โรคลมหลับ (Narcolepsy)
เป็นโรคเกี่ยวกับการนอนหลับที่มีอาการง่วงนอนตลอดเวลา และหลับในช่วงเวลาต่างๆอย่างผิดปกติ ในบางครั้งอาจมีอาการคล้ายหลับ (คือมีกล้ามเนื้ออ่อนแรง คอตก เป็นต้น) ขณะที่มีอารมณ์เปลี่ยนแปลง ผู้ป่วยมักมีอาการง่วงนอนตลอดเวลาและไม่ว่าจะนอนเท่าใดก็ยังรู้สึกง่วง หากไม่ได้รับการรักษาที่เหมาะสมจะมีคุณภาพชีวิตที่แย่ลงอย่างมาก อาจเกิดการหลับในสถานการณ์ที่ไม่เหมาะสม และอันตรายได้ เช่น ขับรถ กำลังผ่าตัดผู้ป่วย ในปัจจุบันแม้ว่ายังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาดได้แต่สามารถให้การรักษาแก่ผู้ป่วยให้มีคุณภาพชีวิตที่เหมือนคนปกติได้
สาเหตุของโรค
ยังไม่ทราบแน่ชัด โรคนี้มีความผิดปกกติที่สมองควบคุมการหลับและตื่น โดยมีการหลับแทรกเข้ามาในขณะที่ยังตื่นอยู่ อาการของโรค เช่น ง่วงนอนตลอดเวลา แขนขาอ่อนแรงขณะจะตื่น(ผีอำ) เห็นภาพลวงตาช่วงที่จะหลับ
โรคนี้ไม่ใช่โรคทางจิตเวช พบว่าผู้ป่วยโรคนี้มีประวัติบุคคลในครอบครัวเป็นโรคนี้ด้วย จากการศึกษาพบว่าผู้ป่วยบางรายมีสารเคมีในสมองที่ชื่อว่า hypocretin ต่ำกว่าปกติ นักวิจัยบางรายได้เสนอว่าโรคนี้เกิดจากความผิดปกติทางพันธุกรรมร่วมกับปัจจัยภายนอกบางอย่าง
อาการของโรค
1. ง่วงนอนมากผิดปกติ มักเป็นอาการแรกของผู้ป่วยโรคนี้ ผู้ป่วยจะหลับในสถานการณ์ต่างๆ เช่น ในห้องเรียน หลังอาหาร โรงภาพยนต์ ขณะเขียนหนังสือ หรือแม้แต่ขณะกำลังสนทนา การนอนช่วงสั้นๆจะช่วยให้สดชื่นขึ้นได้
2. Cataplexy (ผลอยหลับ คือมีกล้ามเนื้ออ่อนแรง คอตก เวลาที่มีอารมณ์เปลี่ยนแปลง เป็นต้น)
3. Sleep paralysis (ผีอำ) เป็นภาวะที่ไม่สามารถขยับตัวได้ขณะกำลังจะตื่น(คล้ายผีอำ) เป็นอาการที่น่าตกใจแต่ไม่อันตราย
4. Hypnagogic hallucination (เห็นภาพหลอนขณะกำลังจะหลับ) เห็นภาพหลอนขณะที่กำลังจะหลับโดยอาจเห็นเป็นสัตว์ประหลาดหรือสิ่งที่น่ากลัวต่างๆ ได้
อาการอื่นๆของโรค
พฤติกรรมที่ทำโดยไม่รู้สึกตัว ขณะหลับอาจทำกิจกรรมต่างๆได้ เช่น ขับรถ ทำอาหาร ซึ่งอาจเป็นอันตรายได้ นอนไม่หลับในเวลากลางคืน สมองควบคุมการหลับตื่นผิดปกติทำให้นอนไม่หลับตอนกลางคืนได้ ไม่มีสมาธิ ปวดศีรษะ ขี้ลืม ซึมเศร้า
การรักษา แม้ว่าจะยังไม่สามารถรักษาให้หายขาดได้ แต่สามารถให้การรักษาเพื่อบรรเทาอาการได้
1.การรักษาภาวะง่วงนอนมากกว่าปกติ
- โดยใช้ยา การใช้คาเฟอีนมักไม่ได้ผล ยาที่ใช้ได้ผลคือยากระตุ้นประสาทเช่น methylphenidate, amphetamine, modafinil
- พฤติกรรมบำบัด เช่น การนอนและตื่นให้เป็นเวลาสม่ำเสมอทุกๆวัน งีบหลับในตอนกลางวัน
- ระมัดระวังในการทำกิจกรรมที่อาจเกิดอันตรายหากมีอาการของโรคเกิดขึ้น เช่น การขับรถ การทำอาหาร
2. การรักษาภาวะผลอยหลับ โดยการใช้ยา เช่น venlafaxine
3. ปัจจัยที่ส่งเสริมการรักษา ให้ความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับโรคแก่ผู้ป่วย ครอบครัว เพื่อน ผู้ร่วมงาน หากเป็นเด็กควรแจ้งให้ทางโรงเรียนทราบด้วย
(เครดิตข้อมูล : คณะแพทย์ศูนย์นิทราเวช โรงพยาบาลจุฬาลงกรณ)