ว่าด้วยยา รักษาคนท้อง
หญิงมีท้อง มักมีอาการแพ้ท้อง เช่น อ้วก (อาเจียน) บางคนมีอาการแพ้ท้องต่างๆ นานามาก ขอให้ระวังไว้ด้วยว่า หญิงที่มีท้องและไม่สบายนั้น อาจไม่ใช่เพราะแพ้ท้องอย่างร้ายแรงแต่อาจเป็นโรคใดๆ เกิดขึ้นได้ เช่น เป็นไข้จับสั่น ไข้พิษต่างๆ ต้องพิจารณาอาการให้ละเอียด อย่าเข้าใจว่าเป็นเรื่องแพ้ท้องไปทุกอย่าง และการรักษาต้องให้เป็นไปตามทางของโรคนั้นๆ และยาที่ใช้ก็อย่าให้แสลงแก่คนท้อง พิจารณาดูตำรายาดังต่อไปนี้ คือ
หญิงตั้งท้อง 1 เดือนเอารากบัวหลวง ดอกบัวเฝื่อน จันทน์หอม ข้าวเหนียวกัญญา ทำให้จุณบดปั้นแท่งไว้ ละลายด้วยน้ำนมวัว ถ้ายังไม่หาย เอาข้าวเหนียวกัญญา ข้าวตอก เนื้อวัวย่าง ยาทั้ง 3 บดนี้ ละลายด้วยน้ำผื้งกิน ถ้ามีอาการร้อน เอาใบตำลึง ใบหญ้าแทรก ใบไทรย้อย ใบพรมมิ ดินประสิวขาว บดละเอียดด้วยน้ำซาวข้าว ชะโลมแก้ร้อน และกินก็ได้
หญิงที่ตั้งท้องได้ 2 เดือน เป็นไข้และไข้นั้นจับเป็นเวลาทุกวันหรือจับวันเว้นวัน นอนไม่หลับ กินไม่ได้ เชื่องซึม หรือมีอาการอย่างหนึ่งอย่างใดก็ดี เอาดอกจงกลนี เกสรบัวหลวง เทียนดำ หัวแห้วหมู กระจับบก บดละลายน้ำซาวข้าวกิน ถ้าเป็นไข้จับสั่นต้องรักษาไข้จับสั่น ถ้าไม่หาย เอารากบัวเผื่อน รากบัวหลวง กระจับสด แห้วสด ใบผักแว่น ขิงสดแต่เล็กน้อย บดละลายด้วยน้ำแรมคืน หรือน้ำนมวัวก็ได้ กินแก้ปวดท้องและท้องขึ้น (น้ำแรมคืน คือ น้ำที่ตั้งทิ้งค้างคืนไว้จนใส น้ำนมวัว คือ น้ำนมวัวสดๆ ไม่ใช่นมกระป๋อง) ถ้ามีอาการร้อน เอาใบรากผักไห่ ใบโพกพาย ใบหนาด เม็ดในขนุนละมุด ดินสอพอง บดละลายด้วยน้ำซาวข้าวชะโลม
หญิงที่ตั้งท้องได้ 3 เดือน เอายางมะม่วง ยางต้นไข่ ยางทั้ง2 สิ่งนี้บดละลายด้วยน้ำนมวัวกิน
ยาชโลมสำหรับประกอบ เอาจันทน์หอม หญ้าแพรก เปราะหอม แฝกหอม เถาชิงช้าชาลี ใบบัวหลวงอ่อน รากกระจับบก ขี้วัวที่ขี้ออกมาใหม่ๆ บดละลายด้วยน้ำซาวข้าวชโลม
หญิงที่ตั้งท้องได้ 4 เดือน เอาดอกจงกลนี เกสรบัวหลวง รากขัดมอน โกศเขมา บดละลายด้วยน้ำนมวัวกิน ถ้ายังไม่หาย เอาจันทน์หอม รากบัวหลวง ดอกสัตตบงกช โกฐกระดูก กระจับบก รากขัดมอน หัวแห้วหมู รากมะตูม ลูกผักชี ขิงสด เอาส่วนเท่ากัน ต้ม 3 เอา 1 กิน
