เด็กวัยหนึ่งขวบ ถึงขวบครึ่ง
สภาพผิดปกติ
268. ไอ
เวลามีใครในบ้านเป็นหวัดและติดต่อไปยังเด็ก ทำให้มีอาการคัดจมูก หรือน้ำมูกไหล ไอจาม เราพอจะรู้ว่าเด็กไอเพราะหวัด จึงไม่ค่อยเป็นห่วงเรื่องไอนัก
อย่างไรก็ตาม ถ้าหากเด็กเลิกจามและไม่มีน้ำมูกแล้ว แต่ยังไออยู่นานถึงครึ่งเดือน คุณแม่คงเริ่มเป็นกังวลว่าเด็กอาจมีโรคอื่นแอบแฝงอยู่ เช่นวัณโรค ในกรณีเช่นนี้ หากเด็กฉีดวัคซีนบีซีจีไว้แล้วก็ไม่ต้องห่วง หรือถึงจะไม่ได้ฉีด แต่เมื่อทดสอบวัณโรคแล้วให้ผลลบก็แปลว่าไม่ได้เป็นวัณโรค
และถึงแม้ว่าจะเคยมีหมอบอกว่าลูกคุณเป็น “โรคหืดในเด็ก” หรือ “หลอดลมอักเสบคล้ายหืด” ถ้าเด็กไม่มีไข้และร่าเริงแข็งแรงดี ก็ไม่ต้องกังวลอะไร ในที่สุดเด็กก็จะหายไอไปเอง
ถ้าหากอาการไอซึ่งตอนแรกเราคิดว่าเกิดจากโรคหวัด กลับมีอาการรุนแรงขึ้น ตอนกลางคืนเด็กไอจนหน้าแดงก่ำ และอาเจียนเอาอาหารมื้อเย็นออกมาหมด เรามักนึกถึงโรคไอกรนกันเป็นส่วนใหญ่ จึงไม่ค่อยพบว่าเด็กไอรุนแรงเพราะโรคนี้ ถ้าหากแยกไม่ออกว่าเด็กไอเพราะเสมหะหรือเพราะเป็นโรคไอกรน เอาเลือดไปตรวจดูก็รู้
ถ้าเด็กมีอาการอักเสบที่คอหอยและเวลาไอมีเสียงดังเหมือนเสียงหมาหอน สมัยก่อนหมอจะนึกถึงโรคคอตีบทันที แต่เมื่อมีการฉีดวัคซีนป้องกันอย่างแพร่หลาย โรคนี้จึงหายไปเกือบหมดแล้ว แต่ถ้าลูกของคุณไม่ได้ฉีดวัคซีนป้องกันโรคคอตีบเอาไว้ เมื่อมีอาการไอเช่นนี้ ต้องรีบพาไปให้หมอตรวจ โรคคอตีบอาจเป็นได้โดยไม่มีอาการไข้ ถ้าหากเด็กไอเหมือนหมาหอนขึ้นมาอย่างกะทันหันและเสียงแหบแห้ง อาจเป็นเพราะกลืนอะไรเข้าไปติดอยู่ที่คอหอยก็ได้ ต้องให้หมอตรวจดู
ในกรณีที่เด็กมีไข้สูงอย่างกะทันหัน หายใจเร็ว เวลาหายใจออกมีเสียงคราง หายใจไปทั้งไปทั้งไหล่ ปีกจมูกบานหุบเข้าออก ไอถี่กระชั้น และเวลาไอทำหน้าแสดงอาการเจ็บ เด็กอาจเป็นโรคปอดอักเสบอย่างเฉียบพลัน เด็กจะเพลีย ไม่อยากอาหาร ซึม ไม่ว่าใครดูก็รู้ว่าป่วยหนัก ต้องรีบพาไปหาหมอโดยเร็ว โชคดีที่สมัยนี้เราพบโรคนี้น้อยลงมาก
