โรคผมร่วง
ผมร่วงเป็นปัญหาใหญ่ ผู้ประสบปัญหานี้จะเป็นกังวล บางคนเกิดปมด้อยจนถึงกับเสียบุคลิกภาพ และไม่อาจอยู่ในสังคมได้อย่างปกติสุข ส่วนมากจะพยายามทุกวิถีทางที่จะหาทางบำบัดโรคนี้ให้ได้ จึงเป็นโอกาสให้บรรดาผู้ชายเครื่องสำอาง หมอเถื่อน หรือผู้ฉวยโอกาสโฆษณาชวนเชื่อขายสินค้าของตนเอง กว่าผู้ใช้จะรู้ว่าไม่ได้ผลอะไร ก็เสียเงินทองไปมาก สร้างความร่ำรวยให้แก่นักฉวยโอกาสเหล่านั้นไปตามๆกัน
ผม เป็นอวัยวะที่มีการเจริญงอกงามเป็นแบบวงจร คือ จะมีระยะผมร่วงและผมขึ้นใหม่อยู่ตลอดเวลา ระยะงอกของผมกินเวลาประมาณ ๔-๖ ปี ต่อไปจะหยุดงอกและหลุดร่วงไป ด้วยเหตุนี้ในคนที่ไม่เคยตัดผมเลยก็ไม่อาจไว้ผมยาวถึงปลายเท้าได้ เพราะผมจะครบวงจรที่ร่วงเสียก่อน ในคนปกติผมร่วงวันละประมาณ ๓๐-๕๐ เส้น แต่จำนวนผมไม่น้อยลงเนื่องจากมีผมใหม่ขึ้นมาแทนที่อยู่ตลอด
โรคผมร่วงอาจเป็นได้เป็น ๒ ประเภท คือ ผมร่วงเป็นหย่อม ๆและผมร่วงทั่วไปหมดทั้งศีรษะ ผมร่วงเป็นหย่อมที่พบบ่อยเกิดขึ้นโดยไม่มีสาเหตุ เชื่อว่าเป็นโรคภูมิแพ้และโรคเครียด อาจมีหย่อมเดียวหรือหลายหย่อม ขนาดไม่แน่นอน ส่วนมากจะมีรูปร่างค่อนข้างกลม เส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ ๒-๓ เซนติเมตร หนังศีรษะบริเวณที่ไม่มีผมจะเรียบเกลี้ยง ไม่เห็นรอยขุมขน ไม่มีสะเก็ดหรือรอยแผลเป็น ผมร่วงชนิดนี้หายเองได้ ระยะเวลาที่เป็นไม่แน่นอน โดยทั่วไปจะเริ่มหลังจากเป็นประมาณ ๖ เดือน ผมที่ขึ้นใหม่จะมีเส้นบาง และเป็นสีอ่อนก่อน ต่อไปจึงจะมีสีเข้มเหมือนเดิม เมื่อหายสนิทแล้วจะไม่มีร่องรอยใดๆ ในรายที่จำเป็นต้องการให้ผมขึ้นเร็วหรือในรายที่เป็นบริเวณกว้าง หรือร่วงทั่วศีรษะ แพทย์อาจให้ยาฉีดบริเวณที่เป็นหรือให้ยากิน
ผมร่วงเป็นหย่อมๆ ชนิดที่สองอาจพบในคนที่มีนิสัยชอบดึงผมตัวเอง พบในเด็กมากกว่าผู้ใหญ่ ส่วนมากทำจนเป็นนิสัยโดยไม่รู้สึกตัวขณะอ่าน ในบางรายแม้แต่พ่อแม่หรือผู้ปกครองก็ไม่ได้สังเกตว่าเด็กดึงผมตัวเอง ผมร่วงชนิดนี้ มักมีบริเวณกว้างกว่าชนิดแรก และมีรูปร่างต่างๆ กัน ส่วนมากเป็นรูปกลม ที่บริเวณหนังศีรษะจะสังเกตเห็นรอยผมขึ้นใหม่เป็นจุดดำๆ หรือเห็นผมงอกใหม่สั้นๆ และพบว่า เป็นในผู้หญิงมากกว่าผู้ชาย เมื่อแก้นิสัยดึงผมได้ ผมก็จะขึ้นเป็นปกติ ในรายที่มีโรคเครียดหรือจิตประสาทเกี่ยวข้องอาจต้องปรึกษาแพทย์ทางสุขภาพจิตด้วยจึงจะหายขาด
ผมร่วมเป็นหย่อมอีกชนิดหนึ่ง สาเหตุเกิดจากเชื้อราของหนังศีรษะและเส้นผมมีลักษณะเป็นวง มีสะเก็ดอาจมีตุ่มน้ำเหลืองหรือน้ำหนอง ผมในบริเวณนั้นจะหักเป็นท่อนสั้นๆ ควรให้แพทย์เป็นผู้วินิจฉัยและรักษา ซึ่งจะทำได้แน่ชัดโดยการตรวจและเพาะเชื้อ รักษาหายได้โดยการใช้ยาทาและยากินรักษาโรคเชื้อรา
