ผมร่วงเป็นกระจุก ปัญหาของดิฉันคือ ผมหายไปเป็นกระจุก จับดูผิวจะนิ่ม ไปหาหมอที่คลินิกผิวหนัง หมอบอกว่าเป็นภูมิแพ้ แต่แพ้อะไรไม่ได้ บอก จึงอยากทราบสาเหตุว่าเกิดจากอะไรและจะมีวิธีการรักษาอย่างไร
ผู้ถาม ภิรมณ์/แพร่
ผู้ตอบ น.พ.ประวิตร พิศาลบุตร
ถาม ปัจจุบันดิฉันอายุได้ ๓๕ ปี สูง ๑๖๔ เซนติเมตร น้ำหนัก ๖๓ กิโลกรัม เป็นแม่บ้าน ดิฉันมีปัญหาอยากถามคุณหมอคือ ที่หัวของดิฉันผมได้หายไปเป็นกระจุก จับดูผิวจะนิ่ม เมื่อเดือนกุมภาพันธ์ ดิฉันไปหาหมอที่คลินิกผิวหนัง คุณหมอก็บอกว่าดิฉันเป็นภูมิแพ้ แพ้อะไร ก็ไม่บอก คุณหมอให้แชมพูและฉีดยาตรงบริเวณที่ผมหายไปและให้ยามากินก่อนนอนทุกคืน ๒ เม็ด และ ทุก ๑๒ วัน คุณหมอก็นัดไปดูและฉีดยา แล้วก็ให้ยามากินเหมือนเดิม และครั้งสุดท้ายเมื่อ ๑๘ พฤษภาคม ดิฉันก็ไปตามนัด ผมเริ่มงอก คุณหมอก็ไม่ฉีดยาให้ แต่ยังให้ยามา กินอีก และให้แชมพูมาอีก ๑ ขวด คุณหมอบอกว่าไม่ต้องมาอีกแล้ว นอกจากผมจะร่วงอีก หลังจากนั้นไม่ถึงเดือน ยากินและแชมพูยังไม่หมด ดิฉันมีอาการคันศีรษะมาก เปิดผมดูจึงรู้ว่าผมหายไปอีก ๒ วงเล็กๆ ดิฉันตกใจว่าเป็นเพราะอะไรกันแน่ ทำไมถึงเป็นแบบนี้ ดิฉันอยากถามคุณหมอว่า
๑. สาเหตุเกิดจากอะไรได้บ้าง ที่บอกว่าเป็นภูมิแพ้ คุณหมอพอ จะบอกได้ไหมคะว่าแพ้อะไรกันแน่ เกี่ยวกับแชมพูสระผมที่ใช้หรือเปล่า
๒. หรือเป็นเพราะดิฉันกิน ยาลดความอ้วน กินมาปีกว่าแล้ว คุณหมอช่วยแนะนำด้วยนะคะ
๓. ดิฉันจะหายขาดจากโรคนี้หรือเปล่า และควรปฏิบัติตัวอย่างไร ขอความกรุณาคุณหมอช่วยแนะนำด้วยนะคะ
ตอบ จากลักษณะอาการที่เล่ามา คิดว่าน่าจะเป็นโรคผมร่วงแบบเป็นหย่อม (alopecia areata) ครับ ผมร่วงชนิดนี้มักพบในวัยเด็กและวัยผู้ใหญ่ตอนต้น พบว่าอาจมีประวัติพันธุกรรมได้ถึงร้อยละ ๑๐-๒๕ เชื่อว่าผมร่วงแบบเป็นหย่อมนี้อาจเกิดจากความผิดปกติของภูมิต้านทาน หรือที่เรียกง่ายๆว่าภูมิแพ้ แต่เป็นการแพ้ภายในตนเองต่อเซลล์ของรากผม ไม่ได้เป็นการแพ้จากสารภายนอก พบว่าความเครียดและความกลัวสุดขีดอาจทำให้ผมร่วงเป็นหย่อมได้เช่นกัน ในบางรายอาจซักประวัติพบว่า ๒-๓ เดือน ก่อนผมร่วงมีเหตุการณ์ที่ทำให้ตกใจ เช่น ถูกผีหลอก ถูกรถเฉี่ยว นำมาก่อน
ผมร่วงแบบเป็นหย่อมนี้ ปกติจะมีขนาดกว้าง ๒-๓ เซนติเมตร อาจแลดูคล้ายเหรียญบาท หนังศีรษะจะเรียบปกติ ไม่มีอาการ บวมแดง หรือมีสะเก็ด และไม่มี แผลเป็น บางครั้งผมอาจร่วงหมดศีรษะ (alopecia totalis) ยิ่งไปกว่านั้นขนบริเวณอื่นก็อาจร่วงด้วย เช่น ขนคิ้ว ขนตา ขนรักแร้ ขนบริเวณอวัยวะเพศ ถ้าผมและขน ร่วงหมดทั้งตัวเรียกว่า อะโลพีเซีย ยูนิเวอซอลิส (alopecia univer- salis)
