ถาม : ผู้ป่วยกิน diazepam 5 มก./วัน ต่อมาทราบว่าตั้งครรภ์โดยไม่รู้ตัว และกินยา diazepam ตลอด 2 สัปดาห์แรกของการตั้งครรภ์ ควรแนะนำผู้ป่วยให้ทำอย่างไร และแพทย์ผู้สั่งจ่ายยาต้องรับผิดชอบมากน้อยเพียงใดต่อความผิดปกติที่อาจเกิดขึ้นต่อทารก.
สมศักดิ์ ธรรมบุตร พ.บ.
ตอบ : การใช้ยา diazepam ในขณะตั้งครรภ์ มีรายงานว่ามีผลต่อทารกในครรภ์ จากการทดลองในหนูทดลอง โดยพบว่าเพิ่มความเสี่ยงต่อการเกิดปากแหว่งเพดานโหว่ แขนและขาพิการของทารกได้ แต่จะทำให้เกิดความพิการต่อทารกในครรภ์ของมนุษย์หรือไม่ ยังไม่สามารถสรุปได้ แต่ถึงจะมีผลก็คงมีผล ค่อนข้างน้อยมากต่อทารกในครรภ์. ในกรณีที่ใช้ยาในระยะเวลานาน อาจมีผลทำให้ทารกที่คลอดออกมามีอาการง่วงซึมหรือมีอาการซึมเศร้า หรืออาจมีผลของ withdrawal symptoms ได้โดยเฉพาะอย่างยิ่งในรายที่มารดาที่ใช้ยาในกลุ่มนี้ร่วมกับสารเสพติดชนิดอื่นขณะตั้งครรภ์ หรือติดสุราขณะตั้งครรภ์จะยิ่งมีผลต่อทารกมากยิ่งขึ้น. จากคำถามมารดาที่ได้ยา diazepam ในขณะตั้งครรภ์ใน 2 สัปดาห์แรก คิดว่าน่าจะมีผลต่อทารกในครรภ์ค่อนข้างน้อย แนะนำให้ทำการตั้งครรภ์ต่อไปได้ และหยุดการใช้ยาทันที หรือจะใช้ยาในกรณีที่มีความจำเป็นเท่านั้น. ควรทำการตรวจอัลตราซาวนด์เมื่ออายุครรภ์ได้ 18-22 สัปดาห์ เพื่อหาความผิดปกติของทารกว่ามีหรือไม่ ถ้าไม่พบความผิดปกติหรือความพิการของทารก ก็สามารถตั้งครรภ์ต่อไปได้เหมือนปกติ. ส่วนแพทย์ที่สั่งจ่ายยาก็ไม่น่าจะมีความผิดอะไรเนื่องจากไม่ทราบว่าผู้ป่วยตั้งครรภ์มาก่อน.
อภิชาติ จิตต์เจริญ พ.บ.,ศาสตราจารย์ภาควิชาสูติ-นรีเวชวิทยา,คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ,มหาวิทยาลัยมหิดล
สุรางค์ เจียมจรรยา พ.บ.ศาสตราจารย์, ภาควิชากุมารเวชศาสตร์ คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี ,มหาวิทยาลัยมหิดล