รอง ผอ.รพ.รร.6(2) พบปะผู้นำชุมชน หน.โครงการฯ ตรวจสอบสภาพแวดล้อม
พ.ต.หญิงจันทนี ร่วมกิจกรรมชุมชน
"โครงการรวมพลคนรักสุขภาพชุมชนบ้านครัว"* ดำเนินการตามนโยบายของ ผบ.ทบ. และ ผอ.รพ.พระมงกุฎเกล้า ที่ต้องการให้ทหารสร้างความสัมพันธ์อย่างใกล้ชิดด้วยมิตรภาพ ที่ดีกับชาวมุสลิมในพื้นที่ เริ่มดำเนินการตั้งแต่วันที่ 20 ธันวาคม 2547 จัดเป็นโครงการสร้างเสริมสุขภาพชุมชนของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ซึ่งได้รับความร่วมมือเป็นอย่างดีจากหน่วยขึ้นตรงของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า และหน่วยงานข้างเคียง เช่น ศูนย์บริการสาธารณสุขของกรุงเทพมหานคร.
โครงการฯ ได้ยึดหลักการ "เข้าถึง-เข้าใจ-พัฒนา" ในการดำเนินการดังนี้
- เข้าถึง ดำเนินการเข้าถึงมัสยิด ชุมชนโรงเรียน และหน่วยงานข้างเคียงโดย
1. ค้นหา ข้าราชการของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้าที่อยู่ในชุมชนเป้าหมาย หรือชาวมุสลิมที่เข้าใจระบบราชการ เพื่อร่วมโครงการ.
2. เข้าพบผู้นำมัสยิด ผู้นำชุมชน และเจ้าหน้าที่ศูนย์บริการสาธารณสุขที่ 2 เพื่อรวบรวม ข้อมูลพื้นฐาน และวางแผนงาน.
3. ศึกษาวัฒนธรรมองค์กร ประเพณีท้องถิ่น โดยการมีส่วนร่วมในกิจกรรมของมัสยิด ชุมชน และโรงเรียน เพื่อสร้างความไว้วางใจ ศรัทธา และนำไปสู่การสร้างเสริมสุขภาพในชุมชนบ้านครัว.
4. จัดหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ให้บริการตรวจรักษาโรคทั่วไปและทันตกรรม ทุกวันพฤหัสที่ 3 ของเดือน ตั้งแต่วันที่ 23 ธันวาคม 2547 ณ มัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์ (มัสยิดกลาง) ติดถนนบรรทัดทอง.
5. ประสานงานและให้ศูนย์บริการสาธารณสุขที่ 2 และอสส. มีส่วนร่วมในกิจกรรมของโครงการฯ ด้วย.
- เข้าใจ
1. รับทราบปัญหาด้านสุขภาพจากผู้นำมัสยิด ผู้นำชุมชน และเจ้าหน้าที่ศูนย์บริการสาธารณสุขที่ 2.
2. ประชุมกับผู้นำมัสยิด ผู้นำชุมชน และ เจ้าหน้าที่ศูนย์บริการสาธารธสุขที่ 2 เพื่อวางแผนดำเนินการร่วมกัน.
3. ประชุมกับครู อาจารย์ของโรงเรียนบ้านครัววิทยา เพื่อดูแลสุขภาพนักเรียน.
4. ประเมินความพึงพอใจในการให้บริการหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ จากชาวชุมชนบ้านครัว.
5. มีส่วนร่วมในกิจกรรมของมัสยิด ชุมชน และโรงเรียนบ้านครัววิทยา.
6. ให้ความเคารพและปฏิบัติตน โดยคำนึงถึงความแตกต่างของศาสนาและวัฒนธรรม.
- พัฒนา ใช้หลักการ "บรม" ซึ่งเป็นแนว ทางที่ดัดแปลงมาจาก "บวร" เพื่อใช้สำหรับชุมชนมุสลิม
"บ" คือ "บ้าน" หมายถึงสภาพแวดล้อมโดยรวมของชุมชน ต้องน่าอยู่ ลดมลภาวะ ส่วนบ้านแต่ละหลัง ปรับเป็นสถานที่ดูแลสมาชิกในกรณีเจ็บป่วย (ทำบ้านให้เป็น ward).
"ร" คือ "โรงเรียน" ใช้เป็นแหล่งปลูกฝังค่านิยม และองค์ความรู้ด้านสุขภาพแก่เด็กและเยาวชน.
