Hooper L, et al. Risk and benefits of omega 3 fats for mortality, cardiovascular disease, and cancer : systematic review. BMJ 2006;332:752-60.
แต่เดิมการศึกษาวิจัยในคนกรีนแลนด์ พบว่าไขมันปลาอุดมด้วย long chain omega 3 (eico- sapentaenoic acid (EPA), docosapentaenoic acid (DPA), และ docosahexaenoic acid (DHA)) ช่วยลดการเกิดโรคหัวใจขาดเลือด ส่วนพวก short chain omega 3 ซึ่งมีในพืชก็เชื่อว่ามีฤทธิ์เช่นเดียวกัน. กลไกการลดอาจเป็นว่า omega 3 ช่วยลดความดันเลือด ลดอัตราเต้นของหัวใจ ลดไตรกลีเซอไรด์ การจับตัวของเลือด ลดการอักเสบ ลดการเต้นไม่เป็นจังหวะและทำให้เยื่อบุผนังหลอดเลือดทำงานอย่างปกติ เพิ่ม ความไวต่ออินซูลิน เป็นต้น. มีการศึกษาเป็นจำนวนมากเพื่อพิสูจน์ผลของ omega 3 ต่อการป้องกันโรคระบบหัวใจและหลอดเลือด ส่วนใหญ่สนับสนุนเรื่องการป้องกันแต่ก็มีบางการศึกษาที่ยังขัดแย้งอยู่. การศึกษา meta-analysis ล่าสุดได้รวบรวมผลงานวิจัยหลายแหล่ง เลือกเฉพาะที่มีการบริโภค omega 3 นานตั้งแต่ 6 เดือนขึ้นไป ทั้งงานวิจัยที่เป็น RCT และ cohort study โดย omega 3 เป็นทั้งในรูปยาเม็ดเสริม หรือเป็นการแนะนำให้กินอาหารที่มี omega 3 สูง.
ตัวชี้วัดผลหลักที่สนใจคือ การตายทุกสาเหตุการตายจากโรคระบบหัวใจและหลอดเลือด. หลังจากคัดเลือกงานวิจัยที่มีคุณภาพได้รายงานวิจัยแบบRCT 48 รายงานและงาน cohort study 41 รายงาน.
ผลการศึกษาพบว่าการบริโภค omega 3 เมื่อเทียบกับการไม่ได้กินไม่ได้ช่วยลดอัตราเสี่ยงตายจากทุกสาเหตุ (RR = 0.87, 95% CI 0.73, 1.03) และไม่ลดอัตราเสี่ยงต่อโรคระบบหัวใจและหลอดเลือด (RR = 0.95, 95% CI 0.82, 1.12) เมื่อเลือกเฉพาะงานวิจัยที่มีคุณภาพสูงก็ไม่พบว่ามีผลต่อการลดอัตราเสี่ยงต่อทั้งการตายจากทุกสาเหตุ หรือจากโรคหัวใจ และหลอดเลือดเช่นกัน. อย่างไรก็ตาม การวิเคราะห์ความเสี่ยงต่อมะเร็ง พบว่าการกิน omega 3 นั้นม่ได้เพิ่มความเสี่ยง.
ผลการศึกษานี้ขัดแย้งกับงานวิจัย metaanalysis อื่น1 และมีคนไม่เห็นด้วยกับข้อสรุปของการ ศึกษาล่าสุดนี้ ซึ่งมีข้อจำกัดหลายประการ เช่น ผลการศึกษามีความแตกต่างระว่างงานวิจัยมาก, การวิจัยนี้เลือกงานวิจัยที่ได้ข้อมูลการกิน omega 3 จากการสัมภาษณ์ ซึ่งอาจมีความคลาดเคลื่อน, ไม่สามารถแยก omega 3 ที่มาจากปลาหรือได้จากไขมันพืชชัดเจนซึ่งอาจมีผลป้องกันต่างกัน. นอกจากนี้การศึกษาส่วนใหญ่ไม่สามารถควบคุมผลของ omega 6 หรือไขมันตัวอื่นๆ เป็นส่วนประกอบสำคัญที่มีฤทธิ์ตรงข้ามกับ omega 3 ฯลฯ.
เอกสารอ้างอิง
1. Bucher HC, et al. N-3 polyunsaturated fatty acids in coronary heart disease : a meta-analysis of randomized controlled trials. Am J Med 2002 Mar;112(4):298-304.
วิชัย เอกพลากร พ.บ., Ph.D.,รองศาสตราจารย์, ศูนย์เวชศาสตร์ชุมชน, คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี, มหาวิทยาลัยมหิดล