Buscemi N, et al. Efficacy and safety of exogenous melatonin for secondary sleep disorders and sleep disorders accompanying sleep restriction : meta-analysis. BMJ 10 Feb, 2006.
ภาวะหลับไม่สนิท หรือนอนไม่พอ เป็นภาวะที่ พบได้บ่อยในคนทั่วโลก สถิตในคนอเมริกันพบว่ากว่า 1 ใน 5 คน มีปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ (secon-dary sleep disorders) ซึ่งหมายถึง การนอนหลับไม่เพียงพอ หลับไม่สนิท ทำให้มีอาการง่วงหงาวหาวนอนในเวลากลางวัน. อีกประเภทก็คือ เกิดจากการอดนอนเนื่องจากทำงานช่วงเวลากลางคืนหรือจากการเดินทางข้ามทวีป (jet lag) ภาวะนี้ทำให้มีผลเสียต่อชีวิตประจำวัน ทำงานไม่มีประสิทธิภาพ. การรักษามีหลายแบบทั้งแบบไม่ใช้ยาและใช้ยา. Melatonin เป็นยาที่นิยมขนานหนึ่งที่ใช้รักษาอาการอดนอน ความจริง melatonin เป็นสารที่ร่างกายสามารถสร้างเองได้จาก pineal gland และมีอิทธิพลต่อการตั้งเวลาของร่างกาย (circadian rhythm). งานวิจัยนี้ทบทวนผลการศึกษาประสิทธิผลของ melatonin รักษาภาวะปัญหาเกี่ยวกับการนอนหลับ หรืออดนอน ค้นฐานข้อมูลจาก 13 ฐาน และเลือกการวิจัยที่เป็น RCT ที่มีคุณภาพ. ตัวชี้วัดผลคือ ดูประสิทธิภาพการนอนหลับ ได้แก่ เมื่อศีรษะถึงหมอนสามารถหลับได้เร็วหรือไม่ หลับได้นานหรือไม่ รู้สึกหลับสนิทหรือไม่.
ผลการศึกษา จากการวิจัย 6 รายงาน รวมอาสาสมัคร 97 คน พบว่ายา melatonin ไม่มีผลช่วยให้ การนอนหลับเร็วขึ้นในคนที่หลับผิดปกติ. งานวิจัยอีก 9 รายงานรวมอาสาสมัครทั้งสิ้น 427 คน ก็ไม่พบว่า melatonin ช่วยให้คนที่นอนไม่พอสามารถหลับได้เร็วขึ้น แม้ว่ายา melatonin จะไม่ได้ผลในการรักษาอาการหลับผิดปกติ แต่ว่าการวิจัยเหล่านี้ก็ไม่พบว่ายานี้มีผลข้างเคียงแต่อย่างใด.
ผลสรุป คือไม่มีหลักฐานที่แสดงว่า melatonin มีผลต่อการรักษาการนอนหลับผิดปกติ หรือการอดนอนจากการเดินทางข้ามทวีป และจากทำงานช่วงเวลากลางคืน อย่างไรก็ตาม melatonin มีความปลอดภัย.
วิชัย เอกพลากร พ.บ., Ph.D.,รองศาสตราจารย์, ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล