“ผมไอเป็นประจำ ไอเล็ก ๆ น้อย ๆ เรื้อรังมาเรื่อย ครั้งหลังสุดช่วงที่ผมทำงานหนัก ร่างกายทรุดโทรมเหนื่อย เพลีย อาการไอที่เป็นอยู่ก็กำเริบเป็นหนักมากขึ้นคอก็เริ่มเจ็บมากขึ้น 2 วันเท่านั้นผมไอจนไอไม่ออก จะพูดก็พูดไม่ออก เสลดติดคอมากเสลดสีช้ำเลือดช้ำหนอง กินน้ำเกือบไม่ได้เจ็บจริง ๆ และเริ่มมีไข้ด้วย”
คุณพินัย วิเศษจัง เริ่มต้นการสนทนาจนเรารู้สึกอึดอัดอยากจะไอเอาเสลดออกมาด้วย แต่ยังไม่ทันจะได้ขับเสลด คุณพินัย ก็เริ่มพูดต่อไปว่า
“ผมก็พอรู้การพึ่งตัวเองอยู่บ้าง ตอนแรกผมจึงอมน้ำเกลือ กินน้ำมะนาวหวังจะกัดเสลดแถมกินยาลดไข้แต่อาการก็ไม่ดีขึ้น”
“แล้วทำไมหายมานั่งคุยปร๋อกับผมละครับ”
“ก็เพราะแม่ผมเคยไปไหว้เจ้า เจอต้นฟ้าทะลายโจรนี่แล้วมีคนบอกว่าใช้แก้เจ็บคอได้ดี แม่ผมมีอาชีพค้าขาย ต้องใช้เสียงมาก พูดมากก็เจ็บคอบ่อย ๆ พอลองใช้ได้ผลดี ตอนนั้นซื้อมาปลูกนะครับต้นหนึ่ง 20 หรือ 30 บาท จำไม่ได้”
“คุณใช้รักษาอย่างไรครับ”
“ผมก็ไม่ค่อยเชื่อ แต่ลองดูก็ไม่เสียหาย พอเย็นวันนั้นแม่ผมก็แนะนำ ให้เด็ดใบสด ๆ สัก 5-7 ใบมาชงน้ำร้อน ๆ ปิดฝาให้ยาออกสัก 15 นาที กินเข้าไปได้ 1-2 ชั่วโมง เสลดออกมาเรื่อย ๆ โล่งขึ้นมา เริ่มคุยได้สะดวกขึ้น แต่พอยิ่งคุยยิ่งมีเสลดออกมามาก็ผมคนชอบคุย”
“ผมหายดี จากการกินวันละ 2-3 ครั้งได้ 2 วัน ผมว่ายานี้ได้ผลเด็ดจริงๆ แต่รสชาติก็เด็ดขาดนะครับ คือขมจริง ๆ แต่ผมกลั้นใจกินเพราะสรรพคุณดี”
ก็ต้องยอมรับกันละครับว่า สรรพคุณต้นฟ้าทะลายโจรนี้ดีมานาน ยิ่งชาวจีนรู้กันกว้างขวาง โดยเฉพาะวงการแพทย์เมืองจีน มีการค้นคว้าทดลอง และยืนยันสรรพคุณมาแล้วว่าต้นไม้นี้มีสรรพคุณเด่นคือ แก้โรคที่เกิดจากการอักเสบและติดเชื้อ โดยเฉพาะการแก้ไข้ แก้ไอ เจ็บคอ ท้องเสีย ปวดท้อง นอกจากนี้ยังถือว่าเป็นยมขมเจริญอาหารอีกด้วย นักวิชาการในเมืองไทยก็กล่าวอ้างถึงสรรพคุณที่ว่ามานี้เช่นกันด้วย ที่จริงรายละเอียดต้นไม้นี้มีมากจริง ๆ ต้องกวนให้ผู้อ่านให้ไปหาอ่านจากวารสารสมุนไพรฉบับที่ 20 ที่กำลังจะออกอีกสักครั้ง เพราะในที่นี้มีเนื้อที่จำกัด
เอาละ มาพูดถึงวิธีใช้กันเลยดีกว่า วิธีใช้ที่สำรวจสืบทราบมามีผู้ใช้กันหลายวิธี
วิธีที่ได้ผลดีที่สุดคือ การนำใบสดหรือใบแห้งก็ได้ (สะดวกดี)ประมาณ 5-7 ใบใส่แก้วชงน้ำเดือดเต็มแก้ว ปิดฝาทิ้งไว้ 15-30 นาที พอยาอุ่น ก็นำมากินให้หมด ครั้งละ 1 แก้ว วันหนึ่ง 3-4 ครั้งก่อนอาหาร กระซิบหน่อยว่าวิธีกินยากมากเพราะรสชาติขม
