ครอบครัวมีปัญหาส่งผลต่อลูก แต่เด็กเองชนะได้
กรรมพันธุ์เป็นปัจจัยสำคัญในการถ่ายทอดลักษณะต่างๆ จากพ่อแม่สู่ลูกหลาน ในขณะที่ความโศกเศร้าสิ้นหวังของพ่อแม่ก็สามารถทำลายพัฒนาการทางจิตใจของลูกหลานได้เช่นเดียวกัน
ความซึมเศร้าสามารถถ่ายทอดจากพ่อแม่สู่ลูกได้เช่นเดียวกับลักษณะเฉพาะอื่นๆ เช่น ตาสีดำ หรือตาสีฟ้า เป็นต้น กรรมพันธุ์เป็นปัจจัยสำคัญในการถ่ายทอดลักษณะต่างๆ จากพ่อแม่สู่ลูกหลาน ในขณะที่ความโศกเศร้าสิ้นหวังของพ่อแม่ก็สามารถทำลายพัฒนาการทางจิตใจของลูกหลานได้เช่นเดียวกัน
อย่างไรก็ตาม ข้อสรุปดังกล่าวก็ไม่เป็นจริงเสมอไป จากการศึกษาวิจัยกับนักศึกษา 18 คน โดย วิลเลียม อาร์ เบียร์ดสลี นักจิตวิทยา และดอนนา โพเดอเรฟสกี้ นักวิจัยของโรงพยาบาลเด็กแห่งเมืองบอสตัน พบว่า แม้ว่าทั้ง 18 คนจะมีพ่อแม่ที่มีปัญหาความกดดันทางอารมณ์ และมีปัญหาอื่นๆด้วย เช่น ติดเหล้า หรือหย่าร้างก็ตาม แต่พวกเขาก็ยังดูร่าเริงและอ่อนโยน
จากการศึกษาพบว่า มีปัจจัย 3 ประการที่ทำให้เด็กหนุ่มสาวกลุ่มนี้ไม่ได้รับผลกระทบจากการที่พ่อแม่มีปัญหา คือ
1. พวกที่ใช้ชีวิตอย่างกระตือรือร้น พยายามทำโน่นทำนี่อยู่เสมอ ส่วนมากจะทำงานพิเศษนอกเวลา ขณะที่หลายๆคนเล่นกีฬาอย่างเอาจริงเอาจัง และมากกว่าครึ่งหนึ่งของหนุ่มสาวเหล่านี้ต้องรับผิดชอบภาระทางครอบครัวด้วย เช่น เลี้ยงน้อง และดูแลค่าใช้จ่ายในบ้าน
2. คนกลุ่มนี้มีความสนิทสนมอย่างแน่นแฟ้นกับเพื่อนที่ไม่มีปัญหาทางบ้าน หรือผู้ใหญ่ที่มีครอบครัวที่อบอุ่น
3. พวกที่คิดและเผชิญหน้ากับความเป็นจริง
โพเดอเรฟสกี้กล่าวว่า “คุณไม่สามารถทำอะไรได้ถ้าคุณไม่รู้ว่าความเป็นจริงคืออะไรและไม่รู้จักตัวคุณเอง”
วัยรุ่นกลุ่มนี้ตระหนักดีถึงข้อจำกัดต่างๆ ที่เขาเผชิญอยู่ และพวกเขาก็ปฏิเสธที่จะตำหนิว่า เป็นความเจ็บป่วยทางจิตใจของพ่อแม่ แม้ว่าเขาจะอยู่กับพ่อแม่มาโดยตลอดก็ตาม 1 ใน 18 คน ซึ่งอยู่ในวัย 17 ปี กล่าวว่า “เมื่อฉันมองแม่ และพบว่าท่านไม่ได้เป็นแม่อย่างสมบูรณ์ แต่ฉันก็รู้ว่ามันไม่เกี่ยวอะไรกับฉัน”
(จาก Surviving family blues, upbest kids end a sad tradition. ใน American Health 1989;3:119)
หมายเหตุ ผู้เรียบเรียง : การศึกษานี้อาจทำให้เราเห็นว่า ปัจจัยภายในของเด็กก็มีส่วนชี้ขาดการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรม แต่ทางที่ดีที่สุด พ่อแม่ลูกไม่ควรสร้างสภาพแวดล้อมที่เป็นปัญหาให้เกิดขึ้นในครอบครัว หรือถ้าช่วยไม่ได้จริงๆ เพราะปัญหามันเกิดขึ้นมาแล้ว ก็ควรพยายามช่วยกันลดปัญหา แก้ไขปัญหา อย่าปล่อยให้เป็นหน้าที่ของเด็กหรือของใครคนหนึ่งทำหน้าที่นั้นแต่เพียงลำพังเลย