เด็กจะไอบ่อยหรือไม่ค่อยไอมักขึ้นอยู่กับลักษณะเฉพาะตัวของเด็กเอง เด็กบางคนคอแดงนิดหน่อยด้วย โรคหวัดก็ไออยู่นานเป็นอาทิตย์สองอาทิตย์เด็กแบบนี้ใช้ยาก็ไม่ค่อยได้ผล ถ้าแกยังร่าเริงเล่นหัวเหมือนปกติก็ไม่ต้องเป็นห่วง
269. ชัก
เด็กวัยนี้จำนวนไม่น้อยที่เกิดอาการชักเมื่อมีไข้สูง 39-40 องศา เวลาเด็กชักครั้งแรก คุณแม่เรียกชื่อก็ไม่ได้ยิน ตาเหลือกขาว ชักกระตุก เห็นแล้วคิดว่าลูกคงตายแน่ แต่ที่จริงไม่มีใครหรอกที่เกิดอาการชักไม่ได้สติแล้วตายไปเลย
สมัยก่อนมีคนชักเพราะโรคสมองอักเสบหรือเยื่อหุ้มสมองอักเสบ และโรคท้องร่วงกันมาก ทำให้คนหวาดกลัวเมื่อเห็นเด็กชัก ถ้าเด็กมีอาการเป็นหวัดและรู้ว่าชักเพราะไข้สูง พ่อแม่คงไม่ตกใจนักแต่ถ้าเป็นเด็กแข็งแรงไม่ค่อยเป็นอะไรมาก่อน แล้วจู่ๆเกิดอาการชักขึ้นมาละก็ คุณแม่คงว้าวุ่นจนทำอะไรไม่ถูก
กรณีที่เด็กชักโดยไม่มีไข้ต้องนึกถึงโรคลมบ้าหมูด้วย แต่ถ้าเด็กชักพร้อมกับตัวร้อน เราก็คิดถึงเฉพาะโรคที่ทำให้มีไข้เท่านั้น เรื่องมีไข้หรือไม่มีนี้จึงเป็นปัญหาสำคัญมากเวลาเด็กชัก ถ้าเด็กชักขึ้นมาอย่างกะทันหัน เราวัดอุณหภูมิร่างกายดูด้วย อาจมีบางกรณีที่ตอนชักเด็กไม่มีไข้ แต่จะมีไข้สูงประมาณ 39 องศาหลังจากนั้นหนึ่งชั่วโมง
เวลาเด็กชัก ไม่ต้องไปนึกถึงวิธีการรักษาอะไรให้ยุ่งยาก เพียงแค่คอยดูแลลดไข้ให้หัวเย็นโดยให้นอนหมอนน้ำแข็ง และระวังไม่ให้มือเท้าเย็นเกินไปเท่านั้น คุณแม่จะอุ้มลูกไปพลางร้องไห้ไปพลางก็ได้ ไม่กี่นาทีเด็กจะได้สติขึ้นมาอย่างแน่นอน
ตอนที่ลูกเกิดอาการชักครั้งแรก ถ้าแม่รีบพาไปหาหมอใกล้บ้านและพบหมอฉีดยาให้ เด็กก็ฟื้นขึ้นมา แบบนี้แม่คงเข้าใจไปว่าเวลาเด็กฉีดยาจึงจะฟื้น พอลูกชักขึ้นมาทีไร แม่ก็พาวิ่งแจ้นไปหาหมอทุกที แต่ที่จริงอาการชักนี้จะหายเองได้แน่
เด็กบางคนกัดลิ้นเวลาชัก ควรเอาด้ามช้อนหรือด้ามแปรงสีฟันผ้าใส่ปากให้กัดแทน หากเด็กเพราะไข้สูง หลังจากหายชักแล้ว ไข้ยังคงมีอยู่ ควรให้เด็กนอนหมอนน้ำแข็งต่อไป
