เมื่อเข้าสู่วัยรุ่น

default.jpg [2]

ขอเริ่มที่เรื่องอายุก่อน อายุที่เราถือว่าอยู่ในวัยรุ่นคือ อายุระหว่าง 11-20 ปี สำหรับการเปลี่ยนแปลงของเด็กชาย เริ่มประมาณอายุ 12-14 ปี เด็กหญิงก็ 11-13 ปี ซึ่งจะเริ่มต้นมีการเปลี่ยนแปลงของร่างกายก่อน ต่อมาจึงมีการเปลี่ยนแปลงทางเพศ ซึ่งแบ่งดังตารางที่แสดง 

 การเปลี่ยนแปลงทางร่างกายที่เหมือนกันทั้งในผู้หญิงและผู้ชายคือ พอเข้าวัยรุ่ยอวัยวะภายในทุกอย่างก็จะโตขึ้น เช่น หัวใจ ตับ ไต มีอวัยวะอยู่ประเภทเดียวที่ไม่โตเลย แต่กลับฝ่อลง คือ พวกระบบน้ำเหลือง ยกตัวอย่างง่ายๆ คือ ต่อมทอนซิล จะมีขนาดเล็กลง เพราะฉะนั้น บางทีต่อมทอนซิลในเด็กๆ อายุสัก 8-9 ขวบที่ใหญ่ อาจจะรอได้จนระยะวัยรุ่น มันจะเล็กลงได้ ไม่ต้องรีบร้อนไปผ่าตัด

ต่อมอะดีนอยด์อีกอย่างหนึ่ง เป็นต่อมทอนซิลที่อยู่ในบริเวณคอ ถ้าโตมากจะทำให้เด็กบางคนหายใจทางปาก พอเข้าสู่วัยรุ่นต่อมนี้ก็ยุบลงได้ ส่วนสมองนั้น ในวัยรุ่นมักไม่โตอีกแล้ว สมองมันจะเจริญเติบโตมากในตอนวัยเด็กราวๆ 2 ปีแรก และโตเต็มที่ตอนอายุประมาณ 6 ปี

เรื่อง “ฮอร์โมน” เกี่ยวกับการเจริญเติบโตของวัยรุ่นนั้น ต้อพูดย้อนหลังถึงตอนเด็กๆ เพราะเกี่ยวข้องกันคือ เด็กตั้งแต่หลังคลอดนี่ จะมีการเจริญเติบโตได้ มีฮอร์โมนสำคัญอยู่ 2 ตัว คือ ฮอร์โมนจากต่อมธัยรอยด์และฮอร์โมนที่เกี่ยวการเจริญเติบโต

 

ฮอร์โมนจากต่อมธัยรอยด์ มีความสำคัญมากในเด็ก ถ้าขาด เด็กจะตัวเตี้ยแคระไปถึงเป็นผู้ใหญ่ ลักษณะเฉพาะคือ ส่วนลำตัวจะยาวกว่าแขนขา พอโตถึงวัยรุ่น รู้ก็สายไปแล้ว จึงควรรู้ตั้งแต่ตอนเด็กๆ

อันที่สองคือ ฮอร์โมนเกี่ยวกับการเจริญเติบโตนั้น ถ้าขาดฮอร์โมนนี้ ก็แน่นอน จะเจริญเติบโตไม่ได้ ฮอร์โมนนี้มาจากต่อมใต้สมอง ถ้าขาด จะไม่โตแต่สัดส่วนของร่างกายจะปกติ เหมือนกับผู้ใหญ่ย่อส่วน สัดส่วนดีหมด

ในวัยรุ่น ฮอร์โมนทั้งสองตัวก็ยังมีส่วน แต่น้อยลง ถ้าขาดมานานจนถึงอายุเข้าวัยรุ่น จะช่วยแก้ไขได้ไม่มาก ฮอร์โมนที่สำคัญที่สุดในวัยรุ่นคือ ฮอร์โมนเพศ ซึ่งมันไม่ได้เกี่ยวข้องกับการเจริญทางเพศอย่างเดียว แต่เกี่ยวข้องกับการเจริญเติบโตทางร่างกายด้วย ในวัยเด็ก ฮอร์โมนเพศก็มีแต่น้อยมาก ส่วนใหญ่มาจากต่อมหมวกไต ซึ่งมันจะหลั่งฮอร์โมนเพศได้บ้าง

