สำรอง : แก้ไอ แก้ไข้

สำรอง : แก้ไอ แก้ไข้
"สำรอง" หรือชื่อพื้นบ้าน "พุงทะลายและท้ายเภา" พบมากหลายจังหวัดของภาคตะวันออก จุดเด่นของต้นสำรองอยู่ที่ผลซึ่งมีรูปร่างรีเมื่อแก่แล้วผิวจะเหี่ยวย่นกลายเป็นสีน้ำตาลแก่ พอร่วงจากต้นก็จะมีปีกบางๆ ยื่นออกมา ซึ่งส่วนปีกนั้นเรียกว่า " สำเภา "ทำให้เจ้าลูกสำรองนี้ มีลักษณะคล้ายเรือสำเภาที่อาศัยกระแสลมให้พัดพาล่องลอยไปในอากาศ

สรรพคุณทางยาของสำรองไม่เป็นรองใครเหมือนชื่อ หมอไทยแต่โบราณรู้จักนำทุกส่วนของสำรองมาใช้ทำยา ดังนี้
- ราก แก้ไอ แก้ท้องเสีย รักษากามโรค แก้พยาธิผิวหนัง
- แก่นต้น แก้โรคเรื้อน แก้กุฏฐัง แก้กามโรค
- ใบ แก้พยาธิ แก้ลม
- ผลและเมล็ด แก้ไข้ แก้ตานซาง ตานขโมยในเด็ก แก้ท้องเสีย แก้ลมพิษ แก้ลม แก้ธาตุพิการ
- เปลือกต้น แก้ไข้ แก้ท้อง

วิธีการใช้วุ้นสำรองตามภูมิปัญญาชาวบ้าน
1. แก้เจ็บคอแก้ไข้ ใช้ลูกสำรองราว 10-20 ลูก ต้มกับชะเอมจีนพอหวานจนได้น้ำยาเข้มข้น จิบน้ำสำรองบ่อยๆ ช่วยแก้ไข้เจ็บคอดีนัก
2. แก้ไอขับเสมหะ ใช้ลูกสำรองแค่ 3-5 ลูกก็พอ เพียงแช่ลงในน้ำสัก 1 แก้ว จนพองเป็นวุ้นออกมา เติมน้ำตาลกรวดลงไปเพื่อแต่งรสให้หวานตามใจชอบ ดื่มทั้งเนื้อวุ้นและน้ำครั้งละ 1 แก้ว วันละ 3 เวลาก่อนอาหาร

ทั้งนี้หากเป็นไข้หวัดพร้อมกับอาการไอ เจ็บคอ มี เสมหะ ควรหาลูกสำรองมาทำน้ำสำรองอุ่นๆ ดื่มแก้ไข้ แก้ไอ ขับเสมหะ แก้เจ็บคอ แต่ถ้าเป็นวันที่อากาศร้อนสามารถดื่มน้ำสำรองแก้ร้อนใน กระหายน้ำ ช่วยให้ใจคอชุ่มชื่น กระปรี้กระเปร่า ดีกว่าดื่มชาหรือกาแฟเป็นไหนๆ

3. แก้ตาอักเสบ วุ้นสำรองเป็นยาเย็นที่ไม่เป็นอันตรายต่อเยื่อบุอ่อนๆ จึงสามารถนำมาใช้รักษาตาอักเสบได้ โดยนำผ้าก๊อซชุบน้ำพอชุ่มชื้น แล้วนำไปวางทับบนตาที่อักเสบ จากนั้นจึงวางแผ่นเปลือกหุ้มเมล็ดลูกสำรองลงบนผ้าก๊อซ เปลือกหุ้มเมล็ดนั้นจะพองตัวเป็นวุ้นแทรกซึมในผ้าก๊อซ ช่วยบรรเทาอาการเจ็บตา ตาอักเสบอย่างได้ผลมาแล้ว
4. แก้โรคอ้วน เนื่องจากฤทธิ์การระบายของวุ้นสำรองก็ดี หรือการพองตัวของวุ้นสำรองที่คล้ายกับบุกก็ดี ล้วนเป็นคุณสมบัติสำคัญแบบ 2 ใน 1 ของสมุนไพรลดน้ำหนักอย่างลูกสำรอง ที่ควรจัดเป็นรายการเครื่องดื่มประจำสำหรับหญิงสาวที่ต้องการลดน้ำหนักทั้งหลาย

(เครดิตภาพ : ป้าจาย)

** สมุนไพรใกล้ตัว มุ่งเสนอสรรพคุณทางยา การนำไปใช้ควรพิจารณาอย่างรอบด้าน **