สารพันปัญหา เรื่องแว่นตา (ตอนที่ 1)
Q การวัดสายตา จำเป็นต้องวัดกับจักษุแพทย์หรือเปล่า
A การวัดสายตาประกอบแว่น เป็นวิธีการแก้ปัญหาสายตาสั้น ยาวหรือเอียงที่ยังได้รับความนิยมมาก แม้จะมีวิธีการอื่นเช่น คอนแทคเลนส์หรือการใช้เลเซอร์ผ่าตัดแก้สายตา. การวัดระดับสายตาผิดปกติในปัจจุบันนิยมใช้เครื่องวัดสายตาอัตโนมัติ ซึ่งสามารถพบเห็นได้ทั้งในโรงพยาบาลและร้านแว่นตาทั่วไป แต่ในสภาวะความเป็นจริง กำลังสายตาผิดปกติได้ทดสอบได้จากเครื่องเป็นเพียงค่าประมาณขึ้นกับการเพ่งของสายตาขณะตรวจ ซึ่งการสั่งตัดแว่นยังมีปัจจัยอื่นๆ ที่ต้องนำมาพิจารณาร่วมด้วยอีกมาก. ดังนั้นผู้ที่มีปัญหาเกี่ยวกับดวงตา ควรปรึกษาจักษุแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยที่ถูกต้องและได้รับแว่นที่เหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กที่สงสัยว่ามีสายตาผิดปกติ ต้องรับการตรวจสายตาจากจักษุแพทย์หลังการหยอดยาคลายการเพ่งของตาก่อนเสมอ จึงจะได้เบอร์ของแว่นที่ถูกต้องสำหรับเด็กเท่านั้น.
Q จะเลือกแว่นตาอย่างไรดี
A การแก้ไขสายตาผิดปกติ โดยการใช้แว่นตาเป็นวิธีที่ได้รับความนิยมแพร่หลายกว่าการใช้คอนแทคเลนส์หรือการใช้เลเซอร์ผ่าตัดกระจกตา ปัญหาที่ผู้จะเริ่มใช้แว่นตามักอยากทราบคือจะเลือกกรอบแว่นและเลนส์แว่นอย่างไร.
ข้อแนะนำสำหรับการเลือกใช้เลนส์คือจะมีเลนส์ที่ทำจากกระจกและที่ทำจากพลาสติก ซึ่งเลนส์ที่ทำจากกระจก จะบางแต่มีน้ำหนักมากกว่าเลนส์พลาสติก เป็นรอยขีดข่วนน้อยกว่าแต่มีโอกาสแตกทำอันตรายต่อดวงตาได้ ดังนั้นในเด็กหรือผู้ที่เป็นนักกีฬาที่อาจเกิดอุบัติเหตุต่อเลนส์แว่นตาได้ แนะนำให้ใช้เลนส์พลาสติกจะเหมาะสมกว่า.
Q การเลือกกรอบแว่นตา มีหลักการอย่างไร
A การเลือกกรอบแว่นที่ดี จะมีส่วนช่วยให้ผู้ใส่แว่น สามารถปรับตัวเข้ากับแว่นได้ดี นอกจากนั้น ยังอาจมีส่วนช่วยเสริมให้ใบหน้าดูดีขึ้นได้ โดยมีหลักการที่ควรทราบคือ
1. ในผู้ที่เริ่มใส่แว่น เด็ก หรือสายตาผิดปกติมาก ไม่ควรเลือกกรอบที่มีขนาดใหญ่เกินไป เพราะทำให้ต้องใช้เลนส์ขนาดใหญ่ตามขนาดกรอบ จึงหนัก ใส่ไม่สบาย และแว่นจะห้อยต่ำลงมา.
2. การเลือกกรอบแว่นเพื่อเหตุผลทางด้านความสวยงามได้แก่
- คนหน้ายาว ให้ใช้กรอบที่แนวนอนยาว กว่าแนวตั้ง เพื่อให้หน้าดูยาวน้อยลง ส่วนคนใบหน้าแคบ ใช้กรอบแว่นใหญ่จะดึงความสนใจของผู้พบเห็นไปได้.
