ถาม : กัญญา/กรุงเทพฯ
โรคมะเร็งสามารถรักษาด้วยวิธีการแพทย์แผนปัจจุบัน ควบคู่ไปกับการรักษาด้วยสมุนไพรได้หรือไม่คะ
ตอบ : นพ.อดุลย์ รัตนวิจิตราศิลป์
การรักษามะเร็งในแผนปัจจุบัน มีทั้งการผ่าตัด ฉายแสง และเคมีบำบัด ซึ่งยาเคมีบำบัดส่วนหนึ่งจะมีสารประกอบที่สำคัญจากสมุนไพร เช่น ยา vincristine หรือ vinblastine ซึ่งใช้ในการรักษาโรคมะเร็งหลายชนิด โดยเฉพาะมะเร็งต่อมน้ำเหลือง เป็นยาที่มีสารตั้งต้นจากต้นพังพวย (Catharanthusroseus) เป็นต้น
กว่าที่สมุนไพรจะกลายมาเป็นส่วนประกอบของยาเคมีบำบัดนั้น ต้องได้รับการพัฒนาและมีการศึกษาตามขั้นตอนทั้งในระดับหลอดทดลอง สัตว์ทดลอง และในคน จนทำให้ทราบถึงกลไกการออกฤทธิ์ที่ชัดเจน วิธีใช้ และข้อบ่งชี้ได้อย่างถูกต้อง ชัดเจน
หากแต่สมุนไพรที่ใช้กันทั่วไปในท้องตลาด อาจเป็นสมุนไพรเดี่ยวหรือสมุนไพรหลายตัวที่อยู่ในตำรับยา จะมีส่วนประกอบทางเคมีของสารหลายอย่างที่ไม่สามารถบอกได้ว่า สารตัวใดที่มีผลต่อมะเร็งโดยตรง และนอกจากนี้ยังไม่สามารถควบคุมความเข้มข้นได้ ทำให้ไม่ทราบทั้งประสิทธิภาพหรือพิษที่ชัดเจนของสมุนไพรที่นำมาใช้
รวมถึงการใช้สมุนไพรในปัจจุบันจะมีข้อจำกัดอยู่มากในการรักษามะเร็ง อาจเกิดข้อเสียได้คือ
๑. การใช้สมุนไพรที่ไม่ทราบขนาดของยาและสารออกฤทธิ์ อาจจะได้สารพิษที่ปนมา เป็นเหตุให้ ตับ ไต หรือหัวใจเสื่อมลง
๒. การรักษาด้วยสมุนไพร แล้วละเลยการรักษาแผนปัจจุบัน ทำให้โรคมะเร็งลุกลามมากขึ้น โอกาสของการรักษาให้หายมีน้อยลง
๓. สมุนไพรอาจมีผลกระทบกับการรักษาในแผนปัจจุบัน โดยเพิ่มฤทธิ์หรือเพิ่มฤทธิ์ของยาแผนปัจจุบัน เช่น ทำให้เม็ดเลือดต่ำลง ติดเชื้อง่ายขึ้น เลือดออกง่ายขึ้น มีผลข้างเคียงของยามากขึ้น จนอาจเป็นอันตรายต่อผู้ป่วย
ฉะนั้น การรักษามะเร็งด้วยสมุนไพร ผู้ป่วยควรแจ้งให้แพทย์ทราบและขอคำแนะนำจากแพทย์ รวมถึงควรมีการบันทึกข้อมูลการใช้สมุนไพรของผู้ป่วยอย่างละเอียด ไม่ว่าจะเป็นยาเคมีบำบัดชนิดกินผสมอยู่ในสมุนไพร หรือยาที่มีส่วนผสมของสมุนไพรใดๆ ก็ตาม