สำราญ/น่าน : ผู้ถาม
เนื่องจากข้าพเจ้ามีอาการปวดร้าวลงขาเดินไม่ได้ไปหาหมอ หมอบอกว่าหมอนรองกระดูกแตก ได้ผ่าตัดรักษาเมื่อวันที่ ๑๐ กรกฎาคม ๒๕๔๕ หลังผ่าตัดสามารถเดิน ได้แต่ยังรู้สึกชาบริเวณฝ่าเท้าทั้ง ๒ ข้าง แต่การขับถ่ายปัสสาวะไม่สามารถควบคุมได้ ต้องใส่สายตลอดเวลา ส่วนการขับถ่ายอุจจาระพอได้ แต่ใช้เวลานาน พราะมีความรู้สึกว่าชาและหูรูดของทวารหนักไม่ค่อยมีแรงในการบีบรัดตัว
ไม่ทราบว่าจะมีวิธีการรักษา และเทคนิคการทำกายภาพบำบัด ที่เป็นแนวทางในการฝึกปฏิบัติหรือไม่ และขอข้อมูลเพิ่มเติม และคำแนะนำด้วยครับ ในหนังสือ "การฟื้นฟูอาการอัมพาต หรืออัมพฤกษ์ครึ่งซีก" ไม่ทราบมีข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องนี้หรือไม่ครับ
อาจารย์มนูญ บัญชรเทวกุล : ผู้ตอบ
อาการควบคุมการขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระไม่ได้หลังการ ผ่าตัดกระดูกสันหลัง จะดีขึ้นหลังจากผ่าตัด ๖-๑๒ สัปดาห์ ซึ่งจะดีตามกำลังกล้ามเนื้อแขน ขาที่ดีขึ้น แต่ให้ติดตามพบแพทย์เพื่อจะได้ถอดสายปัสสาวะออกหลังจากผ่าตัดแล้วระยะหนึ่่ง
ท่ากายบริหารสำหรับควบคุม การขับถ่ายปัสสาวะและอุจจาระขณะที่มีสายปัสสาวะคาไว้อยู่ทำ ได้ดังนี้
ท่าที่ ๑ นอนหงาย ตั้งเข่าทั้ง ๒ ข้าง มือทั้ง ๒ ข้าง สอดไว้ใต้สะโพก เกร็งกล้ามเนื้อท้อง เพื่อยกขาทั้ง ๒ ข้างลอยพ้นพื้น ให้เข่า ๒ ข้างงอเข้าหาหน้าอก ยกค้างไว้ นับ ๑-๕ แล้ววางลง พื้น ทำ ๑๐ ครั้ง
ท่าที่ ๒ นอนหงายตั้งเข่าทั้ง ๒ ข้าง มือทั้ง ๒ ข้างสอดไว้ใต้สะโพก แล้วเหยียดเข่าตรงให้ขา ลอยพ้นพื้นเกร็งไว้ นับ ๑-๕ แล้ว งอเข่าวางเท้าลงพื้น ทำ ๑๐ ครั้ง
ท่าที่ ๓ นอนหงายตัวเหยียดตรง ให้แบะขาและหันส้นเท้าเข้าหากัน เข่างอเล็กน้อย มือ ๒ ข้างวางข้างตัว เกร็งแก้มก้นให้แข็งพยายามยกสะโพกขึ้นจากพื้นนับ ๑-๕ แล้วคลาย ทำ ๑๐ ครั้ง
ข้อแนะนำ ช่วงฝึกบริหารเพื่อควบคุมการขับถ่าย
๑. ควรดื่มน้ำอย่างน้อยวันละ ๑,๕๐๐ มิลลิลิตร
๒. กินอาหารที่มีกากและย่อยง่าย เช่น ผัก ผลไม้มากๆ
๓. ให้เดินออกกำลังวันละหลายๆ ครั้ง ครั้งละ ๑๐-๑๕ นาที
อาการชาบริเวณฝ่าเท้า ๒ ข้าง ถ้าสามารถเดินโดยใช้ไม้ค้ำรักแร้ทั้ง ๒ ข้าง จะช่วยถ่วงให้ช่วงกระดูกสันหลังที่แคบห่างขึ้น อาการชาจะดีขึ้นเมื่อเดินด้วยไม้ค้ำรักแร้ได้นานประมาณ ๑ เดือน อาการชาจะใช้เวลาให้หายไปช้ากว่าอาการปวดและอาการอ่อนแรง ถ้าไม่ได้รบกวนการใช้ชีวิตประจำวันหรือการทำงาน อย่าไปวิตกกับอาการชาเหล่านี้ เพียงแต่ระวังของร้อนมากๆ ที่อาจเป็นอันตรายต่อบริเวณที่ชา
ท่ากายบริหารจากหนังสือ" การฟื้นฟูอาการอัมพาตหรืออัมพฤกษ์ครึ่งซีก" ที่สามารถนำมาใช้กับอาการอ่อนแรงของขาหลัง การผ่าตัดกระดูก-สันหลัง คือทำได้ตั้งแต่หน้าที่ ๓๐- ๓๔ ในช่วงแรกจนถึงเดือนที่ ๓ หลังจากผ่าตัด และหลังจาก ๓ เดือนไปแล้วใช้ท่าที่ ๖.๒๑ และ ๖.๒๒ ในหน้า ๔๗-๔๘ ร่วมด้วยได้ เพื่อเพิ่มความคล่องตัวในการเคลื่อนไหว