ถาม : โรงพยาบาลอยู่ในเขตโรงงาน มีผู้ป่วยจำนวนมากไอเรื้อรัง ไอแห้งๆ เวลาอากาศเย็น (ทำงานห้องเย็น) หรือเวลาได้กลิ่นสารเคมี ถ่ายภาพรังสีปอดปกติ. การใช้ยากลุ่ม antihistamine หรือ oral b2 agonist ช่วยได้หรือไม่ และขอทราบแนวทางรักษา, ขนาดยาและระยะเวลาในการให้ยา, การติดตามการรักษา.
สมาชิก
ตอบ : อาการไอเรื้อรังในผู้ป่วยเหล่านี้ อาจจะเกี่ยวข้องหรือไม่เกี่ยวข้องกับการประกอบอาชีพก็ได้กล่าวคือ ผู้ป่วยอาจจะมีโรคหรือสาเหตุที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการไอเรื้อรังเหมือนผู้ป่วยทั่วไป แต่ถูกกระตุ้นหรืออาการเลวลงเมื่อสัมผัสสารจากการทำงาน. ดังนั้นควรจะหาสาเหตุของอาการและให้การรักษาตามสาเหตุ โดยเริ่มจากการซักประวัติเพื่อนำไปสู่การหาสาเหตุ และประเมินว่าอาการมีความสัมพันธ์กับช่วงเวลางานหรือไม่ (ผู้ป่วยมีอาการดีขึ้นเมื่อไม่ได้สัมผัสกับสารในช่วงวันหยุดงานและมีอาการซ้ำเมื่อกลับไปทำงาน) และสารที่ผู้ป่วยสัมผัสโดยการหายใจสามารถทำให้เกิดอาการดังกล่าวได้หรือไม่.
โรคทางระบบทางเดินหายใจที่เกิดจากการประกอบอาชีพที่ทำให้ผู้ป่วยมีอาการไอเรื้อรังได้จากหลายสาเหตุ เช่น rhinitis, laryngitis, tracheitis, bronchitis/bronchiolitis, asthma, COPD หรือ interstitial lung disease.
ไอที่มีสาเหตุจาก rhinitis/laryngitis มักมี rhinorrhea, nasal obstruction, hoarseness เด่น ถ้ามีแต่อาการไอควรนึกถึงสาเหตุจาก airway disease หรือ interstitial lung disease โดยในช่วงต้นภาพถ่ายรังสีปอดอาจปกติได้. การตรวจทางห้องปฏิบัติการเพิ่มเติม ได้แก่ spirometry, methacholine challenge test (กรณีที่ spirometry ปกติ) หรือการใช้ self-recorded peak expiratory flow ที่ทำงานเปรียบเทียบกับที่บ้าน ถ้ามีความผิดปกติจากการตรวจเหล่านี้ ผู้ป่วยน่าจะเป็น asthma. การรักษา asthma ในผู้ป่วยกลุ่มนี้ พิจารณาการรักษาเหมือนในกลุ่มที่ไม่ได้เกิดจากการประกอบอาชีพ ได้แก่ inhaled bronchodilators (inhaled b2 agonist เมื่อมีอาการ 2 puffs ทุก 4-6 ชั่วโมง) ร่วมกับ inhaled corticosteroid (budesonide 400-800 มคก./วัน วันละ 2 ครั้ง) ถ้ามีอาการของ rhinitis ร่วมด้วย พิจารณาใช้ antihistamines. แต่สิ่งที่สำคัญมากในการรักษา คือ การหลีกเลี่ยงการสัมผัสสารที่กระตุ้นให้เกิดอาการหรือเปลี่ยนชนิดของงานที่ทำ ถ้าควบคุมอาการได้อย่างน้อย 3 เดือน จึงเริ่มลดขนาดของ inhaled corticosteroid โดย follow-up อาการทางคลินิก, lung function (ถ้าทำได้).|
ประภาพร พรสุริยะศักดิ์ พ.บ.,อายุรกรรมทั่วไปและโรคปอด, หน่วยโรคปอด, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล
สุรางค์ เจียมจรรยา พ.บ., ศาสตราจารย์, ภาควิชากุมารเวชศาสตร์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล (บรรณาธิการ)