เด็กไทยเกิดปีละ 8 แสนคนต่อปี มีเพียงร้อยละ 20 ที่เลี้ยงดูด้วยนมแม่ตั้งแต่แรกเกิดจนถึง 6 เดือน นอกนั้นเลี้ยงด้วยนมวัวประมาณ 6 แสนคน ในจำนวนนี้จะมีอาการแพ้ร้อยละ 3 หรือประมาณ 2 หมื่นคนต่อปี
จากสถิติที่กล่าวมา โรคแพ้โปรตีนนมวัวในเด็กมีแนวโน้มสูงมากขึ้น และกำลังเป็นปัญหาสาธารณสุขของทุกประเทศ โดยแพทย์มักเปลี่ยนเป็นนมถั่ว หรือสูตรนมชนิดพิเศษที่มีการย่อยโปรตีนในนมเหล่านั้น
โรคแพ้โปรตีนนมวัวในเด็ก เกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของเด็กมีปฏิกิริยาต่อต้านกับโปรตีนที่มีอยู่ในนมวัว ประกอบกับในระยะ 4-6 เดือนแรก เยื่อบุทางเดินอาหาร ระบบภูมิคุ้มกัน และระบบน้ำย่อยสารต่างๆ ของทารกยังไม่แข็งแรง
นอกจากนี้ทารกที่มีประวัติครอบครัวหรือบิดามารดาเป็นโรคภูมิแพ้และยังได้รับนมผสมหรือนมวัวจะมีโอกาสเกิดโรคแพ้โปรตีนในนมวัวสูงกว่าเด็กปกติทั่วไป
โรคแพ้โปรตีนนมวัวมักเกิดในขวบปีแรกของทารก ทำให้เกิดอาการแพ้ต่างๆ อาทิ อาการผิวแห้ง มีผื่นคันเรื้อรังที่ใบหน้าและลำตัว มีเสมหะครืดคราดในลำคอ คัดจมูกหรือไอเรื้อรัง บางรายอาจปวดท้อง ร้องกวน อาเจียน ท้องเสียหรือท้องผูก ในรายที่รุนแรงอาจเป็นหอบหืดเรื้อรัง ซึ่งจะเป็นปัจจัยเสี่ยงของการเป็นโรคหอบหืดเมื่อโตขึ้น และในรายที่มีอาการรุนแรงอาจเสียชีวิตได้ตั้งแต่วัยทารก
รู้ได้อย่างไรว่าแพ้โปรตีนนมวัว
โดยทั่วไป การเจาะเลือดหรือทดสอบผิวหนัง จะบอกได้ว่าแพ้โปรตีนนมวัว ประมาณร้อยละ 10 เท่านั้น ทำให้อีกร้อยละ 90 ของผู้ป่วยไม่ได้รับการวินิจฉัย ซึ่งเสียดายมากที่เด็กจะต้องมานั่งกินยารักษาตามอาการ
หลักเกณฑ์ง่ายๆ ที่ปฏิบัติได้ทันทีก็คือ หยุดกินนมวัวและผลิตภัณฑ์นมวัว และดูอาการว่าหายไปหรือไม่ ถ้าอาการหายไปก็แสดงว่าใช่ ให้ทดลองกินนมวัวอีกครั้งถ้าอาการกลับมาใหม่อีกก็จะชัดเจน
พ่อแม่สังเกตลูกได้อย่างไร
ถ้าลูกอายุต่ำกว่า 1 ขวบ ไม่ว่าจะแรกเกิด ถ้ามีอาการอะไรก็ตามที่เป็นเรื้อรัง ไม่ยอมหาย อาการอาจจะมาตอนดึกๆ เช่น
ทางเดินหายใจ คือ น้ำมูกไหล คัดจมูก ไอ มีเสมหะ
