จมูก
จมูก (Nose)
จมูก เป็นอวัยวะที่ประกอบด้วยกระดูกแข็ง กระดูกอ่อน และเนื้อเยื่อ ประกอบกันเข้าเป็นโพรงจมูกเหมือนถ้ำหรืออุโมงค์ให้เป็นทางผ่านเข้าออกของลมหายใจ ภายในโพรงจมูกมี เยื่อเมือก บุอยู่ มีเส้นเลือดฝอยมาเลี้ยงมากมาย ทำให้ภายในโพรงจมูกชื้น และอบอุ่นอยู่เสมอ เมื่อมีอะไรมากระทบหรือจามแรง ๆ บางครั้ง อาจทำให้มีเลือดกำเดาไหลออกมาได้ นอกจากนี้ที่รูจมูก ยังมีขนจมูกเป็นเหมือนหม้อกรองอากาศค่อยทำหน้าที่กันฝุ่นละอองและสิ่งอื่น ๆ ที่จะเข้าไปในจมูกอีกด้วย
ไซนัส (Sinuses)
ภายในกระดูกที่เป็นส่วนประกอบของจมูกและใบหน้า มีลักษณะเป็นช่องว่างเรียกว่า ไซนัส มีทางติดต่อมาที่ โพรงจมูกได้ เมื่อมีการติดเชื้อเข้าทางจมูก หรือเป็นหวัด อาจทำให้เป็นหนองอยู่ในกระดูกที่เรียกกันทั่ว ๆ ไปว่า “เป็นไซนัส” มีอยู่หลายแห่งด้วยกันคือ
1. ที่บริเวณหน้าผากเหนือดั้งจมูก เรียกว่า ไซนัสที่หน้าผาก (Frontal sinus)
2. ที่บริเวณดั้งจมูกใต้ไซนัสที่หน้าผากเรียกว่า ไซนัสที่ดั้งจมูก (Ethmoidal sinus)
3. ที่บริเวณใต้สมองลึกเข้าไปจากไซนัสที่ดั้งจมูกเรียกว่า ไซนัสใต้สมอง (Sphenoidal sinus)
4. ที่บริเวณโหนกแก้ม เรียกว่า ไซนัสที่โหนกแก้ม (Maxillary sinus)
การระวังรักษาจมูก
ใช้ผ้าสะอาดเช็ด อย่าใช้นิ้วมือหรือเล็บแคะขึ้มูก เพราะจะทำให้เยื่อเมือกขาดเป็นแผล มีเลือดไหลและติดเชื้อได้ง่าย
การติดเชื้อ
เมื่อมีการติดเชื้อ จะมีลักษณะสังเกตง่าย ๆ คือ มีสีแดงจัดบวมและปวด ถ้าเป็นมากควรปรึกษาหมอ
ในรายที่เป็นหวัดบ่อย ๆ ไม่รักษาให้ถูกต้อง อาจจะเป็นสาเหตุทำให้เป็นไซนัสได้ เนื่องจากเชื้อหวัดแพร่เข้าไปที่โพรงกระดูก ทำให้ปวดที่บริเวณโหนกแก้มและที่หน้าผาก เวลากดเบา ๆ ก็รู้สึกเจ็บและมีอาการบวมเล็กน้อย มีไข้เล็กน้อย อ่อนเพลีย ถ้าก้ม ๆ เงย ๆ จะทำให้รู้สึกมึนและเวียนศีรษะได้
ในรายที่ผู้ป่วยเป็นโรคภูมิแพ้หรือที่เรียกว่าแพ้อากาศ แพ้ฝุ่นละอองหรือโรคละอองฟาง ควรให้หมอตรวจดูให้แน่ว่าแพ้อะไร เช่นแพ้นุ่น ขนสัตว์ ขนแมว ขนหมา หรือแพ้อากาศ จะได้ไม่เข้าใกล้สิ่งเหล่านั้น และรีบรักษา ขืนปล่อยทิ้งไว้นาน ๆ อาจทำให้เป็นไซนัสหรือเป็นโรคหืดหอบได้ในที่สุด