"ม" คือ "มัสยิด" เป็นศูนย์รวมของชุมชนในพิธีทางศาสนา และใช้เป็นแหล่งข้อมูลทางการแพทย์ เป็นทั้งห้องสอน บรรยายพิเศษ และติดโปสเตอร์ เพื่อการส่งเสริมสุขภาพ.
การปฏิบัติงานและกิจกรรมโครงการ
1. ให้บริการหน่วยแพทย์เคลื่อนที่ ทุกวันพฤหัสบดีที่ 3 ของเดือน
1.1 ตรวจรักษาโรคทั่วไป จ่ายยา พร้อมให้คำแนะนำ.
1.2 ให้บริการทันตกรรม ตรวจ รักษา รวมทั้งสาธิตการดูแลรักษาสุขภาพปากและฟัน.
1.3 ให้การสอน การอบรมเฉพาะกลุ่มโรค เช่น ผู้ป่วยเบาหวาน ไขมัน ความดัน โรคอ้วน เป็นต้น.
บ้าน โรงเรียน มัสยิด
2. ให้ความรู้ และทักษะด้านสุขภาพ
2.1 ร่วมกับศูนย์บริการสาธารณสุขที่ 2 และมัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์ โดยจัดนิทรรศการสุขภาพ การบรรยายพิเศษ "รวมใจเสริมความรู้สู่สุขภาพ ชุมชนบ้านครัว" และสาธิตการออกกำลังกาย เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2548 และช่วงปิดเทอมใหญ่ปีละ 2 ครั้ง.
2.2 ให้ความรู้ด้านโภชนาการ และการออกกำลังกาย ตั้งแต่วันที่ 23 ธันวาคม 2547- ปัจจุบัน.
2.3 จัดหน่วยบริการเฉพาะกลุ่มโรค เริ่มให้บริการแก่กลุ่มผู้ป่วยโรคเบาหวาน เมื่อวันที่ 23 มิถุนายน 2548 จัดบริการตรวจระดับน้ำตาลในเลือด แนะนำด้านโภชนาการ ตรวจและติดตามผลการ รักษาและวางแนวทางขยายผลเป็น "ชมรมผู้ป่วย โรคเบาหวาน ชุมชนบ้านครัว".
3. ร่วมกิจกรรมของชุมชนและมัสยิด เพื่อพัฒนาเป็นชุมชนเข้มแข็ง
3.1 ด้านสุขภาพอนามัย
3.1.1 การป้องกันโรค การรณรงค์กำจัดลูกน้ำยุงลาย เพื่อควบคุมโรคไข้เลือดออก และโรคที่ป้องกันได้ตามฤดูกาล ตัวอย่าง เช่น
ก. ประชุม ร่วมกับกรรมการมัสยิด กรรมการชุมชน ในการรณรงค์กำจัดลูกน้ำยุงลาย จัดทำแนวทางปฏิบัติอย่างต่อเนื่อง เมื่อวันที่ 22 พฤษภาคม 2548-ปัจจุบัน.
1 ชม.หลังการปัดกวาด สวย สะอาด ได้ลานกีฬาสมใจแล้ว แอโรบิค ปฐมฤกษ์จาก รพ.พระมงกุฎ
ข. สนับสนุน เอกสารโรคไข้เลือดออก และสารเคมีกำจัดลูกน้ำ 500 ชุด พร้อมสร้างความเข้าใจ.
ค. กระตุ้นให้เกิดการปฏิบัติต่อเนื่องทั้งมัสยิด ชุมชน และโรงเรียนบ้านครัววิทยา 1-30 มิถุนายน 2548 และโอกาสต่างๆ.
3.1.2 การออกกำลังกาย
ก. ให้ความรู้เรื่องการออกกำลังกาย สาธิตและฝึกปฏิบัติแก่กลุ่มผู้นำชุมชน อสส. ครูสอนศาสนา ครูโรงเรียนบ้านครัว ในการบรรยาย รวมใจเสริมความรู้สู่สุขภาพ ชุมชนบ้านครัว.
ข. ประชุมร่วมกับกรรมการมัสยิด กรรมการชุมชน เพื่อพัฒนาพื้นที่ใต้ทางด่วนให้เป็นลานกีฬาชุมชนบ้านครัว.
ค. สนับสนุนครูสอน และทีมงาน จัดการเต้นแอโรบิกปฐมฤกษ์ ในพิธีรับมอบสิทธิ์ลานกีฬาชุมชนบ้านครัว วันที่ 30 มิถุนายน 2548 เวลา 15.00-18.00 น.