ผมร่วงเป็นหย่อมๆ ที่พบบ่อยทั้ง ๓ ชนิด ดังกล่าว บริเวณหนังศีรษะที่ผมร่วงจะไม่มีรอยแผลเป็นยังมีโรคที่ทำให้ผมร่วงหรือผมไม่ขึ้นโดยหนังศีรษะบริเวณนั้นเป็นแผลเป็นมีหลายสาเหตุด้วยกัน อาจเกิดจากการเป็นแผลบาดเจ็บ เช่น ไม้ทิ่ม น้ำร้อนลวก ถูกรังสีเอกซเรย์หรือหลังจากเป็นฝี เป็นแผลงูสวัด หรือเชื้อราบางชนิด หรือมีเนื้องอกซึ่งอาจเป็นมาแต่กำเนิด หรือมาเป็นภายหลังก็ได้ นอกจากนี้ยังมีโรคผิวหนังอีกหลายชนิดที่เป็นบริเวณศีรษะทำให้ไม่มีผมขึ้นบริเวณนั้น เมื่อหนังศีรษะมีแผลเป็นแล้ว เป็นการยากที่จะทำให้ผลกลับขึ้นเหมือนเดิม
ผมร่วงชนิดทั่วศีรษะ ที่พบบ่อยที่สุด คือ โรคผมน้อยซึ่งเกิดขึ้นโดยธรรมชาติของผู้นั้นเป็นผลจากการเปลี่ยนแปลงทางฮอร์โมน เกิดจากกรรมพันธุ์เป็นส่วนใหญ่ เกิดได้ทั้งหญิงและชาย มักเริ่มเมื่ออายุ ๔๐ ปีขึ้นไป บางคนอาจเริ่มเมื่ออายุยังน้อยก็ได้ ลักษณะที่เป็นมีต่างๆ กันที่พบมาก คือ มีผมบางบริเวณกระหม่อมร่วมกับหน้าผากทั้ง ๒ ข้าง บริเวณที่มีผมบางลงจะมีผมอ่อนขึ้นมาแทน ส่วนบริเวณท้ายทอยมักตกดำ ผมร่วงชนิดนี้เป็นธรรมชาติของแต่ละคน การรักษามักไม่ค่อยได้ผลเป็นชนิดที่ผู้คนไขว่คว้าหาการรักษากันมากมีทั้งยาทา ยากิน และการผ่าตัด แต่ยังไม่มีชนิดใดได้ผลเป็นที่พอใจ ในผู้หญิงหากมีการเปลี่ยนแปลงอย่างอื่นร่วมด้วย เช่น มีขนขึ้นบริเวณริมฝีปาก เคราและมีเสียงแหบห้าว แสดงว่ามีความผิดปกติของต่อมไร้ท่อ ซึ่งปัญหาที่แพทย์จะช่วยได้โดยการรักษาด้วยฮอร์โมน
ผมร่วงอาจเกิดขึ้นชั่วคราว เนื่องจากวงจรการเติบโตของผมเปลี่ยนแปลงไป เมื่อสุขภาพของร่างกายถูกกระทบกระเทือน เช่น ในรายที่เป็นโรคมีไข้สูง หรือหลังผ่าตัด หลังคลอด ตกเลือด หรือมีความกดดันทางประสาท เช่น ตกใจ กลุ้มใจ ผมจะร่วงหลังจากอาการป่วยดังกล่าวประมาณ ๓ - ๔ เดือน ผมจะร่วงอยู่ชั่วคราวประมาณ ๓ เดือน แล้วกลับเข้าสู่สภาพปกติ ดังเดิมภายในเวลา ๖ เดือน
ยารักษาโรคบางชนิดทำให้เกิดผมร่วงได้ เช่น ยาละลายเลือด ยาลดความอ้วน ยารักษาโรคมะเร็ง ยาฮอร์โมนเพศชาย ยาคุมกำเนิดก็ทำให้เกิดผมร่วงได้ในบางราย เมื่อหยุดยาที่เป็นสาเหตุผมจะกลับขึ้นเป็นปกติ อาจพบอาการผมร่วงร่วมกับโรคอื่นๆ อีก เช่น ซิฟิลิส ซึ่งทำให้เกิดผมร่วงเป็นหย่อมๆ ทั่วไปทั่วศีรษะ หรือทำให้ผมบางทั่วศีรษะ โรคต่อมธัยรอยด์ โรคโลหิตจาง โรคขาดอาหาร โรคเบาหวาน ผมร่วงชนิดนี้เมื่อรักษาโรคที่เป็นต้นเหตุหายแล้วผมก็จะขึ้นดังเดิม ในคนสูงอายุผมจะบางลง เนื่องจากจำนวนขุมขนศีรษะลดลงเป็นอาการเสื่อมซึ่งเกิดขึ้นโดยธรรมชาติไม่จำเป็นต้องใฝ่หายามารักษา เพราะอาจเกิดอันตรายจากยา