โรคที่เกิดจากการกินอาหาร
สำหรับประเทศด้อยพัฒนาอาจกล่าวได้ว่า ตัวเลขของจำนวนผู้ป่วยที่ปรากฏในรายงานเป็นเพียง 1 ใน 100 ของที่เกิดขึ้นจริง ขณะที่ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ตัวเลขนี้เท่ากับ 1 ใน 10 ของที่เกิดขึ้นจริง ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจเลยว่า ผลกระทบของโรคที่เกิดจากอาหารสกปรก เป็นเรื่องที่ถูกมองข้ามเสมอมา อาหารที่ดีเป็นสิ่งจำเป็นต่อสุขภาพ และเป็นสิ่งอันน่ารื่นรมย์ที่สุดอย่างหนึ่งในชีวิตของคนเรา แม้จะมีความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี แต่การจัดเตรียมอาหารและเก็บอาหารให้สะอาดปลอดภัย ยังคงเป็นปัญหาสาธารณสุขที่สำคัญทั่วโลก
โรคภัยไข้เจ็บที่เกิดจากอาหารสกปรก โดยเฉพาะโรคท้องร่วง ทำให้เกิดความทุกข์ยากและความตายอย่างมาก และยังเป็นสาเหตุของโรคขาดอาหารในบรรดาประเทศด้อยพัฒนาทั่วโลกอีกด้วย ตราบจนกระทั่งปัจจุบัน ในหลายประเทศยังไม่มีตัวเลขที่แน่นอนเกี่ยวกับโรคที่เกิดจากอาหารสกปรก องค์การอนามัยโลกคาดคะเนว่า เท่าที่ทราบกันเกี่ยวกับจำนวนผู้ป่วยด้วยโรคกลุ่มนี้ยังนับว่าน้อยมาก และที่ปรากฏในรายงานยิ่งน้อยกว่าที่คาดคะเน
สำหรับประเทศด้อยพัฒนาอาจกล่าวได้ว่า ตัวเลขของจำนวนผู้ป่วยที่ปรากฏในรายงานเป็นเพียง 1 ใน 100 ของที่เกิดขึ้นจริง ขณะที่ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ตัวเลขนี้เท่ากับ 1 ใน 10 ของที่เกิดขึ้นจริง ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจเลยว่า ผลกระทบของโรคที่เกิดจากอาหารสกปรก เป็นเรื่องที่ถูกมองข้ามเสมอมา ในปี พ.ศ.2532 มีการคาดคะเนว่า มีเด็กวัย 0-5 ปี ป่วยด้วยโรคท้องร่วงมากกว่า 1 พันล้านคนในประเทศด้อยพัฒนา (ไม่รวมสาธารณรัฐประชาชนจีน) และ 5 ล้านคนในจำนวนนั้นต้องเสียชีวิต
จนกระทั่งเมื่อไม่นานมานี้ คนส่วนใหญ่ยังเข้าใจว่าน้ำดื่มที่ไม่สะอาดเป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุดของโรคท้องร่วง แต่ในปัจจุบันนักวิทยาศาสตร์ได้ตระหนักแล้วว่า แท้ที่จริงอาหารสกปรกก็เป็นแหล่งสำคัญของเชื้อโรคที่ก่อให้เกิดโรคท้องร่วงได้เช่นกัน
ประเทศที่พัฒนาแล้วก็ประสบปัญหาเรื่องความปลอดภัยของอาหารเช่นกัน ถ้าจะแก้ปัญหานี้ จำเป็นต้องปรับปรุงมาตรการทางกฎหมายเกี่ยวกับอาหารที่ปลอดภัย เช่นเดียวกับการให้สุขศึกษาเกี่ยวกับสุขภาพอนามัย รวมทั้งการเก็บรักษาและการเตรียมอาหารอย่างปลอดภัย ในสหรัฐอเมริกามีการคาดคะเนว่า ในทุกปีมีคนอเมริกันป่วยเป็นโรคอันเกิดจากอาหารสกปรกตั้งแต่ 6 ล้าน 5 แสนครั้งจนถึง 80 ล้านครั้ง และมีคนตายเพราะโรคเหล่านี้อย่างน้อย 9,100 คน
ในประเทศที่พัฒนาแล้ว ปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการป่วยด้วยโรคอันเนื่องมาจากอาหารสกปรก ได้แก่ การเตรียมอาหารล่วงหน้านานเกินไปก่อนที่จะกิน เก็บอาหารไว้ในอุณหภูมิที่เชื้อแบคทีเรียสามารถเจริญเติบโตได้ดี และการที่ผู้เตรียมอาหารและผู้จัดส่งอาหารเป็นพาหะของเชื้อนำโรค สำหรับในประเทศด้อยพัฒนายังมีปัจจัยอื่นๆ นอกเหนือจากที่กล่าวมาซึ่งจำเป็นต้องศึกษาต่อไป เพื่อจะได้จัดวางมาตรการป้องกันได้อย่างมีประสิทธิภาพ
ในชั้นของการดำเนินการแก้ปัญหาโรคจากอาหารสกปรกนี้ มีเพียงไม่กี่ประเทศเท่านั้นที่ได้รวมเอามาตรการในการแก้ปัญหานี้เข้าไว้ในระบบการสาธารณสุขมูลฐาน การที่จะลดปัญหานี้ได้จำเป็นต้องเข้าใจการดูแลจัดเตรียมอาหารอย่างถูกสุขลักษณะในทุกระดับอย่างทั่วถึงตั้งแต่ขั้นตอนการผลิต การแปรสภาพ การกระจาย จนถึงการปรุงและถนอมอาหารในครัวเรือน
ที่กล่าวมาข้างต้นดูเหมือนว่าการแก้ปัญหาเรื่องนี้เป็นเรื่องยุ่งยากซับซ้อน แต่ก็ไม่ได้หมายความว่าไม่มีหนทางที่เป็นไปได้ในระดับชาวบ้านทั่วไป องค์การอนามัยโลกได้ให้ข้อเสนอแนะว่า กฎเกณฑ์ง่ายๆ ที่ชาวบ้านสามารถนำไปปฏิบัติเพื่อป้องกันตัวเองและครอบครัวจากปัญหานี้ ได้แก่
1. จงเลือกกินอาหารที่เตรียมอย่างสะอาด
2. จงเลือกกินอาหารที่ปรุงสุกดี
3. จงกินอาหารที่เพิ่งปรุงเสร็จใหม่ๆ
4. จงเก็บอาหารในที่ปลอดภัยจากการไต่ตอมของแมลง
5. ถ้าจะกินอาหารที่เก็บค้างไว้ จงนำมาทำให้ร้อนอีกครั้ง
6. พยายามไม่ให้อาหารที่ปรุงสุกแล้วปนเปื้อนกับอาหารดิบๆ
7. พยายามล้างมือก่อนปรุงอาหารและหลังเข้าห้องน้ำทุกครั้ง
8. ดูแลให้ห้องครัวและภาชนะสะอาดอยู่เสมอ
9. ใช้น้ำสะอาดในการปรุงอาหาร และล้างภาชนะใส่อาหาร
เชื่อว่าหากทุกคนสามารถทำได้ตามนี้ ตัวท่านเองและครอบครัวก็จะปลอดภัยจากโรคดังกล่าวมานี้ตลอดไป
(จาก Diarrhoea Dialogue 1989:3 (36))