ทางผิวหนัง คือ ผื่น ลมพิษทั้งหลาย ฝ้าขาว คัน
ทางลำไส้ คือ อาเจียน ไม่กินนม กินนิดเดียวเรื่อยๆ ผิดปกติ น้ำหนักขึ้นไม่ดี หรืออาการท้องเสีย และอาการท้องผูกที่มักจะไม่ค่อยคิดถึงว่าแพ้นมวัว
อาการแพ้โปรตีนนมวัวกว้างมาก ที่สำคัญให้สังเกตอาการเรื้อรังก่อน ถ้าเป็นเพียงครั้งเดียวอย่าเพิ่งไปคิดถึง
มีเสมหะครืดคราดรบกวนการนอน คงไม่ต้องรอเป็นเดือน อาการนี้น่าจะใช่เลย ไม่มีอย่างอื่น
บางทีไม่ต้องรอให้มีอาการเรื้อรัง เช่น ลมพิษ หรือมีฝ้าขาว ไม่มีอย่างอื่น เสมหะครืดคราดกลางคืน หรือร้องกวนโคลิก ซึ่งเมื่อก่อนเด็กร้องโคลิกไม่ได้คิดถึงอาการแพ้โปรตีนนมวัว แต่เดี๋ยวนี้ใช่แล้ว
สุขภาพของเด็กแพ้โปรตีนนมวัว
เด็กแพ้โปรตีนนมวัวมีผลกระทบต่อสุขภาพและการเจริญเติบโต เพราะเด็กมักจะกินไม่ได้ นอนไม่หลับ
เด็กบางคนมีผื่นคัน [2] นั่งเกาทั้งคืน เติบโตไม่ดี กินไม่ดี ที่สำคัญสมองจะพัฒนาช้า กลายเป็นเด็กสมาธิ สั้น เพราะหลับไม่ดี ตัวเล็ก
ตรงกันข้ามกับเด็กปกติที่จะมีสุขภาพดี การเจริญเติบโตดี ฉลาดหลักแหลม และนอนหลับสบาย
เด็กหายแพ้โปรตีนนมวัวได้อย่างไร
ทางการแพทย์ไม่รู้เหมือนกัน เป็นเอกลักษณ์ของทารก 1 ขวบแรก ที่ระบบภูมิคุ้มกันของเขายังจับทางไม่ถูก
ลำไส้เด็กยังไม่แข็งแรง จึงมีอาการ โปรตีนนมวัวทะลุเข้าไปได้ ระบบภูมิคุ้มกันไม่รู้ว่าเป็นอะไร แพ้ไว้ก่อน เลยแพ้อาหารได้มาก
เมื่อโตขึ้นลำไส้แข็งแรงขึ้น โปรตีนนมวัวเข้าไปไม่ได้จึงไม่มีอาการแพ้
มีเด็กบางคนร่างกายเกิดความเคยชิน ก็ทำให้ไม่แพ้นมวัว ทั้งๆ ที่โปรตีนยังหลุดเข้าไปในลำไส้ได้
แพ้โปรตีนนมวัวรักษาหายขาดได้หรือไม่
การแพ้โปรตีนนมวัวสามารถหายขาดได้ แต่บางรายอาจจะเป็นนานถึง 5 ปี หรือ 10 ปี ซึ่งพบไม่ถึง ร้อยละ 1
เมื่ออายุ 1 ขวบ แพทย์จะติดตามว่า ยังมีอาการแพ้โปรตีนนมวัวอยู่หรือไม่ โดยการทดสอบดู ถ้ายังไม่หายก็จะทดสอบทุก 3 เดือน
พบว่าร้อยละ 70 หายตอนประมาณ 1 ขวบ
ร้อยละ 80 หายตอนประมาณ 2 ขวบ
ร้อยละ 95-99 หายประมาณ 3 ขวบ
การที่เราให้ได้รับโปรตีนนมวัวทั้งๆ ที่เด็กยังไม่หายแพ้ จะทำให้เด็กเป็นภูมิแพ้หนักขึ้น
