สถาบันครอบครัว-สถาบันชุมชน
ทั้งๆ ที่เป็นเมืองพุทธแต่เรามีปัญหาต่างๆ มากมายซึ่งอาจสรุปเรียกว่าเป็นวิกฤติการณ์ทางศีลธรรม และดูเหมือนว่าการเทศน์และการสอนวิชาจริยธรรมต่างๆ จะไม่ให้ความหวังเอาเสียเลยว่าจะแก้ไขวิกฤติการณ์ทางศีลธรรมได้
สิ่งปลูกสร้างหรือสถาปัตยกรรมมีส่วนที่เป็นโครงสร้างกับส่วนตกแต่งฉันใด ระบบศีลธรรมในสังคมก็มีส่วนที่เป็นโครงสร้าง และส่วนตกแต่ง เช่นเดียวกัน ถ้าส่วนที่เป็นโครงสร้างพังเสียแล้วจะทำตรงที่ตกแต่งเท่าไรๆ ก็ฟื้นฟูศีลธรรมไม่ขึ้น หรือเปรียบเทียบกับการถล่มของโรงแรมรอยัลพลาซา โรงแรมรอยัลพลาซาถล่มเพราะข้างบนแต่อ่อนแอที่ฐานราก สังคมก็เช่นเดียวกันถ้าหนักข้างบน แต่อ่อนแอที่ฐานรากก็จะถล่ม แท้ที่จริง วิกฤติการณ์ทางสังคมนั้นคืออาการของ “โรครอยัลพลาซาทางสังคม”
อะไรคือโครงสร้างทางศีลธรรม หรือฐานรากของสังคม
สิ่งนั้น คือ สถาบันครอบครัวกับสถาบันชุมชน
ถ้าสถาบันทั้งสองแตกสลายแล้ว ย่อมไม่มีทางแก้ไขวิกฤติการณ์ทางสังคมได้
เรื่องของชุมชนได้เขียนมาในที่ต่างๆ เป็นอันมาก เข้าใจว่าใน “บนเส้นทางชีวิต” ที่ลงในฉบับนี้ก็มีเรื่องของชุมชน ซึ่งควรทำความเข้าใจกันให้ดี เพราะเป็นกุญแจสำคัญของการแก้ไขวิกฤติการณ์ทางสังคม หมอชาวบ้านครั้งนี้ได้นำเอาเรื่องครอบครัวมาเป็นเรื่องขึ้นปก เพื่อร่วมงานปีครอบครัวสากลด้วย ขณะนี้ได้มีการพูดถึงครอบครัว และสถาบันครอบครัวกันมากขึ้น ความเป็นปึกแผ่นของครอบครัว (family cohesion) คือ พลังของสังคม ความเป็นปึกแผ่นของครอบครัวเกิดขึ้นจาก
- ครอบครัวมีรายได้เพียงพอ ไม่ถูกบีบคั้นจากความยากจนเกินไป
- ครอบครัวมีเวลาอยู่ร่วมกันและมีความสัมพันธ์ที่ดีระหว่างพ่อแม่ลูก
- ครอบครัวมีสุขภาพดี
- ครอบครัวมีสิ่งแวดล้อมดี
- ครอบครัวมีการเรียนรู้ที่เหมาะสมซึ่งทำให้พัฒนาสติและปัญญาเพิ่มขึ้นเรื่อยๆ
ทั้งนี้จะต้องเพ่งเล็งเรื่องเศรษฐกิจให้ดีว่าเป็นเศรษฐกิจที่ทำให้ครอบครัวแตก หรือครอบครัวเป็นปึกแผ่น เศรษฐกิจทุกวันนี้ไม่เป็นเศรษฐกิจที่ส่งเสริมความเป็นปึกแผ่นของครอบครัว ควรจะมีการพัฒนาแนวคิดและการพัฒนาเศรษฐกิจให้เป็นเศรษฐศาสตร์มนุษยนิยม โดยคำนึงถึงมนุษย์ ครอบครัว ชุมชน จึงจะทำให้เกิดศีลธรรมในสังคมได้