โดยทั่วไปเรามักใช้ผักชีโรยหน้าอาหาร หรือน้ำแกงที่กินเพื่อปรุงรสและเพิ่มความอร่อยของอาหาร แต่ในภาษาไทยเรามักใช้คำว่า “ผักชีโรยหน้า” มาใช้ในความหมายที่ไม่ดี
การกินผักชีส่วนใหญ่มักกินดิบๆ ไม่ปรุงให้สุก แต่ก็มีที่ปรุงให้สุกแล้วจึงกิน ดังนั้นในการกินผักชีจึงควรล้างให้สะอาด (อย่าล้างอย่างลวกๆอย่างผักชีโรยหน้า) หรือจะลวกน้ำร้อนเพื่อทำลายไข่พยาธิและเชื้อโรคบางชนิดก็ได้
ชื่อวิทยาศาสตร์ Cariandrum sativum L. วงศ์ Umbelliferae
ถิ่นเดิมของผักชีอยู่ในประเทศแถบเมดิเตอร์เรเนียน ต่อมาก็มีการนำไปปลูกยังประเทศในทวีปยุโรปและเอเชีย สำหรับผักชีที่นำไปปลูกในจีนนั้น เล่ากันว่าได้มีการนำเมล็ดพันธุ์จากประเทศทางตะวันตกของจีนเข้าไปในราชวงศ์ฮั่น (ประมาณ 1,600 ปีมาแล้ว)
ต้นและเมล็ดผักชีมีกลิ่นหอม เพราะมีน้ำหอมระเหย ซึ่งสามารถแก้อาการปวดท้อง ท้องอืดท้องเฟ้อได้เป็นอย่างดี และยังมีกลิ่นที่ติดทนกว่าน้ำมันหอมระเหยชนิดอื่น
ผักชีเป็นตัวยาอย่างหนึ่งในการปรุงยาไทย มีสรรพคุณแก้อาการปวดหัว อันเนื่องมาจากมีไข้ ถ้าหัดออกไม่หมดเราจะใช้ผักชีทั้งต้มกินและอาบชโลมตัว ทั้งกินทั้งอาบว่างั้นเถอะ ในการปรุงอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ต่างๆ เช่น เป็ด ไก่ หมู เนื้อแพะ ปลา ถ้าได้ใส่ผักชีลงไปก็จะทำให้อาหารมีกลิ่นหอมและยังช่วยขจัดคาวปลาได้ด้วย
สรรพคุณ
ต้นผักชี มีคุณสมบัติร้อนเล็กน้อย รสเผ็ด มีสรรพคุณขับเหงื่อ ทำให้ผื่นหัดออกมากขึ้น ขับลม เจริญอาหาร แก้อาการท้องอืด ท้องเฟ้อ ดับกลิ่นคาวปลา ทำให้เลือดไหลเวียนดีขึ้น
ผลผักชี มีคุณสมบัติร้อนเล็กน้อย รสเผ็ด ทำให้ผื่นหัดออกเร็วขึ้น เจริญอาหาร ดับกลิ่นคาวปลา
ตำรับยา
1. สตรีไม่มีน้ำนมหลังคลอด ต้มผักชีตากแห้ง (หรือสดก็ได้) จำนวนพอควร ต้มน้ำกินเป็นประจำ หรือจะต้มหัวปลาช่อนแล้วใส่ขิงและผักชีลงไปก็ได้ จะช่วยให้มีน้ำนมไหล
2. ปวดท้อง (มีอาการเย็นบริเวณท้อง) และระบบย่อยอาหารไม่ดี ใช้เมล็ดผักชีพอประมาณดองเหล้าองุ่นทิ้งไว้ประมาณ 2 สัปดาห์ แล้วดื่มวันละ 1-2 แก้ว (เป็กกินเหล้า) หลายๆวันติดต่อกัน
3. หัดที่ผื่นแดงยังออกไม่ทั่ว ให้ใช้เมล็ดผักชีแห้งประมาณ 120 กรัม ใส่หม้อดินหรือหม้อเคลือบ แล้วใส่น้ำพอควรต้ม (ควรใช้เตาถ่านต้มเพราะไฟจะไม่แรงเกินไปและถ่านจะค่อยๆมอดไปเอง) วางไว้ในห้องที่ไม่มีลมโกรก (ควรเป็นห้องเล็กๆ) รมไอที่ต้มเมล็ดผักชี จนผื่นออกทั่วตัวแล้วจึงหยุด
สารเคมีที่พบ
ผักชีมี วิตามินซี 92-98 ม.ก.% ดีคานาล (Decanal) โนนานาล (Nonanal) ลินาโลออล (Linalool) เป็นต้น
ข้อควรระวัง
ผู้ที่มีกลิ่นปาก(รวมทั้งฟันผุ) กลิ่นรักแร้แรงหรือเป็นฝี ไม่ควรกินผักชี เพราะจะทำให้กลิ่นต่างๆ หรือฝีมีอาการรุนแรงขึ้น