ยาชโลมสำหรับประกอบ เอารากหญ้านาง รากตำลึง รากพุมเรียงบ้าน รากพุงดอ รากทองหลางหนาม รากสลอดน้ำ รากฟักข้าว รากพุมเรียงป่า เกสรบัวหลวง จันทน์ขาว จันทน์แดง ดินสอพอง ดินประสิวขาว เอาส่วนเท่ากัน ทำให้เป็นจุณปั้นแท่ง ไว้ละลายด้วยน้ำซาวข้าว กินและชโลม
หญิงที่ตั้งท้องได้ 5 เดือน เอาอกบุญนค ดอกบัวเผื่อน ยามะม่วง บดละลายด้วยน้ำนมวัว กินแก้ลงท้อง ลงโลหิต แก้จุกเสียด ถ้ายังไม่หายเอาเทียนดำ ใบบัวบกปนแดง ขมิ้นผง บดละลายน้ำสุรากินแก้ลงโลหิตทางทวารหนัก และทวารเบา ถ้าเมื่อย เอาสนเทศ รากเปล้าน้อย สะค้าน เปลือกสมุลแว้งเอาส่วนเท่ากัน บดละลายด้วยน้ำปูนใสทาที่เมื่อย เว้นแต่ที่ท้องไม่ให้ทาว่ากันว่าจะเป็นอันตรายแก่ทารก
หญิงที่ตั้งท้องได้ 6 เดือน เอาดอกจงกลนี จันทน์ขาว จันทน์แดง เปลือกสะแก เม็ดส้มซ่า เอาส่วนเท่ากันบดละลายน้ำนมวัวกิน ถ้ายังไม่หายเอาดอกบุนนาคเกสรบัวหลวง เทียนขาว เทียนดำเปราะหอม ว่านน้ำ อบเชยเทศมหาหิงคุ์ หัวแห้วหมู ลูกเอ็น เปลือกเงาะ ชะเอมเทศ ลูกผักชี ลูกคนทีสอคั่วบอระเพ็ด เอาสิ่งละ 2 สลึง พริกไทย 11 เม็ด ทำเป็นจุณบดปั้นทำเป็นแท่งไว้ละลายด้วยน้ำนมวัวกิน
ยาชโลมสำหรับประกอบ เอาใบหญ้าแพรก ใบเพกา ใบว่านน้ำ ใบหนาด ใบขนุนละมุด ใบหญ้านาง ใบทองหลางหนาม ใบขมิ้นอ้อย เอาส่วนเท่ากันทำเป็นจุณปั้นเป็นแท่งไว้ละลายด้วยน้ำซาวข้าวชโลม แก้ไข้ทุกชนิดในหญิงตั้งท้อง
หญิงที่ตั้งท้องได้ 7 เดือน เอารากบัวหลวง ข้าวเหนียวกัญญา เม็ดผักกาด บดละลายด้วยน้ำซาวข้าวหรือน้ำท่าก็ได้กินเข้าไป (น้ำท่า ก็คือ น้ำธรรมดาในแม่น้ำลำธาร จะใช้ในอะไรก็ได้ที่สะอาดๆ ) ถ้ายังไม่หายเอารากบัวหลวง รากกระพังโหม รากช้าพลู รากกระจับบก จันทน์แดง จันทน์ขาว หัวแห้วหมู มะตูมอ่อน ขมิ้นอ้อย บอระเพ็ด ก้านสะเดา 33 ก้าน เอาส่วนเท่ากัน ต้ม 3 เอา 1 กิน
ยาชโลมสำหรับประกอบ เอารากหญ้าแพรก รากไทรย้อย รากโมง รากลำดวน รากตำลึง รากฟักข้าว ดินประสิวขาว เอาส่วนเท่ากัน ทำให้เป็นจุณบดปั้นทำแท่งไว้ ละลายน้ำซาวข้าวชโลม
