โรคผิวหนังจากงานอาชีพ
งานอาชีพที่ผู้ทำงานต้องจับต้องกับสารที่ระคายเคืองต่อผิวอยู่ตลอดเวลา อาจทำให้เกิดปัญหาเป็นโรคภูมิแพ้ชนิดผิวอักเสบเรื้อรัง พบเป็นที่มือมากกว่าบริเวณอื่นเพราะเป็นอวัยวะส่วนที่ต้องใช้ทำงานมากที่สุด มือที่อักเสบจะมีลักษณะบวมแดง มีตุ่มแดง และตุ่มน้ำใสๆอยู่ใต้ผิว ถ้าเป็นนานจนเรื้อรัง ผิวจะลอกเป็นขุยและแตกเป็นร่อง มีอาการคันและเจ็บ อาจก่อให้เกิดความเดือดร้อนจนทำงานไม่ได้ ต้องหยุดงานหรือถึงขนาดต้องเปลี่ยนงานก็ได้
ถ้าผู้ที่เป็นสามารถเปลี่ยนงานได้โดยไม่กระทบกระเทือนต่อเศรษฐานะของครอบครัวก็จะแก้ปัญหาโรคผิวหนังชนิดนี้ไปได้ แต่ผู้ป่วยส่วนใหญ่มักจะอยู่ในสภาพที่เปลี่ยนงานไม่ได้ เช่น ไม่อาจหางานที่ดีกว่าหรืองานที่ทำอยู่มีรายได้ดี หากหยุดไปจะทำให้เสียรายได้ไปมาก บางรายเป็นอยู่นานจนเรื้อรัง แม้หยุดงานก็ยังไม่หายในเวลาอันรวดเร็ว จำเป็นต้องซื้อยามาทา และกินเป็นประจำ เมื่อไม่ได้ทำงานก็เกิดปัญหา ไม่มีเงินซื้อยาตามมาอีก
ผื่นผิวอักเสบที่มือมิใช่เกิดจากภูมิแพ้อย่างเดียว ยังมีโรคผิวหนังอีกหลายชนิดที่เกิดผื่นเรื้อรังที่มือ เช่น เชื้อราหรือโรคเรื้อนกวาง เพราะเหตุนี้หากอาการแพ้ไม่ได้บ่งชัดเจนว่าเกิดจากการจับต้องกับสารเคมี หรือสารระคายเคืองในการทำงาน อาจมีความจำเป็นต้องให้แพทย์ตรวจแยกให้ออกว่าเป็นโรคอะไรกันแน่ก่อนจะตัดสินใจซื้อยา เพราะการซื้อยามาทาโดยที่ยังไม่ได้รับการวินิจฉัยที่ถูกต้องอาจจะซื้อยาแก้อักเสบมาทาผื่นเชื้อรา หรือซื้อยาเชื้อรามาทาผิวอักเสบอยู่เป็นเวลานาน โดยไม่เกิดผลดีอะไรขึ้น ซึ่งจะเป็นการเสียเงินและเวลาโดยเปล่าประโยชน์
ตัวอย่างงานอาชีพที่พบผื่นแพ้อยู่บ่อยๆ ได้แก่ อาชีพแม่บ้านหรืองานบ้าน ที่ต้องทำหน้าที่ซักผ้าให้แก่สมาชิกในครอบครัว มีผ้าให้ซักกองโตทุกวัน เสร็จจากซักผ้าต้องทำกับข้าว ล้างผัก ล้างเนื้อ หั่นพริก ปอกกระเทียม บีบมะนาว ปอกผลไม้ เมื่อกินอาหารเสร็จ ยังต้องมาล้างจาน งานดังกล่าวทำให้แม่บ้านต้องมือเปียก และสัมผัสกับสารที่ระคายเคืองอยู่ตลอด หากไม่ได้ดูแลรักษาและระวังอันตรายจากผิวอักเสบ เช่น เมื่อแสบมือแล้วไม่รีบไปล้างออก หรือปล่อยให้มือเปียกอยู่นานไม่รีบเช็ดให้แห้ง เป็นอย่างนี้บ่อยๆเข้า ผิวจะแห้งตึงและแตก ลอกเป็นขุย เป็นจุดเริ่มต้นของการแพ้ ต่อมาน้ำจะกัดจนโคนเล็บเปื่อย บวม แดง มีเชื้อราเซาะเข้าไปเกิดเป็นเชื้อราซ้ำซ้อนเข้าไปอีก