ถ้าง่ายอีกหน่อย ทำเป็นยาเม็ดปั้นผสมน้ำผึ้ง วิธีทำก็ใช้ใบสดมาล้างให้สะอาดทิ้งไว้ในที่ร่ม ห้ามตากแดด พอใบแห้งนำไปบดเป็นผง ปั้นผสมน้ำผึ้งกินง่ายกว่า แต่ก็ต้องกินจำนวมากหน่อยคือ ครั้งหนึ่ง 8-10 เม็ด วันละ 3-4 ครั้ง ก่อนอาหารเช่นกัน
ง่ายเข้ามาอีก เดี๋ยวนี้บางท่านหลังจากบดเป็นผงแล้ว ก็ซื้อแคปซูล ที่ใช้กับยาสมัยใหม่ขนาดเบอร์ 2 มาใส่ผงฟ้าทะลายโจร กินง่ายไม่มีรสขม กินครั้งละ 4-5 แคปซูล 3-4 เวลา ก่อนอาหารได้ผลเช่นกัน
นับว่าวงการสมุนไพรตื่นตัว ปรับปรุง และประยุกต์กันพอควร ผมว่าเดี๋ยวนี้ใครไม่ใส่ใจสมุนไพร ดูจะเป็นคนเชยเสียแล้ว ไม่เหมือนแต่ก่อนใครสนใจสมุนไพรถูกดูถูกว่าเป็นคนโบราณ
สนใจกันมาก ๆ ก็ดี แต่ให้มีเหตุมีผลควรใช้ปัญญาเข้าไตร่ตรองด้วยไม่ใช่แต่ศรัทธาอย่างเดียว อีกอย่างโครงการฯ ไม่ปรารถนาจะยืนยันสุดโต่งว่า สมุนไพรดีเลิศ แม้ยาฟ้าทะลายโจรนี้ค่อนข้างได้ผลสมบูรณ์ดีมีพิษน้อย เราเพียงหวังให้เป็นยาที่สามารถมีสรรพคุณทดแทนยาใหม่บางชนิดที่หาได้ยาก ราคาแพงคือให้สามารถพึ่งพาตนเองได้ ก็เหมือนกับพระอิ่นคำ ต๋าคำมา วัดรังสีสุทธวาส จ.เชียงใหม่ว่าไว้ว่า
“อาตมาไปโดนลมโดนฝนเป็นไข้หนาวสั่น มีอาการปวดหัวตัวร้อนพอเป็นได้ 1 วัน ก็นำเอาใบฟ้าทะลายโจร ใบอ่อนบ้าง แก่บ้าง เพราะมีอยู่ไม่กี่ต้น ตอนนั้นใช้ใบประมาณกำมือย่อย ๆ 1 กำมือ มาล้างให้สะอาด ใส่น้ำ 2-3 แก้ว ต้มเดือดพอน้ำยาออกเป็นสีเหลือง ๆ ก็รินใส่แก้ว กินครั้งแรก 2 แก้วเล็ก กินตอนร้อน ๆ รู้สึกไม่ขมเท่าไร กินไปได้สัก 4 ชั่วโมง คือกินแล้วนอนหลับไปตื่นขึ้นมาเหงื่อออกแล้วรู้สึกอาการดีขึ้น อาตมากินไปเรื่อย ๆ ไม่ได้จำกัดว่ากี่ครั้ง ถ้าให้ประมาณกันแบบนี้ 4 ครั้งก็หายเป็นปกติดี ตอนที่กินไม่ได้ใช้ยาตัวอื่นร่วมด้วยเลย”
นี่แหละคือความปรารถนาของเราที่จะเห็นพี่น้องชาวไทย ได้รู้จักยาพื้นบ้านที่มีสรรพคุณใช้ทดแทนยาสมัยใหม่บางชนิดได้ โดยเฉพาะในโรคพื้น ๆ สำหรับฟ้าทะลายโจรนี้ ชาวจีนยกย่องให้เป็นตำรับยาหลวงทีเดียวชาวไทยเรารู้จักกันน้อย หรือบางท่านรู้จักก็ปิดเป็นความลับ เพราะเป็นยาดีรักษาได้ผลชะงัก โอกาสนี้โครงการจึงขอฝากเป็นความรู้ไว้รับฤดูฝนและรับกับการเป็นไข้ไอเจ็บคอนะครับ