ปวดท้องอย่างไหนเป็นไส้ติ่งอักเสบ และโรคอื่นเป็นอย่างไร
ถาม : อดิศักดิ์/กรุงเทพฯ
อาการปวดท้องของไส้ติ่งอักเสบเป็นอย่างไร และแยกจากโรคอื่นอย่างไรบ้าง
ตอบ : นพ.ธเนศ พัวพรพงษ์
อาการปวดของไส้ติ่งแบบมาตรฐานจะเริ่มปวดทั่วๆบอกตำแหน่งแน่นอนไม่ได้ครับ มักเป็นรอบๆสะดือ อาจเป็นพักๆ หรือตลอดเวลาก็ได้ แต่โดยทั่วไปมักเป็นแบบตลอดเวลา หลังจากนั้นประมาณ ๖-๑๐ ชั่วโมง อาการปวดจะย้ายมาที่บริเวณท้องน้อยด้านขวาต่ำกว่าสะดือ ปวดตลอดเวลา อาจมีไข้ขึ้น มีเบื่ออาหาร คลื่นไส้อาเจียน ท้อง เสีย อาการปวดแบบมาตรฐาน (classical symptom) จะพบประมาณร้อยละ ๒๕ เท่านั้นครับ ส่วนที่เหลืออาจไม่เป็นแบบนี้ เช่น อาจไม่มีย้ายจุดปวด อาจปวดเป็นพักๆ ได้ (กรณีระยะแรก หรือเป็นชนิดที่อยู่หน้าหรือหลังลำไส้เล็ก pre-ileal หรือ post-ileal type) แต่ประเด็นสำคัญคือปวดด้านขวาล่างๆ ครับ กดเจ็บ เดินตัวงอ มีเบื่ออาหาร มักปวดตลอดเวลา
อาการเบื่ออาหารเป็นอาการที่สำคัญมากครับ พบเกือบทั้งนั้น ฉะนั้นถ้าปวดท้องแต่ไม่เบื่ออาหาร กินข้าวได้ดี โอกาสเป็นไส้ติ่งอักเสบแทบจะไม่มี ถ้าไส้ติ่งแตก ไข้จะสูงลอย ๔๐ องศาเซลเซียส ปวดทั่วท้องทั้งซ้ายและขวา ท้องจะแข็งเกร็งไปหมด เดินไม่ไหว ต้องนอนนิ่งๆ
การรักษา ไม่ว่าจะแตกหรือไม่ ผ่าตัดอย่างเดียวครับ
ปวดท้องทั่วไปจากโรคอื่นๆ โดยทั่วไปมักปวดเป็นพักๆ ถ้าเป็นจากโรคแผลในกระเพาะ มักปวดใต้ลิ่นปี่ สัมพันธ์กับอาหาร โดยจะท้องอืดเหมือนอาหารไม่ย่อย หรือปวดจุกเสียดก็ได้ มักเป็นหลังอาหาร (คือกินอาหารแล้วแย่ลง) แต่ถ้าเป็นแผลในลำไส้เล็กส่วนต้น อาจเป็นที่ใต้ลิ่นปี่หรือชายโครงขวา มักปวดจุกเสียดก่อนอาหาร พอ กินอาหารแล้วจะดีขึ้น อาการปวดจากถุงน้ำดี มักเป็นที่ชายโครงขวาครับ อาจมีร้าวไปบริเวณมุมล่างของสะบักขวาหรือบริเวณระหว่างสะบัก จะมีลักษณะที่สำคัญคือ จะมีอาการแน่นหรืออืดหลังกินอาหารมันๆ (fat in- tolerance) หรือมีปวดท้องหลังอาหารเย็นเป็นพักๆ ที่ชายโครงขวา (biliary colic) ปวดจากนิ่วในท่อไต อาการปวดจะเป็นพักๆ มากบริเวณเอวด้าน หลังอาจร้าวมาขาหนีบ หรือบริเวณอัณฑะ ร่วมกับมีปัสสาวะเป็นเลือด หรือเป็นสีน้ำล้างเนื้อ ปวดจากปีกมดลูก หรือรังไข่ จะปวดบริเวณท้องน้อย ไม่สัมพันธ์กับอาหาร มักมีเลือดหรือตกขาวผิดปกติทางช่องคลอดร่วมด้วย
จะสังเกตว่าอาการปวดท้องในระยะแรก ไม่ว่าจะเป็นไส้ติ่งหรือโรคอื่นๆก็ตาม จะแยกกันยากต้องใช้การสังเกตอาการ ดังนั้น ในกรณีที่เริ่มปวดท้อง ที่ยังไม่ทราบว่าเป็นอะไร อย่าเพิ่งกินยาแก้ปวด ควรไปพบแพทย์ เพื่อทำการตรวจวินิจฉัยก่อน เพราะการกินยาแก้ปวดจะทำให้แพทย์วินิจฉัยแยกโรคลำบาก เนื่องจากยาจะบดบังอาการปวดครับ