ย่างเข้าวัยรุ่น เริ่มต้นจะมีฮอร์โมนมาจากต่อมใต้สมองหลั่งออกมา อันนี้ไม่มีใครทราบว่าอะไรเป็นตัวสั่งให้ฮอร์โมนตัวนี้ออกมา คงเป็นไปตามธรรมชาติ พอฮอร์โมนจากต่อมใต้สมองนี้ออกมา ก็หมายความว่าเข้าสู่วัยรุ่น ฮอร์โมนอันนี้เป็นฮอร์โมนเพศ จะมากระตุ้นอวัยวะเพศ ขึ้นอยู่กับว่าคนนั้นเป็นเพศหญิงหรือเพศชาย ถ้าเป็นหญิง ก็มีรังไข่ ฮอร์โมนเพศนี้จะไปกระตุ้นรังไข่ให้หลั่งฮอร์โมนเพศหญิงหรือเรียกว่า ฮอร์โมนเอสโตรเจน (Estrogen) ถ้าเป็นเพศชาย เขาก็มีอัณฑะ ฮอร์โมนนี้ก็กระตุ้นให้อัณฑะหลั่งฮอร์โมนเพศชายหรือที่เรียกว่า ฮอร์โมนเทสโตรเตอโรน (Testosterone) เพราะฉะนั้นมีฮอร์โมนเพศ 2 อัน อันหนึ่งเป็นนายอยู่ที่ต่อมใต้สมอง แล้วก็มากระตุ้นอวัยวะเพศ ซึ่งเป็นรังไข่หรือลูกอัณฑะให้หลั่งฮอร์โมนเพศนั้นๆ ออกมาอีกทีหนึ่ง ฮอร์โมนทั้งสองก็จะกระตุ้นทั้งร่างกายคือ ให้ร่างกายสูงขึ้น (สำคัญคือ ส่วนสูงต้องมากกว่าน้ำหนัก) สำหรับทางเพศก็แยกไป ทำให้เป็นเพศชายหรือหญิงชัดขึ้น

ก็ประมาณอายุ 20-21 ปี เราถือการหยุดการเจริญเติบโตทางด้านส่วนสูง เด็กจะเจริญเติบโตทางร่างกายอย่างรวดเร็วอยู่ 1 ปีถึง 1 ปีครึ่ง หลังจากนั้นจะโตต่อไปอย่างช้าๆ เด็กหญิงมักหยุดโตเมื่ออายุ 15-16 ปี ส่วนเด็กชายอาจสูงขึ้นได้อีกจนอายุ 20 ปี

 

ส่วนสูงนั้น มันขึ้นกับกระดูกยาว ซึ่งส่วนหัวท้ายของกระดูกเป็นตำแหน่งให้กระดูกเจริญเติบโตงอกยาวขึ้นได้เรื่อยๆ พอถึงช่วงหนึ่ง บริเวณนี้มันจะหยุด เหมือนกับว่ามันปิดหัวปิดท้าย พอมันปิดหัวปิดท้ายเมื่อไร กระดูกมันจะไม่งอกออกในด้านส่วนยาวแล้ว มันจะเติบโตก็ด้านส่วนกว้าง เพราะฉะนั้นที่หัวท้ายของกระดูกยาว เช่น กระดูกท่อนแขน ท่อนขา มันปิด ก็หยุดโตและตัวที่ทำให้หัวท้ายปิดก็คือ ฮอร์โมนเพศชายและเพศหญิงนี่แหละ

ถ้าเผื่อเด็กอายุสัก 15 ปี แล้วยังไม่โตสักที ลักษณะทางเพศ ก็ยังไม่มีสักที พ่อแม่เด็กบางคนกังวล ตัวเด็กบางคนก็กังวล เกิดไปซื้อยามากินเพราะอยากโต หรือวัยรุ่นอยากมีหนวดมีเครา อยากเป็นผู้ใหญ่ ก็ไปซื้อฮอร์โมนจาร้านขายยามากิน นี่ก็เป็นอันตรายเหมือนกัน เพราะจริงอยู่ เมื่อกินเข้าไปแล้ว เรื่องการเจริญเติบโตทางเพศก็เกิดขึ้น มีหนวดมีเคราขึ้น แต่ฮอร์โมนเพศมันมีข้อเสียอันหนึ่งคือ มันไปปิดหัวท้ายกระดูก พอปิดปั๊บ มันก็ไม่โต เด็กก็ไม่สูงขึ้น ทำให้กลายเป็นตัวเตี้ยไป แทนที่จะได้สูงกว่านี้ เพราะฉะนั้นการให้ฮอร์โมนเพศในวัยรุ่น สำคัญมาก ควรระวัง

