คำว่า HDL กับ LDL คืออะไร
ผู้ถาม เสนีย์/กรุงเทพฯ
ผมไปตรวจสุขภาพประจำปี ได้ผลการตรวจ มีตัวย่อคือ HDL กับ LDL หมายความว่าอย่างไรครับ
ผมอายุ ๖๐ ปี สูง ๑๖๕ เซนติเมตร น้ำหนัก ๕๔ กิโลกรัม เมื่อหลายปีมาแล้ว ผมเคยไปตรวจเลือดเพื่อหาไขมันในเลือด ผลออกมาว่าทั้งโคเลสเตอรอลและไตรกลีเซอไรด์ปกติ แต่เมื่อเร็วๆนี้ ผมได้ไปตรวจสุขภาพประจำปี โดยผลการตรวจไขมันในเลือดที่แจ้งมาทางไปรษณีย์ คุณหมอบอกว่าผิดปกติ คือได้ผลออกมา ดังนี้
- โคเลสเตอรอล ๒๓๔
- ไตรกลีเซอไรด์ ๕๘
- HDL ๗๕
- LDL ๑๘๑
ผมเคยได้ยินแต่ ๒ ตัวแรก แต่ ๒ ตัวหลังไม่เคยได้ยิน โดยเฉพาะตัวหลังคุณหมอบอกว่าสูงเกินไป ได้แนะนำให้ควบคุมอาหารไขมันและให้ออกกำลังกาย ผมขอเรียนถามคุณหมอ ดังนี้
๑. คำว่า HDL กับ LDL คืออะไร
๒. LDL สูง ๑๘๑ หมายความว่าอย่างไร มีอันตรายต่อสุขภาพหรือไม่ และควรจะปฏิบัติตัวอย่างไร
ขอความกรุณาคุณหมอช่วยตอบด้วยนะครับ
ผู้ตอบ นพ.สมเกียรติ แสงวัฒนาโรจน์
ผมขอตอบปัญหาคุณเป็นข้อๆ ดังนี้ครับ
๑. HDL ย่อมาจากคำว่า high density lipoprotein คือ ไขมันที่มีความหนาแน่นสูง เป็นไขมันที่ดีสำหรับหลอดเลือดแดงเพราะจะป้องกันไม่ให้ไขมันที่ไม่ดี คือ โคเลสเตอรอล, ไตรกลีเซอไรด์ และ LDL ไปพอกสะสมในหลอดเลือดแดง ถ้ามีระดับ HDL ในเลือดต่ำ ก็จะเพิ่มโอกาส เพิ่มปัจจัยเสี่ยงในการเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง เช่น โรคหลอดเลือดสมองหรือ หลอดเลือดหัวใจตีบ เป็นต้น ระดับปกติในผู้ที่ยังไม่เป็นโรคหลอดเลือดแดงแข็งควรจะไม่ต่ำกว่า ๔๐ มก./ดล. ระดับ HDL ในเลือดของคุณอยู่ในระดับสูงกว่าปกติ ซึ่งเป็นผลดี
ส่วน LDL ย่อมาจากคำว่า low density lipoprotein คือ ไขมันที่ความหนาแน่นต่ำ เป็นไขมันที่ทำให้เกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็ง วิธีการวัดระดับ LDL ในเลือด ทำได้ ๒ วิธี คือ วิธีคำนวณค่า LDL จากค่าโคเลสเตอรอล, ไตรกลีเซอไรด์และ HDL ในเลือด โดยใช้สูตร LDL= โคเลสเตอรอล-(ไตรกลีเซอไรด์/5) -HDL ซึ่งเป็นวิธีที่ใช้กันอยู่ทั่วไป ส่วนอีกวิธีหนึ่งเป็นวิธีหาค่า LDL โดยตรงจากเลือด ทำได้บางโรงพยาบาลในกรุงเทพฯ เท่านั้น
ผลระดับไขมันในเลือดของคุณ โคเลสเตอรอล ๒๓๔, ไตรกลีเซอไรด์ ๕๘, HDL ๗๕ คำนวณแล้ว ค่า LDL ควรจะเป็น ๒๓๔-(๕๘/๕)-๗๕=๑๔๗.๔ มก./ดล. ซึ่งไม่เท่า กับค่า ๑๘๑ ที่รายงานมา เข้าใจว่าเป็นเพราะใช้วิธีการวัดระดับ LDL โดยตรงจากเลือดหรือคำนวณค่า LDL ผิด อีกประการหนึ่ง ค่าไตรกลีเซอไรด์ดูเหมือนจะต่ำกว่าระดับปกติมาก (๑๕๐-๒๐๐ มก./ดล.) และค่า HDL ก็ดูเหมือนจะสูงกว่าปกติมาก ( ๔๐ มก./ดล.) ทำให้ชวนสงสัยว่า ค่าระดับไขมันในเลือดที่ให้มานี้ถูกต้องหรือไม่
๒. ระดับ LDL ปกติในคนทั่วไปสูงไม่เกิน ๑๓๐ มก./ดล. ถ้าระดับ LDL ในเลือดระหว่าง ๑๓๐-๑๕๙ ถือว่าสูงปานกลาง ๑๖๐-๑๘๙ ถือว่าสูง ระดับมากกว่า ๑๙๐ ถือว่า สูงมาก ระดับ LDL ของคุณอยู่ในระดับสูงปานกลางซึ่งส่วนใหญ่เกิดจาก การบริโภคอาหารที่มีไขมันสูง คือ
๑. อาหารที่มีกรดไขมันอิ่มตัวมาก เช่น กะทิ น้ำมันปาล์ม หมู ๓ ชั้น หรือเนื้อสัตว์ที่มีไขมันมาก หนังสัตว์ เนย ไส้กรอก เป็นต้น
๒. อาหารที่มีโคเลสเตอรอลสูง เช่น ไข่แดง เครื่องในสัตว์ หอยนางรม เป็นต้น
ระดับโคเลสเตอรอล และ LDL ของคุณสูงกว่าปกติ ซึ่งเป็นการเพิ่มโอกาสเสี่ยงในการเกิดภาวะหลอดเลือดแดงแข็งได้ ดังนั้นจึงควรลดการกินอาหารที่มีกรดไขมัน อิ่มตัว และโคเลสเตอรอลสูงดังกล่าวข้างต้น กินอาหารที่มีไขมันต่ำ เช่น ข้าว ถั่ว ธัญพืช งา สาหร่าย เห็ด เต้าหู้ วุ้นเส้น และใช้น้ำมันพืช (ยกเว้นน้ำมันมะพร้าวและน้ำมันปาล์ม) ในการปรุงอาหาร งดของหวานที่มีนมเนย เช่น ขนมเค้ก คุกกี้ ไอศกรีม เป็นต้น