ง. ประสานงานกับกรรมการมัสยิด กรรมการชุมชน และกรรมการลานกีฬาเพื่อส่งเสริมให้ใช้ประโยชน์ลานกีฬา และจัดกิจกรรมออกกำลังกาย อย่างต่อเนื่อง.
3.1.3. จัดทำและสนับสนุนเอกสารเผยแพร่ความรู้ด้านสุขภาพอนามัย
ก. จัดทำแผ่นพับเผยแพร่โครงการรวมพลคนรักสุขภาพชุมชนบ้านครัว.
ข. สนับสนุนโปสเตอร์และแผ่นพับวันงดสูบบุหรี่โลก และวันสำคัญต่างๆ แก่มัสยิด และชุมชนบ้านครัว เพื่อเผยแพร่ความรู้.
ค. ลงบทความสุขภาพในจุลสารของมัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์ ซึ่งจัดพิมพ์จำนวน 500 ฉบับ ต่อเดือน เพื่อแจกจ่ายให้สมาชิก ชุมชนและโรงเรียน เริ่มเดือนกรกฎาคม 2548.
3.2 สิ่งแวดล้อม
3.2.1 สนับสนุนโครงการขยะหอม (น้ำสกัดชีวภาพ) ของชุมชน
ก. ร่วมกิจกรรมนักศึกษาปริญญาโทจากสถาบันนิด้า สาธิตการทำขยะหอม (น้ำสกัดชีวภาพ) ณ มัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์ เมื่อวันที่ 28 พฤษภาคม 2548 มีผู้รับการอบรม 30 คน มาจาก 5 ชุมชนในเขตราชเทวี.
ข. แจกจ่ายน้ำสกัดชีวภาพที่ได้ให้ทดลอง และสนับสนุนการนำไปใช้ให้เกิดประโยชน์ โดยการกระตุ้นและติดตามผลการปฏิบัติ จากกลุ่มผู้นำชุมชนผู้นำมัสยิด.
3.2.2 สนับสนุนกิจกรรมดูแลสิ่งแวด ล้อมในชุมชน ได้แก่ การจัดทำฝาท่อระบายน้ำเพื่อซ่อมแซมในส่วนที่ชำรุด วันที่ 26 มิถุนายน 2548.
3.3 กิจกรรมค่ายเยาวชน ของมัสยิดยามีอุลค็อยรียะห์
3.3.1 กองทันตกรรม โดย พ.อ.รังรักษ์ อิงอร่าม ให้บริการเคลือบฟันด้วยสารฟลูออไรด์ และให้ความรู้เรื่องการดูแลสุขภาพปากและฟัน แก่เยาวชน 150 คน เมื่อวันที่ 21 เมษายน 2548.
3.3.2 ให้ความรู้ด้านสุขภาพอนามัย แก่เยาวชน จำนวน 150 คน เมื่อวันที่ 29 เมษายน 2548
ก. พ.อ.หญิงจำเนียร ศิริไพโรจน์ ให้ความรู้เรื่อง โภชนาการสำหรับเยาวชน.
ข. พ.ต.หญิงจันทนี ภูยานนท์ ให้ความรู้เรื่องการพยาบาลฉุกเฉิน.
3.3.3 สนับสนุนเจ้าหน้าที่พยาบาล ยา และเวชภัณฑ์ ร่วมกิจกรรมการทัศนศึกษาเพื่อเปิดค่ายเยาวชนฯ ประจำปี ณ สัตหีบ จังหวัดชลบุรี.
3.4 อนามัยโรงเรียน และกิจกรรมสุขภาพ
3.4.1 ตรวจรักษาโรคทั่วไป และให้บริการทันตกรรม แก่เด็กนักเรียนโรงเรียนบ้านครัววิทยา.
3.4.2 สาธิตและฝึกปฏิบัติการแปรงฟันที่ถูกวิธี เริ่มตั้งแต่ 23 ธันวาคม 2547.
3.4.3 ตรวจและจัดทำสมุดสุขภาพ ประจำตัวนักเรียนโรงเรียนบ้านครัววิทยา จำนวน 277 คน เพื่อสำรวจภาวะสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียนและวัยเรียน ตั้งแต่วันที่ 19 พฤษภาคม-14 กรกฎาคม 2548 และตรวจประจำปีต่อเนื่องปีละครั้ง.
3.4.4 ประเมินภาวะสุขภาพเด็กวัยก่อนเรียนและวัยเรียนของโรงเรียนบ้านครัววิทยา โดยใช้ดัชนีชี้วัดสุขภาพและเป้าหมายในแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคม ฉบับที่ 9.
