อัญชลิกา/กรุงเทพฯ : ผู้ถาม
ดิฉันมีข้อสงสัยเกี่ยวกับวิธีเลือกซื้อแปรงสีฟันและยาสีฟันเป็นอย่างมากค่ะ ไม่ทราบจะสังเกตอย่างไรถึงจะได้สินค้าที่มีคุณภาพดีเหมาะสมกับที่เราควรจะเสียเงินซื้อมาใช้ เพราะราคาแตกต่างกันมากในแต่ละยี่ห้อ รบกวนคุณหมอช่วยกรุณาตอบข้อสงสัยด้วยค่ะ
๑. แปรงสีฟันมีวิธีสังเกตอย่างไรว่าได้คุณภาพ เหมาะสมที่จะซื้อมาใช้
๒. ขนาดของแปรงสีฟันมีระบุไหมว่า คนอายุเท่าไรควรใช้ขนาดไหนอย่างไรถึงจะเหมาะสม กับแต่ละช่วงอายุคะ
๓. ยาสีฟันมีหลากหลายทั้งรสชาติ และราคาซึ่งแตกต่างกันมาก (ในขนาดที่เท่ากัน) จริงๆ แล้วควรจะดูอะไรบ้างคะ ในยาสีฟันควรจะมีส่วนผสมอะไรบ้างที่จะช่วยดูแลสุขภาพปากและฟันของเราให้ยั่งยืน
ขอบคุณคุณหมอมากสำหรับ การช่วยกรุณาไขข้อข้องใจให้ค่ะ
ทพ.ไพฑูรย์ สุริยะวงศ์ไพศาล : ผู้ตอบ
๑. ปัจจุบันแปรงสีฟันที่มีอยู่ในท้องตลาดนั้นมากมายหลาก หลายยี่ห้อ รูปแบบต่างๆ กันไป มีทั้งที่เป็นแปรงไฟฟ้าด้วย ราคาที่แตกต่างกัน ผมเองมีที่ชอบใช้อยู่ ๒-๓ ยี่ห้อ (ไม่ใช้ไฟฟ้า) แต่ในที่นี้ขอตอบเป็นหลักการสำหรับพิจารณาก็แล้วกัน
ก. ก่อนอื่นต้องดูงบประมาณ ของเราก่อนว่าจะใช้แปรงระดับ ราคาต่ำ ปานกลาง หรือสูง เพราะถ้ารายได้เราน้อยแล้วไปเลือกแปรงราคาสูง ก็ไม่เหมาะสม เนื่องจากการแปรงฟันเป็นปัจจัยหนึ่งของการมีสุขภาพช่องปากที่ดี ยังมีปัจจัยอื่นที่สำคัญอีกเช่นกัน ได้แก่ การรู้จักเลือกกินอาหารให้ถูกต้อง มีประโยชน์ไม่มีโทษ หลีกเลี่ยงของหวาน ไม่กินจุบจิบ รวมทั้งการแปรงฟันให้ถูกวิธีและนานพอในแต่ละครั้ง ใช่ว่าคุณใช้แปรงราคาแพง แล้วฟันและเหงือกคุณจะปราศจากซึ่งปัญหาอย่างเด็ดขาดตลอดไปก็หาไม่ ถ้าคุณบกพร่องในการปฏิบัติตนตามปัจจัยด้านอื่นๆ ดังเช่นที่กล่าวแล้ว เสมือนคุณขับรถราคาแพงเพรียบพร้อมไปด้วยอุปกรณ์ ด้านความปลอดภัย แต่คุณไม่ปฏิบัติตามกฎจราจรโดยเคร่งครัด คุณอาจเสียชีวิตหรือพิการจากอุบัติเหตุ ได้เช่นเดียวกับคนที่ขับรถราคาต่ำกว่า
ข. ลักษณะแปรงสีฟันที่พึงจะเป็น ได้แก่ ด้ามแปรงตรงหรืองอได้บ้างเล็กน้อยตรงส่วนคอแปรง มีขนแปรงค่อนข้างอ่อน หรืออ่อนมากในกรณีที่เป็นโรคเหงือก ขนแปรงแข็งไม่เหมาะเพราะไม่มีสปริง ทำให้ซอกซอนไปตามซอกหลืบแคบๆ ไม่ได้ จึงทำความสะอาดได้ไม่ทั่วถึง ปลายขนแปลงกลมมน ไม่คมบาดเหงือก (ลองลูบเบาๆ ด้วยนิ้วมือก็รู้) กระจุกขนแปรงอยู่ชิดกัน ไม่มีช่องห่างตรงบริเวณปลายขนแปรงมากนัก ขนแปรงควรเป็นสีขาว เพื่อจะได้สังเกตพบสิ่งสกปรกที่ติดค้างบนขนแปรงได้ง่าย เช่น การเกิดเชื้อราบนขนแปรง (โดยมากจะพบได้ที่โคนกระจุกขนแปรง และบริเวณรอบๆ) ด้ามแปรงก็ควรเป็นสีอ่อน ด้วยเหตุผลเดียวกันขนาดขนแปรงพอเหมาะกับช่องปากไม่ใหญ่เกินไป อาจเทียบกับข้อนิ้วกลางข้อแรกก็ได้ อย่าใหญ่หรือเล็กกว่านั้นจนเห็นได้ชัด แปรงที่มีราคาสูง (ประมาณ ๕๐-๖๐ บาท) บางยี่ห้อจะใช้วัสดุที่ไม่เกิดเชื้อราในการผลิตด้ามแปรง ซึ่งทำให้ง่ายต่อการดูแลความสะอาด แต่ก็ไม่จำเป็นนักถ้ารู้วิธีดูแลที่ถูกต้อง
๒. ปัจจุบันแปรงหลายยี่ห้อมีการระบุขนาดหรืออายุของผู้ใช้ที่เหมาะสมกับแปรงไว้ข้างกล่อง ลองตรวจดู (มักเป็นภาษาอังกฤษเสียส่วนมาก)
๓. ยาสีฟันก็มีหลากหลายชนิด พอจะแยกประเภทได้มีดังนี้
- ยาสีฟันทั่วไป ซึ่งมีส่วน ประกอบที่จำเป็น โดยพื้นฐานคือ สารขัดผิวฟัน ฟลูออไรด์ สารแต่ง กลิ่นและรส สารทำให้เกิดฟอง โดยมากราคาไม่แพง
- ยาสีฟันสูตรสมุนไพร ซึ่ง จะเติมสารสกัดจากพืชสมุนไพรเพิ่มเติมเข้าไปอีกนอกเหนือจากสารจำเป็นพื้นฐาน ราคาก็จะแพงขึ้นอีก มีทั้งของไทยและของต่างประเทศ บางคนอาจแพ้ได้โดยมีอาการแสบ แดง บวม หรือเยื่อบุในปากลอกออกมากกว่าปกติ
- ยาสีฟันสูตรทำให้ฟันขาว (whitening) มีการเพิ่มสารทำให้ฟันขาว เช่น ไททาเนียม ไดออกไซด์ หรือไฮโดรเจนเปอร์ออกไซด์ ราคาก็จะแพงกว่าประเภทยาสีฟันทั่วไปเช่นกัน ซึ่งมีผลเพียงเล็กน้อยในการขจัดคราบสีเพิ่มขึ้น บางคนอาจเข้าใจผิดว่าจะสามารถฟอกสีฟันให้ขาวได้ เช่นเดียวกับที่เข้าใจผิดว่ายาสีฟัน สูตรขจัดคราบหินปูนจะทำเช่นนั้นได้จริง