ครอบครัวดิฉันเป็นเบาหวาน ถ้าดิฉันวางแผนจะตั้งครรภ์ มีวิธีใดบ้างไหมที่ไม่ให้ลูกต้องเป็นโรคนี้เมื่อโตขึ้น และถ้าเป็นแล้วจะมีวิธีรักษาให้หายขาดหรือไม่
ผู้ถาม จันทนี/นครนายก
ผู้ตอบ นพ.สุรเกียรติ อาชานานุภาพ
ถาม ดิฉันอายุ ๒๘ ปี หนัก ๔๔ กิโลกรัม มีเรื่องอยากจะเรียนปรึกษาค่ะ คือ ดิฉันมีญาติทางคุณแม่เป็นโรคเบาหวาน และคุณแม่ก็เป็นเบาหวาน ต้องกินยาควบคุมน้ำตาลและคุมอาหารได้ จึงไม่ถึงกับเดือดร้อนมากนัก ท่านเคยเตือนให้ดิฉันลองไปตรวจวัดระดับน้ำตาลในเลือดบ้าง แต่ดิฉันยังกลัวๆอยู่ เลยไม่ได้ไปสักที และคิดว่าตัวเองยังแข็งแรงอยู่ด้วย ไม่เคยเป็นลมหรือโรคอะไรร้ายแรง นอกจากไข้หวัดธรรมดา
ดิฉันจึงขอเรียนถามคุณหมอดังนี้ค่ะ
๑. ถ้าไม่เจาะเลือดตรวจน้ำตาล จะมีวิธีอื่นทดสอบว่าเป็นโรคเบาหวานหรือไม่
๒. อาการเริ่มแรกของโรคเบาหวานมีอะไรบ้างที่จะสังเกตตัวเองได้
๓. ดิฉันมักมีตุ่มขึ้นบริเวณด้าน หน้าหรือหลังใบหูจะปวด เจ็บเล็กน้อย แล้วก็หายไปเอง ไม่ทราบว่าเกี่ยวข้องกับโรคเบาหวานหรือไม่
๔. ทราบว่าเบาหวานเป็นโรคทางพันธุกรรม ถ้าดิฉันวางแผนจะตั้งครรภ์ มีวิธีไม่ให้ลูกดิฉันต้องเป็นโรคนี้เมื่อโตขึ้นหรือไม่คะ
๕. รุ่นลูกของดิฉันมีโอกาสเสี่ยงต่อโรคเบาหวานแค่ไหนคะ มีวิธีป้องกันอย่างไร
ขอความกรุณาคุณหมอช่วยตอบด้วยนะคะ
ตอบ ๑. การตรวจระดับน้ำตาลในเลือด เป็นวิธีทดสอบโรคเบาหวานเพียงวิธีเดียวที่ให้ผลแน่นอน การตรวจน้ำตาลในปัสสาวะ อาจให้ผลได้คร่าวๆ แต่ไม่แน่นอนครับ
๒. โรคเบาหวานในระยะเริ่มแรก จะไม่มีอาการผิดปกติใดๆให้สังเกตได้ จะทราบได้ก็โดยวิธีตรวจเลือดดังกล่าวครับ ต่อเมื่อเป็นมากแล้ว ก็มักมีอาการกระหายน้ำบ่อย ปัสสาวะบ่อย (ออกครั้งละมากๆ โดยไม่มีอาการปวดแสบปวดขัด) หิวข้าวบ่อย อ่อนเพลีย น้ำหนักลด อาการเหล่านี้จะปรากฏเมื่อระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกิน ๒๐๐ หน่วย (เจาะเลือดหลังอดอาหาร ๖ ชั่วโมง) ปกติถ้าระดับน้ำตาลในเลือดสูงเกิน ๑๔๐ หน่วย ก็ถือว่าเป็นเบาหวานแล้ว โดยทั่วไปถ้าระดับน้ำตาลในเลือดอยู่ระหว่าง ๑๔๐-๒๐๐ หน่วย มักจะไม่มีอาการ แต่หากไม่รักษาในระยะยาวอาจเกิดโรคแทรกซ้อนต่างๆได้
บางคนที่เป็นเบาหวานมานานๆแบบไม่รู้ตัว ก็อาจมีอาการแทรกซ้อนอื่นๆให้เห็น เช่น เป็นฝีบ่อย ตกขาวบ่อย เป็นต้น
๓. อาจเกี่ยวหรือไม่เกี่ยวกับโรคเบาหวานก็ได้ ควรหาหมอเพื่อตรวจให้แน่ใจจะดีกว่าครับ
๔. ในปัจจุบันยังไม่มีวิธีป้องกัน การถ่ายทอดพันธุกรรมไปยังลูกหลานครับ
๕. รุ่นลูกของคุณจะเสี่ยงต่อโรคเบาหวานหรือไม่ ก็คงขึ้นกับว่า คุณได้รับพันธุกรรมจากแม่มาหรือไม่ ถ้าไม่ ลูกของคุณก็คงจะไม่เสี่ยง (ยกเว้นว่า คุณพ่อของคุณมีพันธุกรรมของเบาหวาน แล้วคุณรับถ่ายทอดมา หรือหากสามีคุณมีพันธุกรรมเบาหวาน ก็อาจถ่ายทอดให้ลูกคุณได้) ถ้าคุณรับพันธุกรรมจากแม่ ลูกของคุณบางคนก็อาจ รับถ่ายทอดไปด้วย และบางคนก็อาจจะไม่รับถ่ายทอด (ขึ้นกับว่าตอนแบ่งตัวเป็นไข่ในรังไข่ของคุณ ไข่ฟองนั้นได้รับสายพันธุกรรมเบาหวานไปด้วยหรือไม่)
ท้ายที่สุดนี้ อยากจะย้ำว่า เบาหวานไม่ใช่โรคร้ายแรงและในปัจจุบันสามารถรักษาได้ไม่ยาก โดยการควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ (ด้วยการควบคุมอาหาร ออกกำลังกาย และอาจใช้ยาประกอบ) ถ้าควบคุมได้ดี ก็สามารถมีชีวิตยืนยาวกว่าคนปกติทั่วไป
คนที่รับพันธุกรรมเบาหวาน ถ้าควบคุมน้ำหนักได้ดี และหลีกเลี่ยงการกินของหวาน ก็อาจไม่จำเป็นต้องกลายเป็นเบาหวานก็ได้
ทางที่ดี อยากแนะนำให้ลองตรวจน้ำตาลในเลือดดูสักครั้ง ถ้าเริ่มสูงเล็กน้อย จะได้หาทางป้องกันไม่ให้เป็นมากขึ้น ถ้าพบว่าปกติก็จะได้คลายความกังวลใจ แต่ก็ต้องหมั่นตรวจเลือดเป็นระยะๆ