สุภาพร / อยุธยา : ผู้ถาม
ตอนนี้ได้ยินคำว่าตรวจ “แมมโมแกรม” บ่อย พอจะรู้บ้างว่าเป็นการตรวจหามะเร็งเต้านม เพราะมีเพื่อนที่ทำงานเคยไปตรวจกันมาบ้าง แต่อยากทราบว่าจำเป็นที่จะต้องตรวจทุกคนหรือไม่ ขั้นตอนการตรวจเป็นอย่างไร หากจะต้องไปตรวจต้องเตรียมตัวอย่างไร และค่าใช้จ่ายประมาณเท่าไหร่
นพ. สมยศ ชัยธีระสุเวท : ผู้ตอบ
แมมโมแกรมก็เหมือนเครื่องมือเอกซเรย์ทั่วไปครับ แต่จำกัดการใช้ในเรื่องของการตรวจเต้านม ซึ่งเครื่องจะออกแบบพิเศษให้โดนปริมาณรังสีน้อยมาก โดยที่เห็นรายละเอียดภายในเนื้อเต้านมได้หมด (โดยที่เครื่องทั่วไปทำไม่ได้)
ขณะที่ทำจะอึดอัดตอนโดนบีบเล็กน้อย รวมเวลาที่โดนบีบสองข้าง ข้างละสองเท่า ทั้งหมดไม่เกิน 40 วินาที (เฉพาะเวลาที่บีบนะครับ ที่เหลือเป็นตอนจัดท่า ล้างฟิล์ม ฯลฯ) ถ้ามีบางจุดที่สงสัย อาจจะต้องมีการถ่ายเพิ่มเติม และ/หรืออัลตราซาวด์ร่วมด้วยครับ
การทำแมมโมแกรมเหมาะมากสำหรับเป็นการตรวจหา (หรือเช็ก หรือ Screening) ในคนปกติ เพราะจะสามารถเห็นเนื้อที่ผิดปกติที่คาดว่าจะเจริญต่อไปเป็นมะเร็ง ตั้งแต่ที่มันยังไม่ได้ฟอร์มตัวเป็นก้อน หรือก้อนเล็กมาก จนคลำไม่ได้
ซึ่งถ้าพบตอนนี้ โอกาสรักษาหายขาดมีสูงมาก ผู้หญิงทุกคนควรได้รับการตรวจเป็นพื้นฐานอย่างน้อยหนึ่งครั้งหรือปีเว้นปีในช่วงอายุ 35-40 หลังจากอายุ 40 ปี ควรตรวจเป็นประจำทุกปี โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติมะเร็งเต้านมในครอบครัวหรือญาติมารดา อาจจะต้องยิ่งตรวจเนิ่นกว่าคนปกติ
เวลาที่เหมาะสมในการไปตรวจหริหลังหมดประจำเดือนใหม่ ๆ หรือไม่ใกล้ช่วงประจำเดือนจะมา เพราะช่วงประจำเดือนจะมานั้นเต้านมจะคัดอยู่แล้ว จะไม่สบายตัว เวลาจะไปตรวจต้องงดเครื่องสำอางหรือแป้งบริเวณที่ต่ำกว่าคอลงมา ไม่ต้องเตรียมตัวอย่างอื่นเพิ่มเติม
ราคาก็ตั้งแต่ 1,000 กว่าบาทไปจนถึง 2,000 กว่าบาท แล้วแต่โรงพยาบาล ถ้าจะถามราคาก็ต้องถามด้วยว่า รวมค่าอัลตราซาวด์ด้วยหรือยัง บางโรงพยาบาลเหมาอยู่ในนั้นไม่ว่าจะทำหรือไม่ทำ บางโรงพยาบาลอาจคิดแยกออกต่างหาก
สิ่งสำคัญในวงการรังสีแพทย์ก็คือ การรณรงค์ให้ประชาชนเห็นความสำคัญของการเช็กมะเร็งเต้านมประจำปี เพราะจะเป็นการเปลี่ยนแปลงชีวิตได้ หากว่าระหว่างตรวจเช็กก่อนตั้งแต่แรก (ซึ่งอาจรักษาหายขาด) กับการมาตรวจเช็กเจอตอนที่บังเอิญคลำก้อนเจอ หรือมีอาการอย่างอื่นสงสัยแล้วค่อยมาทำ ซึ่งอาจช้าเกินไปครับ