ไซนัสอักเสบเกิดขึ้นได้อย่างไร
ผู้ถาม ธิติมา/กรุงเทพฯ
ไซนัสอักเสบเกิดขึ้นได้อย่างไร และมีวิธีการรักษาให้หายขาดไหม
ดิฉันอายุ ๒๖ ปี ทำงานบริษัท ดิฉันมีอาการปวดจมูก และหายใจมีกลิ่นเหม็น จึงไปพบหมอ ทำให้ทราบว่าตนเองเป็นไซนัสอักเสบ ดิฉันอยากทำความเข้าใจเกี่ยวกับโรคนี้ให้มากขึ้น จึงขอเรียนถามคุณหมอ ดังนี้ค่ะ
๑. ไซนัสเป็นอย่างไร เกิดจากอะไร
๒. มีโรคแทรกซ้อนอะไรบ้าง
๓. สาเหตุที่ทำให้เป็นไซนัส
๔. การรักษาทำอย่างไร และจะหายขาดไหม
๕. การป้องกันไม่ให้เป็นไซนัส
ขอขอบพระคุณหมอมากค่ะ
ผู้ตอบ นพ.สาฑิตย์ ชัยประสิทธิกุล
๑. ไซนัส คือ โพรงอากาศ ข้างๆ รอบๆจมูก ในบริเวณกระดูกของใบหน้า เมื่อจมูกมีการอักเสบติดเชื้อ เป็นภูมิแพ้หรือมีสารระคายเคือง ท่อทางออกของไซนัสก็จะบวมแล้วตีบตันเป็นอุปสรรคต่อการระบายมูกออกมาสู่ภายนอก ทำให้ภายในไซนัสที่เป็นสุญญากาศมีการสะสมของมูกในปริมาณมากขึ้น มูกจะหนืดมากขึ้น และมีสภาพความเป็นกรดที่เหมาะต่อการเจริญเติบโตของเชื้อโรคชนิดต่างๆ กลายเป็นภาวะอักเสบที่โพรงไซนัสขึ้น เรียกว่า "ไซนัสอักเสบ" ซึ่งจะแบ่งออกเป็น
- ไซนัสอักเสบแบบเฉียบพลัน อาการทั่วไปจะเหมือน ไข้หวัด เมื่อเชื้อลุกลามเข้าสู่ไซนัสก็จะมีอาการปวดจมูก ปวดกระบอกตาหรือแก้มข้างใดข้างหนึ่งหรือทั้งสองข้าง น้ำมูกและเสมหะจะมีสีเหลืองอมเขียวมากขึ้น โอกาสที่การติดเชื้อจะลุกลามมีสูง จึงควรรักษาอย่างจริงจัง เพื่อลดโอกาสที่จะกลายเป็นไซนัสอักเสบเรื้อรัง
- ไซนัสอักเสบเรื้อรัง จะมีอาการปวดตื้อๆ มึนงง ร่วมกับคัดจมูกเรื้อรัง มีเสมหะเหนียวในลำคอตลอดวัน ซึ่งก็คือมูกจากไซนัสที่ไหลลงทางจมูกนั่นเอง อาจมีการรับกลิ่นของจมูกลดลง และลมหายใจมีกลิ่นเหม็น สาเหตุที่ไซนัสอักเสบเรื้อรังเป็นผลจากผู้ป่วยได้รับการรักษาไซนัสอักเสบระยะเฉียบพลันในเวลาที่น้อยหรือสั้นเกินไปหรือไม่ได้รับการรักษาที่ถูกต้อง หรือมีภาวะผิดปกติเป็นปัจจัยร่วมด้วย เช่น จมูกอักเสบจากภูมิแพ้ พักผ่อนไม่เพียงพอ การสูบบุหรี่ เป็นต้น
๒. โรคแทรกซ้อนที่สำคัญ คือ การติดเชื้ออาจลุกลามเข้าไปในกระบอกตาหรือกะโหลกศีรษะได้ ซึ่งเป็นผลทำให้เนื้อเยื่อรอบๆตาอักเสบและเกิดเป็นฝี จนถึงขั้นตาบอดได้ ส่วนที่กะโหลกศีรษะอาจพบเยื่อหุ้มสมองอักเสบและเกิดภาวะติดเชื้อรุนแรงที่ทำให้เสียชีวิตได้
๓. นอกจากไข้หวัดแล้ว การมีฟันผุ โดยเฉพาะฟันกรามบนผุถึงโพรงรากฟัน การเป็นโรคหัด และอุบัติเหตุที่บริเวณกระดูกใบหน้า
๔. ไซนัสอักเสบระยะเฉียบพลัน ให้การรักษาทางยาได้ แต่ต้องได้รับการรักษาที่เหมาะสมและนานเพียงพอจึงสามารถหายขาดได้ ส่วนไซนัสอักเสบเรื้อรัง ใช้การรักษาทางยาอย่างเดียวอาจไม่เพียงพอ ต้องได้รับการผ่าตัดร่วมด้วย เช่น การเจาะล้างไซนัส เพื่อเป็นการล้างมูกหนองที่คั่งในไซนัสออกไป การผ่าตัดขยายรูเปิดของไซนัส ซึ่งในปัจจุบันการตรวจรักษาโรคไซนัสอักเสบมีประสิทธิภาพมากขึ้น และยังคงรักษาสภาพโครงสร้างหลักที่สำคัญของช่องจมูกไว้ได้ในสภาพปกติดังเดิม
๕. พักผ่อนให้เพียงพอ กินอาหารที่มีประโยชน์ ออกกำลังกายสม่ำเสมอ งดสูบบุหรี่และเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ พยายามหลีกเลี่ยงสถานที่ที่มีผู้คนแออัดหรือบริเวณ ที่ฝุ่นควันมากๆ พยายามรักษาสุขภาพของปากและฟันให้ดี ถ้าเป็นหวัดก็รีบรักษาให้หายขาดแต่เนิ่นๆ