ว่าที่จริงแล้ว สาเหตุความผิดปกติที่เกิดในช่วงวัยรุ่น เกิดจากฮอร์โมนนั้นน้อยมากเหลือเกิน ที่เกิดผิดปกตินั้น บางทีมันมีสาเหตุอื่น ปัจจัยอื่นเยอะแยะ แต่คนมักโทษผิดมาลงที่ฮอร์โมนกัน

ที่เกี่ยวข้องกับฮอร์โมนหน่อยก็เป็นเรื่องของคอ คอพอกซึ่งโดยมากเกิดกับวัยรุ่นหญิง เนื่องจากต่อมธัยรอยด์ทำงานมาก มักทำให้วัยรุ่นหญิงตกอกตกใจว่าคอของตนเองทำไมโต อันนี้ถ้าไม่มีอาการอย่างอื่น ไม่ต้องไปหาหมอ ถ้าพ้นวัยรุ่น ก็จะยุบ มีบางคนเลยวัยรุ่นแล้วยังไม่ยุบ ก็ถือว่าปกติถ้าไม่มีอาการ ถ้าคอพอกเป็นพิษ จะมีอาการร่วมด้วยอย่างเช่น ใจสั่น ขี้ร้อน กินจุ แต่ผอมลง อย่างนี้ก็ต้องไปรักษา

 

เรื่องสิวอีกอย่าง ที่จริงก็ไม่เกิดจากฮอร์โมนโดยตรง เพียงแต่มันไปกระตุ้นต่อมไขมันตามหน้า ลำคอ หน้าอก ที่มีมากกว่าที่อื่น ทำให้มีการอุดตันของท่อไขมันและมีเชื้อโรคซ้ำเติมเข้าไป ก็เกิดสิวขึ้น เกี่ยวกับฮอร์โมนก็ในแง่นี้เท่านั้น

ผมว่าสามารถพูดรวมๆ ได้ทั้งหญิงและชาย ปัญหานี้มีอยู่ 2 อย่างคือ ร่างกายและเพศ เช่น
เรื่องอ้วนไปผอมไป ส่วนใหญ่ไม่มีโรคอะไร เกี่ยวกับเรื่องอาหารเป็นสำคัญ กินมากไปก็อ้วนไป เพราะช่วงนี้มันเป็นช่วงที่อะไรต่ออะไรมันเติบโตเร็วมาก แต่ถ้าอ้วนมากในวัยนี้ก็มีส่วนทำให้เป็นผู้ใหญ่แล้วจะอ้วนไปเรื่อยๆ การแก้ไขเรื่องอ้วนไปผอมไปนี้ ถ้าไม้ได้มีโรคอะไรก็คงต้องแนะนำเรื่องอาหารและการออกกำลังกาย

เรื่องสูงไปเตี้ยไปนั้น สาเหตุส่วนใหญ่ก็ไม่มีอะไร มันเป็นเรื่องช้าไปเร็วไปมากไปน้อยไป เป็นของปกติ ที่ผิดปกติเกิดจากโรคมีเหมือนกัน แต่พบน้อย

ต่อมาเรื่องปัญหาทางเพศเช่นว่า เป็นสาวเป็นหนุ่มเร็วหรือช้ากว่ากำหนด อันนี้เป็นเรื่องปกติได้เหมือนกัน มันอาจจะช้าไปเร็วไปกว่าธรรมชาติได้ เรื่องอกเล็กอกใหญ่ รวมทั้งเรื่องขนาดอวัยวะเพศของชาย ถ้าลักษณะทางเพศอย่างอื่นไม่ปกติ แสดงว่าไม่เกี่ยวกับฮอร์โมน

ในวัยรุ่น ผมเห็นว่าเรื่องจิตใจเป็นเรื่องสำคัญมาก ถ้าเขาเข้าใจว่าสิ่งที่เกิดขึ้นกับร่างกายเขาเป็นสิ่งปกติ ก็ไม่จำเป็นต้องไปกังวล เดือดร้อน ต้องไปหายามากิน หรือไปหาหมอ และถ้ามีอะไรผิดปกติ ก็จะได้รีบๆ มาหาหมอ ก่อนที่จะสายไปหรือรักษาลำบาก