การที่เด็กดูดขวดนมเปล่าจะมีผลทำให้ท้องอืดหรือเป็นอะไรได้หรือเปล่า และการให้เด็กดูดจุกนมปลอมจะมีผลเสียอย่างไรบ้าง
ผู้ถาม พัชรี/กรุงเทพฯ
ผู้ตอบ ศ.พ.ญ.วันดี วราวิทย์
ถาม ดิฉันมีลูกเล็กอายุ ๑ ขวบ ๑ เดือน เป็นผู้ชาย น้ำหนักตอนนี้ ๙ กิโลกรัมกว่า ชอบเดินไปเดินมาทั้ง วัน อาหารที่กินมื้อเช้าก็เป็นธัญพืช หรือโจ๊กกับขนมปัง หรือบิสกิตอีกนิดหน่อย มื้อกลางวันกินโจ๊กบ้างก๋วยเตี๋ยวบ้าง สลับกับมื้อเย็น ตอนบ่าย ๓ โมงกินขนมกับน้ำส้มคั้น ๒ ลูก มื้อเย็นกินข้าวประมาณ ๕ โมงเย็น สำหรับนมก็ให้กินเรื่อยๆ แล้วแต่เขาอยากกินตอนไหน แล้ว ตอนกลางคืนประมาณ ๑ ทุ่ม หรือ ๒ ทุ่ม ก็กินแกงจืดหรืออะไรอีก นิดหน่อย พอก่อนนอนจะกินนมประมาณ ๖-๘ ออนซ์ ปัญหามีอยู่ว่า พอหลับไปแล้ว นมก็หมดขวดแล้วก็ยังไม่ยอมปล่อยขวดนม ยังดูดอยู่ ดิฉันกลัวว่าลมจะเข้าท้อง ทำให้ท้องอืดหรือเปล่า เพราะเปลี่ยนให้กินน้ำเปล่าก็ไม่กิน
ตอนที่หลับไปแล้ว ถ้าเขารู้สึกตัวเขาจะหาขวดนมมาดูด แล้วจะต้องดูดจนหมดขวด บางทีก็ดูดต่อเรื่อยๆ คืนหนึ่ง(หลังเที่ยงคืน)จะร้องหาขวดนมประ-มาณ ๓ ครั้ง ดิฉันใช้วิธีชงนมใส่ขวด ๔ ออนซ์ให้แทน (ปกติกิน ๖-๘ ออนซ์) ๓ ขวด
อยากเรียนถามคุณหมอ ดังนี้
๑. การดูดขวดเปล่าจะมีผลทำให้ท้องอืดหรือเป็นอะไรได้หรือเปล่า
๒. จะใช้จุกนมปลอมได้หรือไม่ มีผลเสียหรือเปล่าคะ
๓. อายุเท่าไร เด็กจึงจะเลิกดูดนมตอนนอนหลับ
๔. เด็กท้องผูกมาก มีคนแนะนำว่าให้ชงนมจางลง (ปกติชง ๒ ช้อนใหญ่ ต่อน้ำ ๔ ออนซ์) ไม่ทราบว่าเด็กจะขาดสารอาหารหรือเปล่า
๕. เด็กฉีดวัคซีนยังไม่ครบตามกำหนด เช่น ยังไม่ได้ฉีดของ ๖ เดือน ด้วยเหตุผลหลายประการ ไม่ทราบว่าต้องเริ่มไปฉีดใหม่เลยหรือไม่ ขอรบกวนคุณหมอช่วยตอบให้ด้วยนะคะ
ตอบ เรื่องลูกอายุ ๑๓ เดือน มี ปัญหาเรื่องติดขวดนม ชอบดูด ขวดนม และร้องหาขวดนมหลังเที่ยงคืน ดูดขวดนมจนหลับไปและตื่นมาดูดอีก ขอตอบปัญหาดังนี้
๑. การดูดขวดนมเปล่าก็ทำให้ลมเข้ากระเพาะและทางเดินอาหารได้ ถ้ากลืนลมลงไปมากก็อาจทำให้ลำไส้โป่งพองที่เรียกว่าท้องอืดได้ อันตรายจากการกลืนลมจริงๆไม่มี อาจจะทำให้กินอาหารได้น้อย ดูท้องป่องและผายลมบ่อย
๒. การใช้จุกนมปลอม จะทำให้เด็กมีจุกนมจุกปากตลอดเวลา ทำให้กดบริเวณฟัน ดันฟันและกระดูกบริเวณฟันด้านหน้าบนโค้งจนฟันยื่นได้
จุกนมปลอมมักไม่ได้รับการ ดูแลทำความสะอาด อาจนำเชื้อโรคเข้าสู่ช่องปากและทางเดินอาหารได้ นอกจากนั้นยังเป็นการส่งเสริมให้เด็กติดการดูดตลอดเวลา ขาดโอกาสการเรียนรู้บางอย่าง เช่น การฝึกพูด หรือร้องเพลง
๓. เด็กอายุใกล้ขวบควรฝึกให้ดื่มน้ำและนมจากถ้วย ให้นมจากขวดก่อนนอนกลางวัน ๑ ขวด กลางคืน ๑ ขวด หาอาหารอ่อนให้กินตอนค่ำเพื่อจะได้อยู่ท้อง เมื่อถึงอายุ ๑ ขวบครึ่ง ก็ให้ดื่มนมจากถ้วยตามต้องการและเลิกดูดขวดนมก่อนนอนก่อนอายุ ๒ ขวบ อาจจะทำได้ยาก ต้องให้เวลากับลูกตอนจะนอน พ่อแม่หรือผู้เลี้ยงเด็กควรอ่านหนังสือ เล่านิทานให้ฟัง ให้ความอบอุ่นมั่นใจกับลูก เด็กโตที่กินนมจากขวดเป็นเพราะติดการดูดขวดนมมากกว่าต้องการกินนม
๔. เด็กที่กินแต่นมจะมีปัญหาท้องผูกเพราะขาดกากอาหารที่จะกระตุ้นให้ลำไส้บีบตัว นมมีกากน้อยจึงจับกันเป็นก้อนแข็งคล้ายก้อนสบู่ การแก้ไขด้วยการชงนมจางนอกจากเด็กจะได้รับพลังงานจากนมน้อยลงแล้ว ยังทำให้ขาดกากอาหารจากนมซึ่งมีน้อยอยู่แล้วน้อยลงไปอีก ถ้าได้อาหารเนื้อสัตว์ผัก ผลไม้ และข้าวซ้อมมือจะมีกากอาหารที่ดึงน้ำไว้ในอุจจาระได้ อุจจาระจึงนิ่มไม่เป็นก้อนแข็งเหมือน เด็กที่กินแต่นม
๕. เด็กที่ขาดการฉีดวัคซีนตามกำหนดที่นัดไว้ให้นำเด็กไปฉีดต่อได้เลย ไม่ต้องเริ่มฉีดใหม่ เพราะเด็กเคยได้วัคซีนที่กระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานไว้บ้างแล้ว
เมื่อฉีดครั้งต่อไป จะกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิต้านทานสูงมากขึ้นได้อีกเสมอ ถึงแม้ว่าจะเลยกำหนดไปนานแล้ว