วัคซีนอีสุกอีใส
ผู้ถาม สุกัญญา/สมุทรปราการ
ดิฉันอายุ ๒๕ ไม่เคยเป็นอีสุกอีใสเลย กลัวว่าถ้ามาเป็นตอนนี้ ต้องเป็นแผลเป็นน่าเกลียดแน่เลย ได้ข่าวมาว่าตอนนี้มีวัคซีนฉีดป้องกันโรคอีสุกอีใสแล้วจริงไหมคะ
ดิฉันอายุ ๒๕ ปี ยังไม่เคยเป็นอีสุกอีใสเลย ไม่รู้ว่าตัวเองจะเป็นเมื่อไร บางคนบอกว่าอาจจะไม่เป็นเลยก็ได้ แต่ดิฉันกลัวว่าถ้ามาเป็นตอนนี้ ต้องเป็นแผลเป็นน่าเกลียดแน่เลย ได้ข่าวมาว่าตอนนี้มีวัคซีนฉีดป้องกันโรคอีสุกอีใสแล้วจริงไหมคะ ดิฉันอยากจะเรียนถามคุณหมอว่า
๑. วัคซีนนี้ราคาประมาณเข็มละเท่าไร หาฉีดได้ที่ไหนบ้าง
๒. ต้องฉีดกี่เข็ม และแต่ละเข็มฉีดห่างกันแค่ไหน
๓. ถ้าฉีดครบตามกำหนดแล้วจะป้องกันอีสุกอีใสได้นานแค่ไหน
๔. มีสิทธิแพ้วัคซีนได้ไหม ถ้าแพ้มีอาการเป็นอย่างไร
๕. บางคนอาจไม่เป็นอีสุกอีใสไปตลอดเลยได้ไหม หรือคนหนึ่งอาจเป็นถึง ๒ ครั้ง
ผู้ตอบ น.พ.นิรันดร์ วรรณประภา
มีรายงานว่าถ้าถามคนที่บอกว่าไม่เคยเป็นอีสุกอีใส แล้วเจาะเลือดตรวจดูภูมิคุ้มกันที่เรียกว่า แอนติบอดี ต่อเชื้อนี้มีโอกาสถึงร้อยละ ๔๐ ที่มีภูมิคุ้มกันแล้ว แสดงว่าเคยเป็นแต่ไม่ทราบมาก่อน แต่คนที่บอกว่าเคยเป็น พบว่า มีภูมิคุ้มกันแล้วแสดงว่า ตรงกับที่บอกมากกว่าร้อยละ ๙๐ ถ้ามาดูเฉพาะอายุว่าช่วง ๒๐-๒๙ ปี มีเป็นอีสุกอีใสมาแล้วร้อยละ ๗๐-๘๐ เพราะฉะนั้นถ้าให้ดูอายุและประวัติไม่เคยเป็นอีสุกอีใส ผมคาดคะเนว่า โอกาสที่คุณสุกัญญามีภูมิคุ้มกันแล้วประมาณร้อยละ ๕๐ ซึ่งถ้าตรวจเลือดอาจไม่ต้องฉีดวัคซีน ถ้าบอกว่ามีภูมิคุ้มกัน หรือในทางตรงข้าม ตรวจเลือดไม่พบว่า มีภูมิคุ้มกันแล้วก็ยังต้องฉีด
คุณสุกัญญาคงต้องตัดสินใจเองระหว่างว่าจะเสียค่าวัคซีนแน่ๆ โดยไม่ตรวจเลือด กับมีโอกาสร้อยละ ๕๐ เสียแต่ค่าตรวจเลือดแล้วพบว่า มีภูมิคุ้มกัน หรือเสียค่าตรวจเลือดกับค่าวัคซีนเมื่อพบว่า ไม่มีภูมิคุ้มกัน ค่าตรวจเลือดในโรงพยาบาลรัฐบาลราคาประมาณ ๑๐๐ บาท แต่อาจต้องรอผลอีกหลายวัน ราคาวัคซีนห้องยาศิริราชเข็มละ ๙๕๕ บาท (ไม่รวมค่าเข็ม ค่าแพทย์ และค่าบริการจัดการของโรงพยาบาล) หากอายุเกิน ๑๓ ปี ต้องฉีด ๒ เข็ม ห่างกัน ๖-๑๐ สัปดาห์
ประสิทธิภาพในการป้องกันโรคมากกว่าร้อยละ ๙๐ ในช่วงการติดตาม ๒๙ เดือน สำหรับข้อมูลที่ว่า ประสิทธิภาพอยู่นานกว่านี้ยังไม่มียืนยันครับ กำลังติดตามกันอยู่ ในทางทฤษฎีถ้ามีการกระตุ้นจากเชื้อไวรัสธรรมชาติเป็นระยะๆ ก็อาจอยู่ได้นานไปเรื่อยๆ
อาการแพ้วัคซีนนั้นประมาณ ๔ ใน ๑๐๐ ราย มีปวดบวมแดงร้อนบริเวณที่ฉีดร้อยละ ๔ มีไข้ต่ำๆ ร้อยละ ๓ อาจจะมีตุ่มอีสุกอีใสขึ้นภายใน ๓ สัปดาห์หลังฉีดวัคซีน แต่จำนวนตุ่มน้อยมากเมื่อเทียบกับอีสุกอีใสจริงๆ
คนที่ไม่มีภูมิคุ้มกันเมื่อได้รับเชื้อมีน้อยกว่าร้อยละ ๕ ที่ไม่ปรากฏอาการหรือมีตุ่มอีสุกอีใสขึ้นให้เห็น จากข้อมูลปี พ.ศ.๒๕๓๗ ถ้าอายุมากกว่า ๓๐-๔๐ ปีไปแล้ว มีภูมิคุ้มกันเกือบหมดทุกคนแล้วครับ ถ้ามีภูมิคุ้มกันแล้ว ไม่ควรเป็นอีสุกอีใสอีกครับ ยกเว้นมีสาเหตุอื่นที่ทำให้ภูมิคุ้มกันเสื่อมไป เช่น เป็นมะเร็งและได้รับยากดภูมิคุ้มกันอยู่ เมื่อได้รับเชื้อก็เป็นอีก วัคซีนนั้นมีฉีดตามโรงพยาบาลใหญ่ๆ ส่วนการตรวจเลือดภูมิคุ้มกันนั้น มีเฉพาะโรงพยาบาลที่เป็นโรงเรียนแพทย์ เช่น โรงพยาบาลศิริราช