เพียงแค่น้ำและสบู่ก็ลดการเกิดโรคซิเกลโลซิส (โรคบิดชนิดไม่รู้ตัว) ได้
ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสำหรับป้องกันโรคนี้ ประมาณ 6 เปอร์เซ็นต์ของประชากรในนครดักกา(เมืองหลวงของบังกลาเทศ) มักป่วยด้วยโรคซีเกลโลซิสเป็นประจำ และมีแนวโน้มเพิ่มขึ้นอย่างสม่ำเสมอ โรคซิเกลโลซิสเป็นโรคติดเชื้อแบคทีเรียที่ชื่อว่า “ซิเกลล่า” เกิดกับลำไส้ใหญ่ ทำให้มีอาการถ่ายอุจจาระเป็นมูกปนหนองปนเลือดที่เราคุ้นเคยกันในนามว่า “โรคบิดชนิดไม่รู้ตัว”
โรคนี้มักเกิดอาการทันทีทันใด นอกจากถ่ายเป็นบิดแล้วมักมีไข้สูง ปวดท้องและอาเจียนอย่างมาก ในเด็กเล็กมักเกิดอาการชักร่วมด้วย 20-25 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ป่วยด้วยโรคนี้จะมีอาการภาวะแทรกช้อนที่ร้ายแรง ผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรงมีอัตราการตายคิดเป็น 15 เท่าของโรคหิวาต์ ซึ่งแสดงการรักษาโดยการแก้ภาวการณ์ขาดน้ำและเกลือแร่เพียงอย่างเดียวไม่เพียงพอ ปัจจุบันยังไม่มีวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสำหรับการป้องกันโรคนี้ และเชื้อที่เป็นสาเหตุของโรคนี้ก็ดื้อยาปฏิชีวนะบ่อย
สภาวะที่ผู้ป่วยโรคซิเกลโลซิสมากอย่างนี้ เพราะสุขาภิบาลของประชากรในนครดักกาไม่ดีนั่นเอง สถาบันวิจัยนานาชาติเกี่ยวกับโรคท้องร่วงที่นี่จึงตัดสินให้ค้าหาวิธีการง่ายๆ ที่สามารถบรรเทาปัญหานี้ โดยที่ไม่ต้องมีการเปลี่ยนแปลงระบบสุขาภิบาลหรือสภาพแวดล้อม
สถาบันนี้ได้เลือกการล้างมือด้วยสบู่และน้ำมาทดลอง กลุ่มคนที่เข้าร่วมการทดลองนี้ คือ ผู้ป่วยด้วยโรคนี้และคนปกติ (พิสูจน์โดยการตรวจหาเชื้อในอุจจาระ) ซึ่งจะถูกเฝ้าสังเกตนาน 10 วัน คนทั้งสองกลุ่มนี้จะได้รับการแจกภาชนะใส่น้ำและสบู่ และถูกสอนให้ล้างมือทุกครั้งก่อนอาหาร โดยมีคนสังเกตติดตามเป็นช่วงๆ ผลปรากฏว่า กลุ่มที่ล้างมือเกิดโรคแทรกช้อน 10.4 เปอร์เซ็นต์ กลุ่มที่ไม่ได้ล้างมือเกิดโรคแทรกช้อน 32.4 เปอร์เซ็นต์ กลุ่มที่ล้างมือมีการเกิดโรคช้ำ 2.2 เปอร์เซ็นต์ กลุ่มที่ไม่ล้างมือมีการเกิดโรคช้ำ 14.2 เปอร์เซ็นต์
จะเห็นได้ชัดว่าการล้างมือด้วยน้ำและสบู่ทำให้ความรุนแรงของโรคและโอกาสเกิดโรคลดลงอย่างชัดเจน จากการทดลองนี้ ก็คงสรุปได้ว่า วิธีการที่ง่ายและประหยัด เช่น การล้างมือด้วยน้ำและสบู่ก่อนกินอาหาร สามารถลดความรุนแรงของปัญหาที่ยังไม่สามาถจัดการได้ด้วยเทคโนโลยีชั้นสูงอย่างโรคซิเกลโลซิสได้ดีเพียงใด
นพ.ไพบูลย์ สุริยะวงศ์ไพศาล