ประมาณว่ากว่าร้อยละ ๕๐ ของผู้ที่มีผมร่วงแบบเป็นหย่อม จะมีเส้นผมขึ้นตามเดิมในเวลา ๑ ปี ที่สำคัญก็คือ โรคผมร่วงแบบเป็นหย่อมนี้ แม้จะหายไปแล้วครั้งหนึ่ง ก็อาจเป็นซ้ำได้อีก
อาจพบความผิดปกติของผิวหนังแบบอื่นร่วมกับผมร่วงแบบเป็นหย่อมได้ ที่พบบ่อยคือ ความผิดปกติของเล็บ คือเล็บจะเป็นหลุม ร่น หรือเล็บหนาผิดปกติ พบได้ถึง ร้อยละ ๑๐-๒๐ นอกจากนั้น ร้อยละ ๔ ของผู้มีผมร่วงแบบเป็นหย่อม อาจพบโรคด่างขาวร่วมได้ครับ
จากการศึกษาที่สถาบันโรคผิวหนัง พบว่าผู้ป่วยผมร่วงแบบเป็นหย่อมร้อยละ ๗๐ เมื่อรับการ รักษาแล้วจะมีอาการดีขึ้นจนถึงหายได้ การรักษาอาจใช้ยาสตีรอยด์ ทาหรือฉีดเข้าที่บริเวณผมร่วง หรือใช้ยากินตามความเหมาะสม
อย่างไรก็ตาม มีโรคติดเชื้อบางอย่างที่ทำให้ผมร่วงได้ แต่สำหรับผมร่วงแบบเป็นหย่อมนั้น ผิวหนังจะเรียบและดูปกติ ถ้าเป็นผมร่วงจากการติดเชื้อราที่หนังศีรษะ ผมจะร่วงไม่หมดและผิวหนังมักมีสีแดงและมีขุยร่วมด้วย ส่วนผมร่วงจากการติดเชื้อซิฟิลิสอาจทำให้เกิดหย่อมผมร่วงได้ แต่มักเป็นหย่อม เล็กๆ หลายๆหย่อมคล้ายถูกแมลงแทะผม หากมีประวัติว่าอาจมีโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ แพทย์อาจต้องเจาะเลือดไปตรวจดูว่าติดเชื้อ ซิฟิลิสด้วยหรือไม่
ขอตอบคำถามดังนี้
๑. คิดว่าไม่ได้เกี่ยวกับการแพ้ แชมพูครับ ที่หมอบอกว่าเป็นภูมิแพ้นั้น หมายถึงภูมิแพ้ที่เกิดกับเซลล์รากผมของตัวเองไม่ได้แพ้จากสารภายนอก
๒. การกินยาลดความอ้วน หากทำให้ร่างกายอ่อนแอ ขาดอาหาร นั่นคือทำให้เกิดความเครียดขึ้น ก็อาจทำให้ผมร่วงแบบเป็นหย่อมได้ ปัจจุบันพบว่า ยาลดความอ้วนหลายตัวมีผลแทรกซ้อนและเป็นอันตรายต่อร่างกาย การใช้ยาลดความอ้วนอย่างพร่ำเพรื่อจึงน่าเป็นห่วง อาจลองใช้การจำกัดอาหาร การกินผักให้มากขึ้น การออกกำลังกาย น่าจะดีกว่าการกินยาลดความอ้วนนะครับ
๓. เนื่องจากโรคนี้อาจเป็นซ้ำได้ และความเครียดบางครั้งก็อาจทำให้ผมร่วงได้เช่นกัน หากมีผมร่วง ควรไปพบแพทย์ เพราะสาเหตุของผมร่วงมีมากมาย ไม่มียาตัวใดที่จะรักษาอาการผมร่วงได้แบบครอบจักรวาลโดยที่ไม่ต้องตรวจและวินิจฉัยให้ถูกต้องเสียก่อนว่าเป็นผมร่วงชนิดไหน การรักษาผมร่วงนั้นจะต้องให้เวลาพอสมควรและไม่ควรวิตกกังวลมากเกินไป เพราะอาจยิ่งทำให้ผมร่วงมากขึ้นครับ ในกรณีที่ไม่ได้เป็นผมร่วงชนิดที่เกิดจากเชื้อโรค คือไม่ได้เป็นเชื้อรา เชื้อซิฟิลิส หรือไม่ได้เป็นโรคของหนังศีรษะอื่นๆ แต่เป็นผมร่วงแบบผู้ชายหรือแบบผู้หญิง หรือผมร่วงแบบเป็นหย่อมที่ดื้อต่อการรักษา หรือเป็นจนผมร่วงทั้งศีรษะ ระหว่างรักษาและรอผล อาจใช้วิกร่วมด้วย จะช่วยลดความกังวลลงครับ