลิตในชนบทกับผู้บริโภคในเมืองให้เกื้อกูลกัน การเชื่อมโยงเศรษฐกิจมหภาคกับเศรษฐกิจชุมชน เป็นต้น
ถ้าเกิดสัมมาชีพเต็มพื้นที่ จะเกิดสังคมคุณธรรม และความร่มเย็นเป็นสุข