ต้อลม

ต้อลม

ผู้ถาม จันทร์เพ็ญ/กรุงเทพฯ
การเป็นต้อลมมีโอกาสที่จะลุกลามจนถึงขั้นตาบอดจริงหรือเปล่า และจะรักษาหายขาดไหม

ดิฉันอายุ ๒๘ ปี มีอาชีพเป็นพนักงานขับรถประจำทาง ดิฉันสายตาสั้นประมาณร้อยกว่าๆ สวมแว่นสายตาเวลาขับรถ ดิฉันจะสวมแว่นกันแดดเฉพาะเวลาที่มีแดดจ้ามากๆ เท่านั้น ถ้าแดดจ้าไม่มากก็จะใ่ส่แว่นสายตาเลนส์กระจกธรรมดากับเลนส์ปรับแสง จนเมื่อไม่นานมานี้ ดิฉันมีอาการเคืองตา จึงส่องกระจกดู พบว่า มีตุ่มสีขาวขุ่นคล้ายตาปลาอยู่ที่ตาขาว ดิฉันจึงไปหาหมอ หมอบอกว่าเป็นต้อลม ไม่อันตรายอะไร แต่รักษาไม่หาย แต่พอดิฉันกลับมาพบเพื่อน เขาบอกว่าสามีของเขาที่เสียชีวิตไป ก็เป็นต้อลมและตาบอดในที่สุด ดิฉันจึงมีความกังวลมาก จึงขอเรียนถามคุณหมอ ดังนี้ค่ะ

๑. เวลาทำงาน เครื่องปรับอากาศจะเป่าตรงระดับศีรษะพอดี ไม่ทราบว่าเป็นสาเหตุของการเกิดโรคนี้หรือเปล่าคะ

๒. ดิฉันคงไม่สามารถไปประกอบอาชีพอย่างอื่นได้ ช่วยแนะนำวิธีดูแลสายตาให้ด้วยค่ะ

๓. อยากให้คุณหมอช่วยอธิบายเกี่ยวกับโรคต้อลมด้วยค่ะ และสามารถกลายเป็นต้อชนิดอื่นได้หรือเปล่า มีโอกาสที่จะตาบอดจริงหรือเปล่า เกิดจากสาเหตุอะไร

ขอความกรุณาคุณหมอช่วยตอบด้วยนะคะ
 

ผู้ตอบ พญ.สกาวรัตน์ คุณาวิศรุต
คุณมีอาชีพขับรถประจำทาง ต้องสัมผัสกับแดด ลม ฝุ่น เป็นประจำ เป็นเหตุให้เกิดต้อลม แม้จะมีอายุเพียง ๒๘ ปี คำถามที่คุณถามมาเกี่ยวกับเรื่องต้อลมทั้งสิ้น   ขออธิบายรวมๆ ถึงเรื่องต้อลม ดังนี้

ต้อลม มีลักษณะเป็นก้อนเนื้อนูนสีขาวหรือเหลือง อยู่บริเวณเยื่อบุตาที่คลุมตาขาวข้างๆ ตาดำ ตรงบริเวณ ๓ และ ๙ นาฬิกา (ขอให้นึกภาพตาดำเหมือนหน้าปัดนาฬิกา) ถ้ามีก้อนเนื้อนูนที่บริเวณอื่น เช่น ที่ ๑๒ หรือ ๖ นาฬิกา ให้สันนิฐานว่าไม่ใช่ต้อลมไว้ก่อน ลักษณะของต้อลมเหมือนต้อเนื้อ อาจถือว่าเป็นอาการแรกเริ่มของต้อเนื้อก็ได้ เป็นการเสื่อมของเยื่อบุตาบริเวณนั้น และมีพยาธิสภาพเฉพาะบริเวณนั้นไม่ลามเข้าตาดำ แต่ถ้าเป็นมากขึ้น การเสื่อมของเยื่อบุตานั้นลามเข้าไปในตาดำ กลายเป็นแผ่นเนื้อสีแดงเข้าตาดำ อันนี้เรียกว่าต้อเนื้อเพราะส่วนที่ยื่นเข้าไปในตาดำมักจะมีลักษณะคล้ายเนื้อ ทั้งต้อลมและต้อเนื้อ ถ้ามีการอักเสบจะทำให้ตาขาวบริเวณนั้นแดง ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองได้

สาเหตุของต้อลมและต้อเนื้อที่พิสูจน์แน่ชัด ได้แก่ แสงอัลตราไวโอเลตจากดวงอาทิตย์ ก่อให้เกิดปฏิกิริยาการเสื่อมของเยื่อบุตาบริเวณ ดังกล่าว จึงพบในบริเวณตาขาวที่ถูกแดดมากกว่าบริเวณอื่น ยิ่งอายุมากขึ้น ตาก็จะถูกแดดมาก คนที่มีอาชีพอยู่กลางแดด เช่น ชาวไร่ ชาวสวน กรรมกร ก็จะมีโอกาสเป็นต้อลม ต้อเนื้อได้มากจึงพบโรคนี้ในประชากรแถบเส้นศูนย์สูตรที่มีแสงแดดจ้า นอกจากนี้ สิ่งที่ก่อให้เกิดอาการระคายเคืองต่อดวงตา เช่น ฝุ่น ลม ควันไฟ ความแห้งแล้ง ก็มีส่วนทำให้ผู้เป็นโรคนี้ยิ่งมีอาการมากขึ้น

การรักษา เป็นอย่างที่คุณหมอแนะนำคุณมา การเป็นต้อลมไม่มีอันตรายอะไร ใช้ยาหยอดตาช่วยในเวลาที่มีอาการระคายเคืองมาก ข้อสำคัญไม่ควรซื้อยาหยอดตาใช้เอง ควรปรึกษาจักษุแพทย์ หากใช้ยาเอง ยาบางตัวอาจก่ออันตรายทำให้ตาบอดได้ ลำพังต้อลมไม่ทำให้ตาบอดแน่นอน

ข้อสำคัญ คือ การป้องกันมิให้เกิดต้อลม โดยหลีกเลี่ยงสิ่งที่ก่อให้เกิดการระคายเคือง  ถ้าจำเป็นต้องขับรถ ถูกแดด ลม ก็ควรใช้แว่นกันแดด ช่วงที่เป็นต้อลมอยู่แล้ว   ก็ควรใช้แว่นกันแดดประจำ เพื่อมิให้ต้อลมอักเสบบ่อยๆ จะนำไป  สู่ต้อเนื้อซึ่งอาจทำให้ตามัวลงได้

ขอตอบคำถามคุณดังนี้

๑. ถ้าเครื่องปรับอากาศเป่าเข้าตาพอดี ทำให้ตาแห้ง อาจมีอาการแสบเคือง อาจทำให้เยื่อบุตาบริเวณนั้นเสื่อมกลายเป็นต้อลมไปได้

๒. คุณเป็นพนักงานขับรถ สายตาสั้นด้วย ก็ควรใส่แว่นซึ่งจะช่วยกันแดด และทำให้ตาเห็นชัดด้วย ก็เป็นวิธีป้องกันที่ดีอยู่แล้ว ไม่จำเป็นต้องเปลี่ยนวิชาชีพ

๓. ต้อลมสามารถกลายเป็นต้อเนื้อ ซึ่งเป็นโรคไม่รุนแรงนัก โอกาสตาบอดจากโรคต้อลมเป็นไปไม่ได้เลย แต่ถ้าลามเข้าตาดำมากๆ จึงจะทำให้ตามัวลงค่ะ