- คนหน้ารูปสามเหลี่ยมหรือสี่เหลี่ยม ควรเลือกแว่นทรงกลมหรือทรงรี หรือกรอบโลหะ หลีกเลี่ยงแว่นลักษณะเป็นเหลี่ยม ส่วนคนหน้ากลม ควรใช้แว่นทรงสี่เหลี่ยมหรือทรงรี.
- คนจมูกเล็กใช้แว่นที่มีแท่นรองจมูกเล็กๆ ส่วนในคนจมูกใหญ่ใช้แว่นที่แท่นรองจมูกต่ำและสีเข้ม.
นอกจากนี้ปัจจุบัน นิยมใช้แว่นไร้กรอบ ซึ่งจะเป็นการใช้เทคนิคในการทำแว่นโดยไม่ต้องมีกรอบแว่น ซึ่งทำให้ดูสวยงามมากขึ้น มีน้ำหนักเบา แต่มักมีราคาแพง ไม่ทนทาน แตกหักง่าย จึงไม่เหมาะสำหรับเด็กและผู้สวมใส่ที่ชอบเล่นกีฬา.
Q การตัดแว่น ควรตัดที่ไหนดี
A การตัดแว่น หรือการวัดสายตาประกอบแว่น เป็นวิธีแก้ปัญหาตามัวจากสายตาผิดปกติ เช่น สายตาสั้น ยาวหรือเอียงที่ได้รับความนิยมมาอย่างยาวนาน โดยจะพบมีการขายแว่นตาทั้งในโรงพยาบาล คลินิกแพทย์ ร้านแว่นตา รวมทั้งแม้แต่ตามแผงข้างทาง. ดังนั้นจึงอาจเกิดความสงสัยว่า เราควรตัดแว่นตาที่ไหนดี หากกรณีต้องการใส่แว่นเพื่อตามสมัยนิยม อาจสามารถเลือกซื้อแว่นที่ถูกใจจากที่ใดก็ได้ แต่หากท่านมีปัญหาสั้นหรือเอียงมากๆ หรือเป็นปัญหาสายตาในเด็ก หรือผู้ที่มีโรคทางตาอื่นๆ แนะนำให้พบจักษุแพทย์ก่อนพิจารณาตัดแว่น และวัดสายตา จะปลอดภัยที่สุดครับ.
Q เด็กสายตาสั้น ทำอย่างไรดี
A อาการสายตาสั้น ในเด็กที่สำคัญคือเด็กจะมีปัญหาในการมองระยะไกล ต้องนั่งบริเวณหน้าชั้นเรียนหรือนั่งติดโทรทัศน์ ท่านสามารถตรวจค่าความผิดปกติของสายตาคร่าวๆ จากเครื่องวัดสายตาอัตโนมัติที่มีอยู่ทั่วไปได้. แต่การวัดสายตาที่ดีที่สุดในเด็ก ควรได้รับการวัดสายตาโดยจักษุแพทย์ร่วมกับการหยอดยาลดการเพ่งสายตาในเด็ก เพื่อให้ได้ค่าสายตาผิดปกติที่ถูกต้อง ซึ่งต้องนำเด็กมาพบกับจักษุแพทย์ เมื่อได้ค่าสายตาผิดปกติแล้ว วิธีแก้สายตาผิดปกติที่เหมาะสมที่สุดในเด็กได้แก่ การใช้แว่นตา ส่วนการใช้เลเซอร์ผ่าตัดแก้สายตาสั้น ไม่เหมาะสมในเด็กอายุต่ำกว่า 18 ปีเพราะสายตายังไม่คงที่นั่นเอง.