ข้อแนะนำสำหรับอาชีพงานบ้าน
คือ เมื่อเสร็จงานแล้วควรล้างมือแล้วเช็ดให้แห้ง ถ้าเริ่มมีอาการบวมและคัน แสดงว่าผิวเริ่มมีอาการอักเสบ ควรป้องกันด้วยการหลีกเลี่ยงของที่ถูกแล้วแสบ หากจำเป็นควรใช้ถุงมือ ท่านอาจจะคิดว่าเป็นไปไม่ได้เพราะใส่ถุงมือแล้วทำงานไม่ถนัด แต่เมื่อเริ่มใช้และใช้บ่อยๆ จะเกิดความเคยชิน ถึงขนาดรู้สึกไม่ถนัดถ้าไม่ได้ใส่ถุงมือเสียด้วยซ้ำ
ผู้มีงานอาชีพที่มือเปียกน้ำสบู่ ผงซักฟอก หรือสารละลายที่ระคายเคืองมีสภาพเดียวกับอาชีพแม่บ้าน เช่น คนขายข้าวแกง ขายผักสด ผักดอง ผลไม้ดอง ขายหมู ขายปลา ขายเครื่องดื่ม หรืออยู่ในห้องแลป ต้องล้างหลอดแก้ว ถูกน้ำกรด น้ำด่าง เป็นต้น
อาชีพใหม่ที่พบผื่นแพ้ที่มือจำนวนมากขึ้นในระยะหลังนี้ได้แก่คนร้อยพวงมาลัยขาย ซึ่งพบว่าเกิดจากการแพ้ดอกมะลิและดอกรัก โรคมือเปื่อยในเด็กแล่เนื้อปลาที่เคยเป็นข่าวในหน้าหนังสือพิมพ์ ก็เข้าข่ายโรคผิวอักเสบจากงานอาชีพจะแปลกก็ตรงที่เป็นแรงงานเด็กซึ่งควรจะเป็นวัยเรียนไม่ควรที่จะมาแล่ปลาให้มือเปื่อยเกิดผิวอักเสบตั้งแต่วัยเด็กเช่น
งานอาชีพที่เป็นปัญหาภูมิแพ้มาตลอดคือ อาชีพทำปูน ตั้งแต่ระดับผสมปูน หาบปูน เทปูน จนถึงฉาบปูน ในขณะที่บ้านเรา มีงานก่อสร้างเพิ่มขึ้นอยู่ตลอดเวลา ก็คาดคะเนได้ว่าจะมีผู้แพ้ปูนเพิ่มจำนวนมากขึ้นด้วย ปูนซีเมนต์ทำปฏิกิริยากับผิวโดยเป็นทั้งสารระคายเคืองและกระตุ้นภูมิแพ้ อีกทั้งเม็ดทรายที่ผสมอยู่ในปูน เมื่อถูกกับผิวทำให้เกิดการครูดผิวให้ถลอกเกิดระคายมากขึ้น พบคนงานปูนเกิดอาการแพ้ที่มือและเท้าเพราะปูนจะหกถูกเท้าด้วย คนงานส่วนใหญ่ไม่ได้ใช้มาตรการป้องกันไม่ให้ปูนสัมผัสกับผิวโดยตรง มักเดินเท้าเปล่าหรือใส่รองเท้าแตะ
