เบาหวาน เป็นโรคที่ทุกคนคงรู้จักกันเป็นอย่างดี หมายถึงโรคที่มีความผิดปกติเกี่ยวกับการเผาผลาญสารคาร์โบไฮเดรต เป็นผลต่อเนื่องมาจากความผิดปกติของการหลั่งน้ำย่อยในตับอ่อน
เป็นโรคที่ค่อนข้างจะซับซ้อนในเชิงกลไกการทำงานเพื่อปรับระดับน้ำตาลภายในร่างกายให้คงที่ และนำไปเผาผลาญให้เป็นพลังงาน ทำให้ระดับน้ำตาลภายในร่างกายสูงเกินความต้องการและเอาไปใช้เป็นพลังงานไม่ได้
ผลกระทบต่อการเป็นโรคเบาหวาน ทำให้อวัยวะต่างๆในร่างกายเปลี่ยนแปลงไปด้วย โดยเฉพาะหลอดเลือดฝอย มีการถูกทำลายให้เสื่อมตามเนื้อเยื่อทั่วไปของร่างกาย ทั้งนี้และทั้งนั้นรวมไปถึงตาด้วย
การเปลี่ยนแปลงทางตาในโรคเบาหวาน ถือเป็นปรากฏการณ์แทรกซ้อนที่ไม่เพียงจะมาจากภาวะความหมดสภาพของคาร์โบไฮเดรตเมตาบอลิซึมเท่านั้น แต่ยังมาจากสิ่งที่ซับซ้อนอย่างอื่นที่หาข้ออธิบายไม่ได้อีกหลายอย่างที่ทำให้อาการทางตาแสดงออกมาให้เห็นก่อนที่จะมีอาการทางเบาหวานต่างๆ ที่มีลักษณะจำเพาะปรากฏ เป็นต้นว่า ดื่มน้ำมาก ปัสสาวะบ่อย มีระดับน้ำตาลตรวจพบทางปัสสาวะหรือตรวจหาระดับน้ำตาลในเลือดสูง
อาการทางตาที่จะพบโดยปกติจะตามหลังภาวะเบาหวานที่เป็นมาอย่างน้อย 10 ปีขึ้นไป หรือ 20 ปี
ท่านผู้อ่านควรทราบก่อนว่าเบาหวานมี 2 แบบ แบบที่หนึ่งคือเบาหวานในคนอายุน้อย (juvenile diabetic) พวกนี้แหละที่เป็นแล้วทำให้มีผลแทรกซ้อนตามมาได้มาก เนื่องจากคนไข้พวกนี้มีอายุต่อไปได้อีกนานนั่นเอง
อีกแบบคือในผู้ใหญ่หรือในคนสูงอายุ (adult หรือ maturity on set) อาการแทรกซ้อนไม่มากเท่าแบบอายุน้อย เพราะพวกนี้เริ่มต้นเมื่อวัยดึก 50หรือ 60 ปี กว่าจะมีภาวะแทรกซ้อนจะต้องเป็นอยู่นาน 10 ปีหรือ 20 ปีเสียก่อน ทำให้พบได้น้อย อาจจะเป็นเพราะชีวิตผู้นั้นม้วยมรณาเสียก่อนก็เป็นได้!
การเปลี่ยนแปลงที่พบที่ตาในผู้ป่วยเบาหวานมีหลายอย่าง นับตั้งแต่ด้านนอกลูกตาคือเปลือกตาเรื่อยไปจนถึงข้างในประสาทจอรับภาพ และประสาทตา ซึ่งมีผลทำให้ตาบอดได้ ถ้าไม่ควบคุมภาวะเบาหวานให้อยู่ในระดับปกติหรือสม่ำเสมอ
ในประเทศแถบตะวันตกได้ให้สถิติไว้ในผู้ป่วยที่เป็นเบาหวานจะมีสภาพที่ตาบอดลงทะเบียนไว้จากโรคนี้ถึง 1 ใน 4 ของภาวะตาบอดทั้งหมด
จึงเห็นได้ว่าเบาหวานไม่ใช่โรคที่จะน่ากลัวและน่ารำคาญต่อผู้ที่เป็น แต่ยังทำให้ถึงภาวะตาพิการขั้นบอดได้เสมอ
บทความต่อจากนี้ไป อาจจะมีประโยชน์ไม่มากก็น้อยสำหรับท่านที่เป็นเบาหวาน หรือท่านที่มีญาติเป็นเบาหวานจะอ่านไว้เพื่อถามตัวเองหรือญาติว่าจะมีปรากฏการณ์ต่างๆ ดังจะกล่าวต่อไปนี้หรือเปล่า?
ภาวะที่พบได้ในคนเป็นเบาหวาน ปรากฏออกทางตามีดังนี้
1.โรคที่เปลือกตา
2. ม่านตา (iris)
3. เลนส์ตา (Lens)
4. เปลือกตาและกล้ามเนื้อกลอกลูกตา
5. วุ้นลูกตา (Vitreous)
6. ประสาทตา (Optic nerve)
7. จอประสาทตา (Retina)
1. โรคที่เปลือกตา
การเปลี่ยนแปลงที่เปลือกตาจะปรากฏที่บริเวณต่อมเปลือกตาบ่อยกว่าส่วนเปลือกตาบริเวณอื่น นั่นก็ได้แก่ต่อมเปลือกตาอักเสบหรือต่อมบริเวณโคนขนตาอักเสบ ที่เรียกว่า โรค”ตากุ้งยิง” (Hordeolum) ทั้งนี้เพราะระดับน้ำตาลที่สูงทำให้เนื้อเยื่อต่าง ๆ มีระดับน้ำตาลสูงไปด้วย ง่ายต่อการติดเชื้อแบคทีเรียได้ง่าย การอักเสบเกิดขึ้นได้เสมอและบ่อย ๆ เป็น ๆ หาย ๆ เช่นเดียวกับการเป็นฝีหนองบริเวณส่วนอื่นของร่างกายที่เป็นบ่อยและเป็นครั้งละนาน ๆ
ที่เปลือกตาก็เช่นกัน คนที่มีโรคเบาหวานที่ไม่ควบคุมระดับน้ำตาลให้อยู่ในระดับที่ควรจะควบคุม มีผลทำให้เกิดภาวะตากุ้งยิงได้ง่าย
ผู้ที่ชอบเป็นตากุ้งยิงบ่อย ๆ เดี๋ยวเม็ดนี้เป็น เม็ดนั้นโผล่ เม็ดนี้หาย อีกเม็ดขึ้นมาอีกสลับข้างซ้ายข้างขวาจนรำคาญวิ่งมาหาแพทย์อยู่เรื่อย เป็นเช่นนี้น่าจะลองตรวจเช็กเบาหวานดู อาจจะเป็นก็ได้ ดีกว่าปล่อยไว้เฉย ๆ