พุทธศาสนากับวิกฤติการณ์สิ่งแวดล้อม
ขณะนี้ผู้คนในประเทศต่างๆ เกิดตระหนักรู้ถึงวิกฤติการณ์สิ่งแวดล้อมซึ่งสำแดงอาการด้วยประการต่างๆ เช่น ป่าไม้ถูกทำลายไปอย่างรวดเร็ว อันเป็นการทำลายพันธุ์พืชและสัตว์นานาชนิด ทำให้ธรรมชาติขาดความอุดมและเสียสมดุล ทำให้เกิดความแห้งแล้ง ภัยพิบัติทางธรรมชาติ แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์เพิ่มขึ้นในชั้นบรรยากาศ การปล่อยแก๊สพิษ และวัตถุมีพิษต่างๆ ออกสู่อากาศ น้ำ ดิน ทำให้มีฝนเป็นกรด ทำให้อาหารเป็นพิษ ทำให้อุณหภูมิของโลกสูงขึ้นที่เรียกว่า สภาวะเรือนกระจก (green house effect) ทำให้โอโซนในชั้นบรรยากาศแหว่งไป ซึ่งทำให้แสงอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์ตกต้องผิวโลก และมนุษย์มากขึ้น ซึ่งจะทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงระบบกายภาพและชีวภาพของโลก รวมทั้งการที่มนุษย์จะเป็นมะเร็งมากขึ้นด้วย ฯลฯ
วิกฤติการณ์สิ่งแวดล้อมเกิดจากมนุษย์ที่มีจำนวนมากเกินหนึ่ง และมีพฤติกรรมการดำรงชีวิตที่ทำลายสิ่งแวดล้อมมากเกินอีกหนึ่ง ขณะนี้มีการพูดถึงการพัฒนาและสิ่งแวดล้อมกันมาก อันหมายถึงว่าในการพัฒนาต่างๆ จำเป็นต้องคิดถึงการอนุรักษ์และความงอกงามของสิ่งแวดล้อมควบคู่กันไปด้วย คงจะต้องมีการกระทำหลายอย่างที่จะแก้ปัญหาวิกฤติการณ์สิ่งแวดล้อมอย่างหนึ่งก็คือการสร้างจิตสำนึกในเรื่องสิ่งแวดล้อมให้เกิดขึ้นอย่างทั่วถึง ทั้งโดยทางสื่อสารมวลชน โดยระบบการศึกษาทุกระดับ และโดยสถาบันทางศาสนา
พุทธศาสนาเป็นสถาบันหลักของประเทศไทย จึงควรต้องเข้ามามีส่วนสำคัญในการสร้างจิตสำนึกในเรื่องสิ่งแวดล้อมให้แก่สังคม พุทธศาสนานั้นเกี่ยวข้องกับเรื่องสิ่งแวดล้อมอย่างสำคัญ ส่วนที่เป็นวินัยก็เกี่ยวข้องกับการรักษาสิ่งแวดล้อม ตัวทรรศนะเกี่ยวกับโลกและชีวิตที่ไม่มองเรื่องของมนุษย์โดดๆ แต่มองที่ความเกี่ยวข้องระหว่างมนุษย์กับสรรพสิ่งต่างๆ ทั้งที่มีชีวิตและไม่มีชีวิต ก็เป็นไปเพื่อให้เกิดการปฏิบัติหรือพฤติกรรมในการดำรงชีวิตที่ต้องคำนึงถึงสรรพสิ่งทั้งหลายทั้งปวง อันเป็นเรื่องของการอนุรักษ์สิ่งแวดล้อม ปฏิปทาตามมรรคแปด ก็คือ การดำรงชีวิตโดยไม่เบียดเบียนต่อสิ่งแวดล้อมไม่ว่าจะเป็นมนุษย์ สัตว์ พืช และประดาสิ่งไม่มีชีวิตทั้งหลาย
สมควรที่พุทธศาสนิกชนจะนำหลักธรรมทางพุทธศาสนามาวิเคราะห์เรื่องมนุษย์กับสิ่งแวดล้อมกันให้ลึกซึ้ง และแสดงให้ปรากฏแก่ชาวโลก อันจะเป็นการประกาศคุณของพุทธศาสนาออกไปให้เป็นที่อัศจรรย์ และให้มีการนำหลักธรรมมาใช้เพื่อให้โลกรอดพ้นจากวิกฤติการณ์สิ่งแวดล้อม