ข้อแนะนำควรใส่รองเท้าบูทชนิดกันน้ำ ใส่ถุงมือ ไม่ควรใช้มือเปล่าสัมผัสกับปูนโดยตรง เพราะนอกจากจะถูกปูนกัดมือแล้ว อาจเกิดการติดเชื้อทั้งเชื้อราและเชื้อแบคทีเรีย เมื่อเสร็จงานควรล้างมือฟอกสบู่แล้วเช็ดให้แห้งทุกครั้ง เมื่อเริ่มมีอาการแพ้สังเกตได้จากผิวลอกเป็นขุยและคัน ควรใช้ยาทาแก้ผิวอักเสบ ประเภทสตีรอยด์หรือยาเพร็ดนิซิลลินขององค์การเภสัชกรรม
งานอาชีพอีกหลายชนิดในบ้านเรายังขาดมาตรการป้องกันทั้งในด้านสุขวิทยาของร่างกายและของผิวหนัง ตัวอย่างเช่น พนักงานเก็บขยะที่ใช้มือเปล่าๆขนถ่ายเก็บขยะ มีน้อยคนที่ใส่ถุงมือ จะสังเกตได้ว่าถึงแม้จะใช้ถุงมือก็มักจะไม่ได้อยู่ในสภาพที่สมบูรณ์ เช่น มีรอยขาดหรือรูโหว่ ไม่ได้ป้องกันมือจากสิ่งที่สัมผัสตามความมุ่งหมายที่ต้องการ
ย่อมเป็นที่ทราบดีว่าขยะเป็นที่รวมของเชื้อโรคนานาชนิด การจับต้องขยะด้วยมือเปล่า เมื่อเสร็จงานแล้วการล้างด้วยน้ำและสบู่นั้นไม่เพียงพอ จะมีเศษสิ่งสกปรกและเชื้อโรคค้างอยู่ที่ผิวโดยเฉพาะบริเวณซอกเล็บ เมื่อเกิดมีรอยถลอกหรือบาดแผลที่ผิวเพียงเล็กน้อยจะเกิดการติดเชื้อกลายเป็นฝีเป็นหนองพุพอง เมื่อใช้มือหยิบอาหารเข้าปากก็จะได้รับเชื้อโรคเข้าไปด้วย ทำให้เกิดท้องเสียอยู่บ่อยๆ ถ้าต้องปรุงอาหารหรือจัดอาหารให้ลูกเล็กที่บ้าน ลูกก็จะพลอยได้รับเชื้อโรคเข้าสู่ร่างกาย
ลักษณะงานชนิดนี้เมื่อเสร็จงานแล้วจำเป็นต้องทำความสะอาดมือด้วยการล้างฟอกด้วยน้ำยาฆ่าเชื้อ เช่น เฮกซาคลอโรฟิล หรือฮิบิเทน โดยใช้แปรงขัดบริเวณผิวและซอกเล็บ ซึ่งในแง่ปฏิบัติพนักงานคงไม่สะดวกจะจัดหาน้ำยาเหล่านี้มาใช้ ด้วยเหตุนี้จึงแนะนำให้ใช้วิธีป้องกันดีกว่าแก้ ด้วยการใส่ถุงมือยางชนิดหนาหรือถุงมือหนังเป็นประจำขณะทำงาน ถ้าเกิดมีรูรั่วก็เปลี่ยนเสียใหม่
ในสภาพที่บ้านเมืองเรากำลังเจริญรุ่งเรืองทัดเทียมอารยประเทศ ถึงเวลาแล้วที่ผู้ประกอบอาชีพและผู้ที่มีส่วนรับผิดชอบในความปลอดภัยของพนักงานจะได้นำความซิวิไลซ์ ในด้านสวัสดิภาพของงานอาชีพมาใช้เพื่อป้องกันอันตรายที่จะเกิดขึ้นแก่คนงาน การรักษาโรคผิวอักเสบเรื้อรังนั้นยากและใช้เวลามากกว่าการป้องกันมากนัก
****************************************