หญิงที่ตั้งท้องได้ 8 เดือน เอาโกศหัวบัว โกศเขมา โกศพุงปลา โกศเชียง เทียนขาว เทียนแดง เทียนดำ เทียนข้าวเปลือก เทียนเยาวพาณี ดอกบัวเผือน ดอกบัวขม ดอกจงกลนี ดอกสัตตบุษย์ ดอกลินจง ลูกกระดอม ลูกผักชีลา ลูกผักชีล้อม ขมิ้นเครือ แฝกหอม กระจับบก แก่นขี้เหล็ก บอระเพ็ด เอาส่วนเท่ากันต้ม 3 เอา 1 กิน
ยาชโลมแก้เมื่อยขบ เอาใบเงิน ใบทอง ใบหญ้านาง ใบขี้เหล็ก ใบผักเค็ด ใบน้ำเต้า ดินประสิวขาว ดินสอพอง เอาส่วนเท่ากัน บดปั้นทำแท่งไว้ละลายด้วยน้ำซาวข้าวหรือน้ำดอกมะลิสดก็ได้ชโลม
หญิงที่ตั้งท้องได้ 9 เดือน เอาดอกบัวเผื่อน จันทน์แดง จันทน์ขาว ชะเอมเทศ หมากสง บดละลายด้วยน้ำนมวัว หรือน้ำดอกไม้ก็ได้กิน
ยาชโลมแก้ไข้ทุกชนิด เอาดอกบัวเผื่อน ดอกสัตตบุษย์ ดอกบัวขม ดอกลินจง ดอกพิกุล ดอกบุนนาค ดอกสารภี ดอกมะลิซ้น ดอกมะลิลา เปลือกสันพร้านางแอ เปลือกมะซาง เปลือกไข่เน่า จันทน์แดง จันทน์ขาว เชือกเขาหมวกแดง เชือกเขามวกขาว ชะลูด อบเชยเทศ ขอนดอก สน สัก กรักขี แก่นประดู่ เอาส่วนเท่ากัน ทำให้เป็นจุณ บดปั้มทำแท่งไว้ ละลายด้วยน้ำดอกมะลิกินและชโลม แก้ไข้ทุกชนิดตั้งแต่ท้องได้ 1 เดือนถึง 9 เดือน ถ้าเป็นไข้อย่างหนึ่งอย่างใดก็กิน และชโลมได้
การรักษาหญิงตั้งท้อง เนื่องจากไข้ไม่สบาย และทำการคลอดตามพื้นบ้านเรา ปรากฏว่า มีความเข้าใจผิดกันมาก เพราะชาวบ้านเราก็ไม่ค่อยสันทัดในเรื่องเหล่านี้ หากจำเป็นจะต้องช่วยก็ไม่ควรจัดการให้นานนักควรให้คนไข้รับการตรวจและรักษาจาก “หมอปัจจุบันโดยเร็วดีที่สุด”
หญิงที่ตั้งท้อง ต้องอยู่ดีกินดี คือ อยู่ในที่สะอาด สบายตามสมควร ไม่ทำงานหนัก ไม่ตรากตรำ จิตใจสบาย และต้องกินดี เช่น กินเนื้อปลา เนื้อหมู เนื้อวัว ไข่ นมสด ผักสด ถั่วสด ผลไม้สด น้ำมะนาวสด กินข้าวซ้อมมือ กินน้ำมันตับปลา อาหารเหล่านี้มีวิตามีน เอ.บี.ซี.ดี. ฯลฯ ไม่ต้องซื้อวิตามินกินต่างหาก จะไม่เป็นโรคเหน็บชา เลือดจะดี ร่างกายจะสมบูรณ์ทั้งแม่และเด็กในท้อง อาหารเป็นเครื่องก่อเกิดกำลังความสมบูรณ์ แข็งแรงปราศจากโรคจึงขอให้หญิงมีครรภ์ (ท้อง) ได้ฝากท้องกับนางผดุงครรภ์หรือหมอตำแย ที่มีความรู้เท่านั้น