“หมอกับชาวบ้านแม้จะเป็นคนไทยเหมือนกัน แต่หมอก็มีวัฒนธรรมแบบหมอ ๆ และชาวบ้านก็มีวัฒนธรรมแบบชาวบ้าน ๆ วัฒนธรรมในที่นี้ หมายถึง ความรู้ ความเข้าใจ ความเชื่อ ค่านิยม ความถนัด ความเคยชิน ธรรมเนียมปฏิบัติ รวมทั้งภาษาในการสื่อสาร “พูดจาภาษาหมอ” มิเพียงแต่เป็นเรื่องของการอธิบายศัพท์เกี่ยวกับสุขภาพเท่านั้น แต่ยังมุ่งหมายให้เป็นสะพานเชื่อมระหว่างวัฒนธรรมย่อยสองระบบเข้าด้วยกัน เพื่อให้เกิดการสื่อสารที่ดีขึ้นระหว่างหมอกับชาวบ้าน หากผู้อ่านมีข้อเสนอแนะประการใด ก็โปรดเขียนถึงคอลัมน์นี้ได้เลยครับ” |
คอลัมน์นี้ได้พูดจาถึงเรื่องของ “เลือดเทียม” มาครั้งหนึ่งแล้วในหมอชาวบ้านฉบับเดือนพฤษภาคมปีที่แล้ว
หลังจากนั้นไม่นาน ก็ได้พบคุณป้าคนหนึ่ง อายุ 60 กว่า ๆ มาพบหมอเนื่องจากมีอาการอ่อนเพลียเหนื่อยง่าย เดินแค่ระยะ 10 – 20 เมตร ก็เหนื่อยแล้ว เมื่อตรวจดูก็พบว่า หน้าตาคุณป้าดูซีดเซียว ริมฝีปาก ลิ้น เล็บ และฝ่ามือ ดูซีดกว่าปกติ อาการแบบนี้เข้าได้กับโรคซีดหรือโลหิตจาง (เลือดจาง หรือเลือดน้อย) หมอตรวจดูอย่างถ้วนถี่ ก็พบว่าสาเหตุเกิดจากขาดธาตุเหล็ก ซึ่งเป็นวัตถุดิบในการสร้างเม็ดเลือดแดง โรคนี้มักจะเกิดคู่กับโรคทรัพย์จาง (ยากจน) เนื่องจากไม่มีจะกินหรือไม่ก็กินไม่เป็น
คุณป้าแม้จะเป็นคนต่างจังหวัด แต่ฐานะนับว่าอยู่ในระดับมีอันจะกิน แต่เนื่องจากหลายเดือนมานี้ คุณป้ารู้สึกเบื่อกับข้าวกับปลาไปเสียทุกอย่าง กินได้เพียงข้าวผักจิ้มน้ำพริกเป็นบางมื้อ
ต่อมาก็รู้สึกอ่อนเพลีย ไม่มีแรงได้รักษาที่ต่างจังหวัดก็ไม่ดีขึ้น ลูกสาวซึ่งทำงานอยู่ที่กรุงเทพฯ จึงได้พาคุณป้ามาตรวจที่กรุงเทพฯ
“คุณป้าไม่ได้เป็นอะไรมาก เพียงแต่เป็นโรคโลหิตจาง เนื่องจากคุณป้ากินอาหารไม่เพียงพอ” หมออธิบายให้คุณป้าและลูกสาวฟัง หมอจัดยาให้ 2 อย่าง คือ ยาวิตามินรวม และยาเข้าธาตุเหล็ก (เฟอร์รัสซัลเฟต) บำรุงเลือดให้คนไข้กลับไปกินที่บ้าน
“คุณหมอ ไม่ฉีดยาบำรุงหรือให้เลือดเพียงสักหน่อยหรือ...” คนไข้เห็นยา 2 อย่างแล้ว ทำท่าฉงน ไม่อยากเชื่อว่า ยา 2 อย่างนี้จะช่วยรักษาได้
“คุณแม่ เชื่อใจคุณหมอได้...” ลูกสาวคุณป้าซึ่งมีความสนิทสนมและศรัทธาหมอช่วยเสริมความมั่นใจให้คนไข้
อีกสัปดาห์ต่อมา คุณป้ากลับมาหาหมอด้วยหน้าตาเบิกบาน สีหน้ามีเลือดฝาดดีขึ้น "วันนี้ป้าเดินจากบ้านมา ไม่รู้สึกเหนื่อยเลย” คนไข้รู้สึกตัวว่าตัวเองดีขึ้นมาก เดินจากบ้านมาหาคุณหมอ เป็นระยะทางกว่า 500 เมตร
“ตอนอยู่บ้านนอก ป้าไปหาหมอเสนารักษ์ เขาให้เลือดเทียมป้า 2 ขวด ราคาขวดละ 500 บาท หมดไป 1,000 บาท ก็เห็นดีขึ้น” คุณป้าเล่าให้หมอฟัง “นึกไม่ถึงว่า กินยาของคุณหมอราคาไม่กี่สตางค์ เพียงไม่กี่วันก็มีเรี่ยวแรงขึ้นมาได้”
“หมอบอกตั้งแต่แรกแล้ว คุณป้าไม่ไดเป็นไรมาก เพียงแต่กินอาหารไม่ได้ จึงทำให้ขาดอาหารและสารที่จำเป็นในการสร้างเลือด เมื่อคุณป้ากินยาบำรุงเลือดแล้วสบายขึ้น ต่อไปจะหายเบื่ออาหาร และกินอาหารได้มากขึ้น โรคโลหิตจากที่คุณป้า เป็นอยู่ก็จะหายไปได้” หมออธิบาย “ส่วนเลือดเทียมที่หมอบางคนนิยมให้คนไข้นั้น ความจริงก็เป็นเพียงน้ำเกลือผสมวิตามิน ซึ่งไม่มีประโยชน์ในการรักษาโรคโลหิตจางแต่อย่างใด แล้วก็ไม่ใช่เป็นยาบำรุงหรือยาเพิ่มแรงเพิ่มเลือดดังที่เข้าใจผิดกัน”
เห็นจะสรุปได้ว่าในการเยียวยารักษาโรคนั้น ขึ้นอยู่กับการวินิจฉัยโรคให้ถูกต้อง แล้วให้การรักษาให้เหมาะเจาะกับโรคที่เป็น
ในโลกนี้ไม่มียาอะไรที่วิเศษ และสามารถจะให้การรักษาได้ครอบจักรวาล แม้จะมีราคาแพงสักปานใดก็ตาม