Q การวัดแว่นในเด็กเหมือนในผู้ใหญ่หรือไม่
A การวัดแว่นในเด็กมีความแตกต่างจากในผู้ใหญ่ เพราะในเด็กตามธรรมชาติมักมีการเพ่งสายตาอยู่ตลอดเวลามากกว่าผู้ใหญ่ ทำให้ขนาดสายตาที่วัดได้จากเครื่องคอมพิวเตอร์จะมีสายตาสั้นกว่าที่เป็นจริง ซึ่งหากได้เบอร์แว่นดังกล่าวจะทำให้เด็กปวดตาและปวดศีรษะ รวมทั้งดึงให้มีสายตาสั้นเร็วขึ้นจากการเพ่งต้านกับเบอร์แว่นที่สั้นมากเกินจริง. แนวทางแก้ไขคือจักษุแพทย์ที่จะวัดแว่นให้เด็ก ต้องหยอดยาลดการเพ่งของตาก่อนแล้วจึงวัดเบอร์แว่น จึงจะได้เบอร์ที่ถูกต้อง ดังนั้นในเด็กจึงควรวัดเบอร์แว่นกับจักษุแพทย์และใช้ยาลดการเพ่งหยอดก่อนวัด เพื่อให้ได้แว่นที่ถูกต้องกับลูกของคุณ.
Q ปัญหาแว่นสายตาสั้น
A การตัดแว่นในผู้ที่มีปัญหาสายตาสั้น ก่อนตัดแว่นจะมีการทดลองแว่นที่ใส่แล้วมองเห็นภาพได้ชัดเจน. ข้อแนะนำคือควรใส่แว่นสายตาสั้นที่ (กำลังแว่น) อ่อนที่สุดที่ทำให้เห็นภาพได้ชัดเจน เพราะการใส่แว่นสายตาสั้นที่ (กำลังแว่น) แก่จะทำให้ตาต้องมีการเพ่งสู้กับกำลังของแว่น จึงเมื่อยและปวดตาได้ง่าย นอกจากนั้นยังทำให้ตามีการเพ่งค้าง เกิดปัญหาคล้ายสายตาสั้นเร็วขึ้นกว่าที่ควรจะเป็น ต้องไปใช้บริการเปลี่ยนแว่นตาถี่กว่าปกติ. ดังนั้นในการทดลองแว่นสายตาสั้นครั้งต่อไป เลือกแว่นให้ถูกต้องเพื่อความสบายตา และสบายใจไม่ต้องเสียเงินเปลี่ยนแว่นบ่อยโดยไม่จำเป็น.
Q ปัญหาแว่นสายตายาว
A สายตายาวคือภาวะที่ผู้ป่วยจะมองภาพไม่ชัดทั้งภาพในระยะใกล้และระยะไกล อาจเกิดได้ทั้งในเด็กและผู้ใหญ่. ส่วนปัญหาการอ่านหนังสือไม่ชัด ในผู้ที่มีอายุตั้งแต่ประมาณ 40 ปีขึ้นไป ซึ่งมักเรียกว่าสายตายาว แต่ในทางการแพทย์เรียกว่า สายตาผู้สูงอายุ เพราะมีความแตกต่างจากสายตายาว คือจะมองภาพระยะไกลได้ชัดเจน แต่มองภาพใกล้ๆ ไม่ชัด. วิธีทดสอบว่าท่านเริ่มมีปัญหาสายตาหลังอายุ 40 ปี ก็คือ เมื่อเหยียดแขนให้หนังสืออยู่ห่างตามากขึ้นแล้วสามารถเห็นภาพได้ชัดเจน แสดงว่าคุณควรหาแว่นสายตายาวมาใช้เพื่อให้สามารถอ่านหนังสือได้ชัดเจนเหมือนเดิมและไม่ต้องเพ่งให้ปวดตาอีกด้วย.
บรรณาธิการ
วีรพัฒน์ สุวรรณธรรมา พ.บ. ภาควิชาศัลยศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาล รามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล
ผู้นิพนธ์
ศักดิ์ชัย วงศกิตติรักษ์ พ.บ.
ภาควิชาจักษุวิทยา คณะแพทยศาสตร์
มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์