อาการแพ้ที่พบคือ น้ำมูกไหลเรื้อรัง ไอหอบ แต่พ่อแม่และแพทย์นึกว่าแพ้อากาศก็ให้กินยาแก้แพ้อากาศไป โดยไม่ได้แก้ไขที่สาเหตุ
นมจากเนื้อไก่แก้ไขโรคแพ้โปรตีนนมวัว
โรคแพ้โปรตีนนมวัวในเด็กมีแนวโน้มสูงมากขึ้น และเป็นปัญหาของทุกประเทศ โดยแพทย์มักเปลี่ยนเป็นนมสูตรพิเศษที่มีการย่อยโปรตีนในนมเหล่านั้น ราคากระป๋องละประมาณ 300-400 บาท
ทว่ายังมีทารกอีกจำนวนหนึ่งที่แพ้นมพิเศษเหล่านี้ และจากรายงานทางการแพทย์หลายแห่งระบุว่า ถ้าแพ้โปรตีนนมวัว นมถั่ว หรือนมอื่นๆ ให้ลองกินเนื้อไก่ดู จึงเป็นแรงบันดาลใจให้นำเนื้อไก่มาปรุงด้วยวิธีพิเศษและเติมสารอาหารต่างๆ ที่จำเป็นสำหรับทารก จนได้เป็นเนื้อนมที่เนียนละเอียดมาก จากนั้นนำมาแช่แข็งที่ -72 องศาเซลเซียส และนำมาละลายเมื่อจะกิน ซึ่งทารกสามารถดูดนมจากเนื้อไก่นี้ได้จากจุกนมปกติ
นอกจากนี้ยังได้ส่งนมจากเนื้อไก่ไปยังกรมวิทยาศาสตร์ บริการเพื่อตรวจวัดคุณค่าสารอาหารต่างๆ พบว่า นมจากเนื้อไก่นี้มีคุณค่าสารอาหารครบถ้วนได้มาตรฐานสำหรับทารก
โรงพยาบาลศิริราชรับรักษาเด็กแพ้โปรตีนนมวัวอย่างไร
ในช่วง 8-9 เดือนที่ผ่านมา มีทารกที่แพ้นมทุกชนิดมารับการรักษามากกว่า 100 คน
นั่นคือ รับเด็กกลุ่มที่แพ้นมทุกชนิด ถ้าแพ้โปรตีนนมวัวตั้งแต่ต้น แล้วมากินนมจากเนื้อไก่เลย น่าจะเป็นหลักพัน หลักหมื่นคน ซึ่งปัจจุบันรับเฉพาะกลุ่มที่แพ้นมทุกชนิดก่อน
พ่อแม่ผู้ปกครอง มีลูกหลานแพ้โปรตีนนมวัว ต้องทำอย่างไรบ้าง
ถ้าเลี้ยงลูกแล้วลูกไม่เติบโตตามเกณฑ์ ขอให้คิดถึงว่าลูกอาจมีอะไรผิดปกติซ่อนอยู่ จึงควรพบกุมารแพทย์
หรือว่าต้องใช้ยาเรื้อรังตั้งแต่เล็ก เช่น กินยาแก้หวัด ละลายเสมหะ ยาทาผิวหนัง ทาผื่น กินยาแก้อาเจียน แก้ท้องผูก ให้คิดถึงการแพ้โปรตีนนมวัว
อย่าปล่อยลูกในวัยต่ำกว่า 1 ขวบ ได้รับการรักษาโรคเรื้อรังด้วยยา มีวิธีการรักษาที่ไม่แพงนัก ดีกว่าการกินยานั่นคือ การคิดถึงการแพ้โปรตีนนมวัว แล้วเปลี่ยนนมเป็นชนิดที่เหมาะสมกับเขา เพราะถ้ารักษาที่ต้นเหตุแล้ว ไม่ต้องกินยา ถือว่าถูกกว่ากันมาก และทำให้สุขภาพของลูกดีขึ้นเร็ว