เด็กที่ชักง่าย เวลาตัวร้อนเกือบ 40 องศา แกมักจะชัก ถ้าชักบ่อยๆ ต้องขายาลดไข้และยากันชักจากหมอมาเตรียมไว้ และให้เด็กกินยาเวลาเริ่มมีไข้เพื่อป้องกันเอาไว้ เด็กที่ชักง่ายไม่จำเป็นต้องเป็นโรคลมบ้าหมูทุกคน แต่เมื่อตรวจคลื่นสมองดู บางคนก็มีอาการของโรคลมบ้าหมู เด็กที่บ่อยๆ ตอนมีไข้ เวลาปกติน่าจะพาไปตรวจคลื่นสมองดู
อาการชักเนื่องจากไข้สูงนั้น เป็นปฏิกิริยาที่มีต่อความร้อน โรคที่เป็นต้นเหตุจึงกำหนดได้ไม่แน่นอน อาจเป็นหัด เป็นหวัด หรือเป็นส่าไข้ก็ได้ คือ ถ้ามีอาการตัวร้อนเด็กก็จะชัก แต่โรคที่เป็นมากที่สุด คือ โรคจากเชื้อไวรัสซึ่งเรียกกันว่า โรคหวัด
เด็กที่ชักบ่อยๆ นั้นไม่ได้หมายความว่า โตขึ้นแล้วจะปัญญาอ่อน อาการชักเนื่องจากไข้นี้จะลดน้อยลงมาก เมื่อเด็กอายุเกิน 5 ขวบ และเมื่อขึ้นชั้นประถมแล้วก็จะไม่ปรากฏเลย
270. ร้อนจนชัก
เมื่อคุณแม่มีธุระด่วนต้องรีบไปแต่เด็กไม่ยอม แผดเสียงร้องจ้าขึ้นมา แล้วจู่ๆ ก็ดูเหมือนลมหายใจหยุด ริมฝีปากเปลี่ยนสี กำมือแข็ง ตาเหลือกขาว เหมือนอาการชัก เด็กบางคนเป็นเช่นนี้ บางครั้ง คุณแม่พยายามแย่งไม้ขีดไฟจากมือเด็กแต่แกไม่ยอม ร้องไห้เสียงดังแล้วเงียบไปอย่างกะทันหันเหมือนเกิดอาการชัก
อาการเช่นนี้ เด็กบางคนเริ่มเป็นตั้งแต่อายุยังไม่ถึงขวบ แต่โดยทั่วไปมักเริ่มตอนเด็กกำลังหัดเดิน และอาจเป็นอยู่จนถึงอายุ 3-4 ขวบ มักเป็นกับเด็กที่มีอารมณ์เปลี่ยนแปลงอย่างรุนแรง คุณพ่อคุณแม่คงเป็นห่วงว่าลูกอาจเป็นโรคลมบ้าหมู จึงพาไปตรวจคลื่นสมองดู ส่วนใหญ่จะไม่ได้เป็นโรคลมบ้าหมู เมื่ออายุเกิน 5 ขวบ อาการเช่นนี้ จะหายไป บ้านที่มีปู่ย่าหรือตายายอยู่ด้วย เด็กเป็นเช่นนี้มาก คงเป็นเพราะผู้ใหญ่เอาใจเด็กมากเกินไป
ถ้าเด็กเป็นเช่นนี้บ่อยๆ ควรปรึกษาแพทย์ หมออาจให้ยามาช่วย อาการชักเป็นอาการที่น่ากลัว คนทั้งบ้านจึงพยายามไม่ทำให้เด็กโกรธและตามใจเด็กทุกอย่าง ซึ่งทำให้เด็กเอาแต่ใจตัวเองขึ้นไปอีก เรื่องนี้ควรประชุมสมาชิกในครอบครัวและตกลงกันให้ดีว่า เวลาแม่ลูกมีข้อขัดแย้งกัน ปู่ย่าหรือตายายต้องไม่เข้าไปช่วยหลาน พยายามพาเด็กออกไปเล่นข้างนอก เพื่อสลายพลังงาน พาเด็กไปตรวจคลื่นสมอง ถ้ามีแนวโน้มเป็นโรคลมบ้าหมูคงต้องกินยาเป็นเวลานาน