ทรรศนะแบบแยกส่วน
เมื่อเร็วๆ นี้ได้มีคนกลุ่มหนึ่งออกมาโวยวายว่า การรณรงค์ในเรื่องเอดส์ได้ทำให้ธุรกิจการท่องเที่ยวในจังหวัดของตนซบเซาลง และพาลแสดงอาการโกรธเคืองรัฐมนตรีว่าการกระทรวงสาธารณสุขที่ได้ออกโรงในเรื่องนี้
นับเป็นเรื่องที่น่าหัวเหลือเกินที่ขณะที่ทุกฝ่ายได้ร่วมมือกันรณรงค์ให้เห็นถึงภัยร้ายของโรคเอดส์ที่กำลังคืบคลานเข้าใกล้คนไทยทุกคน และรู้สึกชื่นชมที่รัฐบาลได้เปิดไฟเขียวให้มีการรณรงค์ในเรื่องนี้ แต่กลับมีคนกลุ่มหนึ่งแสดงปฏิกิริยาในทางลบ ซึ่งได้บอกเป็นนัยๆว่า สิ่งที่พวกเขาปริวิตกนั้น คือ ผลประโยชน์บางส่วนที่ “คิดว่า” อาจจะขาดไป หาใช่สวัสดิภาพของคนส่วนใหญ่ไม่
ความวิตกในลักษณะนี้ก็เป็นเช่นเดียวกับนายทุนอเมริกันที่กำลังบีบให้ไทยเปิดตลาดบุหรี่จากประเทศของเขา สิ่งที่คนพวกนี้มองเห็น ก็คือ ตัวเลขในกระเป๋าของพวกเขา ก็คือ ผลประโยชน์เฉพาะหน้าและเฉพาะกลุ่มของตน ความคิดเช่นนี้ไม่เพียงแต่จำกัดอยู่ในคนไม่กี่คน แต่ได้แผ่กระจายไปทั่ว มันคือบ่อเกิดแห่งการทำลายล้างกัน เป็นต้นตอของการเอารัดเอาเปรียบกัน เป็นสาเหตุแห่งความทุกข์ยากความวุ่นวายไปทุกหย่อมหญ้า
นี่คือ ความมืดมนของการพัฒนาที่มุ่งเอาแต่วัตถุหรือเศรษฐกิจเป็นที่ตั้ง โดยมิได้คำนึงถึงคุณภาพชีวิตของประชาชนและสันติสุขของสังคม การมองปัญหาโดดๆ ในลักษณะนี้ เรียกว่า ทรรศนะแบบแยกส่วน ตรงกันข้าม ในปัจจุบัน ได้มีการกล่าวขวัญกันมากขึ้นเกี่ยวกับทรรศนะแบบองค์รวม คือ การมองปัญหา (สรรพสิ่ง) เชื่อมโยงสัมพันธ์กันตลอด มิใช่มองอะไรโดดๆ ไม่เกี่ยวข้องสัมพันธ์กัน
ทรรศนะแบบองค์รวมจะมองการพัฒนาทางวัตถุหรือเศรษฐกิจที่เชื่อมโยงกับคุณภาพชีวิตของประชาชนและสันติสุขของสังคม คนที่มีทรรศนะเช่นนี้ จะยอมให้ผลประโยชน์เฉพาะหน้าขึ้นต่อผลประโยชน์ระยะยาว ผลประโยชน์เฉพาะกลุ่มของตนขึ้นต่อผลประโยชน์ของส่วนรวม
หากพ่อค้าอเมริกันมีทรรศนะเช่นนี้ ก็ย่อมจะเลิกเร่ขายสินค้าให้โทษต่อสุขภาพทั้งแก่ชาวอเมริกันและชาวไทย หากนักธุรกิจท่องเที่ยวของไทยมีทรรศนะเช่นนี้ ก็ย่อมจะหาทางสนับสนุนการรณรงค์โรคเอดส์ให้ได้ผล ทรรศนะแบบองค์รวมย่อมนำมาซึ่งความสมดุลและการประสานกลมกลืนระหว่างองค์ประกอบทุกๆ ส่วนของสังคม ระหว่างจิตใจกับวัตถุ ระหว่างมนุษย์กับสิ่งแวดล้อม สันติสุขย่อมเกิดมีอยู่ทั่วไป นี่คือ สิ่งที่มนุษย์เราทุกคนปรารถนา มิใช่หรือ