หนูรู้จักแมงกะพรุนไฟหรือเปล่าลูก หนูกิน KFC วันละ 2 ชิ้นครับ หนูชอบวิชาโภชนาการ ที่ซู้ดเลยค่ะ
3.4.5 ร่วมกิจกรรมเดินรณรงค์งดสูบบุหรี่ ต่อต้านยาเสพติด และการกำจัดลูกน้ำยุงลาย.
3.4.6 ให้ความรู้ด้านสุขภาพแก่นักเรียนชั้น ป.5-ป.6.
ปัจจัยสู่ความสำเร็จของโครงการฯ
"โครงการ รวมพลคนรักสุขภาพ ชุมชนบ้านครัว" ได้รับรางวัลชนะเลิศจาก ผอ.รพ.พระมงกุฎเกล้า ในงานมหกรรม สร้างเสริมสุขภาพ ประจำปี 2548 จัดโดย ศูนย์บริหารคุณภาพโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า และในเดือนเมษายน 2549 ได้รับการคัดเลือกจากพรพ.ให้เป็น Best Practice Model Community ของกรุงเทพมหานคร.
ความสำเร็จของโครงการ มีปัจจัยสำคัญ ดังนี้
1. นโยบายและการสนับสนุนของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า การตรวจเยี่ยมของผู้บังคับบัญชา เพื่อรับทราบและร่วมแก้ไขปัญหาอย่างต่อเนื่อง สร้างแนวทางปฏิบัติ ขวัญและกำลังใจ เป็นแรงผลักดันทีมงาน.
2. การทำงานร่วมกันเป็นทีมสหสาขาวิชาชีพ ด้วยความเป็นกัลญาณมิตร มุ่งมั่น ยอมรับความแตกต่างของศาสนา ทัศนคติ ความเป็นมา และการปรับตัวเข้ากับทิศทางของชุมชน.
3. มิตรภาพที่ดีต่อชุมชน ทำให้ได้รับความไว้วางใจ ศรัทธาและความร่วมมือจากชุมชน ซึ่งเกิดจากการประชุมร่วมกัน การพบปะ ทำกิจกรรมร่วมกันเป็นประจำ สร้างความคุ้นเคยและช่วยเหลือซึ่งกันและกัน ตรงต่อการนัดหมาย ก่อเกิดสายสัมพันธ์ ความร่วมมือที่ดีและงดงามขึ้นตามกาลเวลา.
4. ทรัพยากร ทุนเดิม ประชาคมต่างๆ ของชุมชน และองค์กรภายนอก ที่สามารถสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพชุมชน และงบจากโครงการหลักประกันฯ โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า.
5. เคล็ดลับของโครงการ มี 5 ส คือ สดับฟัง สมานมิตร สนับสนุน ส่งเสริม และสร้างสรรค์.
*ชุมชนบ้านครัว เป็นชุมชนใหญ่ริมคลองแสนแสบที่เก่าแก่ มีประวัติความเป็นมากว่า 200 ปี ประชากรเป็นชาวมุสลิมร้อยละ 80 โดยแบบแผนการดำเนินชีวิตของชุมชน มีมัสยิดเป็นศูนย์กลาง.
ชุมชนบ้านครัวแบ่งตามเขตการปกครองเป็น 3 ชุมชนย่อย คือ ชุมชนบ้านครัวเหนือ ชุมชนบ้านครัวตะวันตก อยู่ในเขตราชเทวี ซึ่งเป็นพื้นที่ประกันสุขภาพฯ ของโรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า ส่วนชุมชนบ้านครัวใต้อยู่ในเขตปทุมวัน เป็นพื้นที่ประกันสุขภาพฯ ของโรงพยาบาลตำรวจ. ชุมชนบ้านครัวเขตราชเทวี มี 1,000 หลังคาเรือน มัสยิดรวม 3 แห่ง โรงเรียนประถมศึกษา 1 แห่ง คือ โรงเรียนบ้านครัววิทยา เปิดสอนตั้งแต่ชั้นอนุบาล-ป.6. นอกจากนี้ ภายในชุมชนยังมีองค์กรตามแนวทางการบริหารการปกครองของเขตราชเทวี และการสาธารณสุข ได้แก่ คณะกรรมการชุมชน อาสาสมัครสาธารณสุข (อสส.)
กิฎาพล วัฒนกูล พ.บ. พันเอก
หัวหน้าโครงการบ้านครัวฯ
ผู้อำนวยการกองเวชศาสตร์ฟื้นฟู โรงพยาบาลพระมงกุฎเกล้า