ผึ้งต่อย ต่อต่อย
ส่วนมากจะมีอาการเพียงเล็กน้อย คือบริเวณที่ถูกต่อยมีอาการปวด บวม แดง คัน แสบร้อน ซึ่งอาจเป็นอยู่นานหลายชั่วโมง ถ้าเป็นมาก จะมีอาการบวมซึ่งจะค่อยๆ ขยายใหญ่ขึ้นจนมีขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางมากกว่า 5-10 เซนติเมตร อาการมักเกิดขึ้นภายใน 12-36 ชั่วโมงหลังถูกต่อย และจะเป็นอยู่นานหลายวัน
ถ้าถูกต่อยที่ลิ้นหรือในช่องปาก อาจทำให้ลิ้นและเยื่อเมือกในช่องปากบวม จนอุดกั้นทางเดินหายใจ ถึงขั้นเสียชีวิตได้ ซึ่งมักจะพบในเด็ก
ถ้าถูกต่อยที่กระจกตา (ตาดำ) อาจทำให้เกิดแผลที่กระจกตา ทำให้สายตาพิการได้
ถ้าถูกต่อยที่บริเวณใกล้เส้นประสาท ก็อาจทำให้เกิดรอยบวมกดทับเส้นประสาท เกิดอาการชาได้
บางรายพิษอาจซึมเข้ากระแสเลือด เกิดปฏิกิริยาภูมิแพ้ หรืออาการเป็นพิษต่ออวัยวะทั่วร่างกาย ทำให้มีอาการริมฝีปากบวม หนังตาบวมคัน ผิวหนังออกร้อนแดง มีลมพิษขึ้นทั่วตัว อาจมีอาการคลื่นไส้ อาเจียน ปวดท้อง ท้องเดิน เจ็บแน่นหน้าอก
ถ้าเกิดการแพ้อย่างรุนแรง ผู้ป่วยจะมีอาการหายใจ ลำบาก หรือหายใจหอบ เนื่องจากกล่องเสียงบวม หรือหดเกร็ง หรือหลอดลมตีบตัว (ทำให้มีเสียงหายใจดังวี้ด)
บางรายอาจเกิดภาวะช็อก คือมีอาการเป็นลม ชีพจรเต้นเบาและเร็ว ความดันเลือดต่ำ และอาจเสียชีวิตภายใน 15-30 นาทีถึง 4 ชั่วโมง
อาการแพ้รุนแรงอาจเกิดขึ้นภายใน 2-3 นาทีหลังถูกต่อย หรืออาจเกิดหลังถูกต่อยแล้ว 24 ชั่วโมงก็ได้
อาการแพ้อาจเกิดจากการถูกต่อยเพียงครั้งเดียวในผู้ที่เคยมีอาการแพ้ง่ายหรือเป็น โรคภูมิแพ้อยู่แต่เดิม เคยถูกแมลงพวกนี้ต่อยมาก่อน หรือเคยมีอาการแพ้แมลงพวกนี้มาก่อน ซึ่งอาจรุนแรงถึงขั้นเกิดภาวะช็อกและเสียชีวิตได้
บางรายปฏิกิริยาภูมิแพ้อาจเกิดขึ้นช้า ประมาณ 1-2 สัปดาห์หลังถูกต่อย ผู้ป่วยจะมีอาการไข้ ปวดศีรษะ อ่อนเพลีย ปวดตามข้อและกล้ามเนื้อ ข้อบวม เจ็บ ต่อมน้ำเหลืองโตทั่วตัว บางรายอาจเกิดไตอักเสบ หลอดเลือดอักเสบ เลือดจางจากเม็ดเลือดแดงแตก เกล็ดเลือดต่ำ (เลือดออกง่าย มีจ้ำเขียวตามตัว) ประสาทตาอักเสบ (ตามัว ไขสันหลังอักเสบ เป็นต้น)
รายที่ถูกผึ้งหรือต่อรุมต่อยจำนวนมาก เช่น ถูกต่อยมากกว่า 30-40 แผล (เด็กถูกต่อยมากกว่า 5-10 แผล) พิษจะซึมเข้ากระแสเลือดจำนวนมากทันที ทำให้เกิดภาวะพิษต่อร่างกายโดยตรง (โดยไม่ใช่เป็นปฏิกิริยา ภูมิแพ้) อาจทำให้ผู้ป่วยเกิดภาวะช็อกได้แบบเดียวกับการเกิดภาวะช็อกจากการแพ้ดัง กล่าวข้างต้น ซึ่งสามารถ เกิดขึ้นในการถูกผึ้งหรือต่อต่อยครั้งแรกในชีวิต
นอกจากนี้ ยังอาจทำให้เกิดภาวะพิษในลักษณะอื่น เช่น เม็ดเลือดแดงแตก (ซีดเหลือง) กล้ามเนื้อถูกทำลาย (มีอาการปวดเมื่อย และปัสสาวะสีเข้ม) ไตวายเฉียบพลัน (ปัสสาวะออกน้อย หรือไม่ออกเลย) เป็นต้น ซึ่งอาจเกิดขึ้นภายใน 48 ชั่วโมงหลังถูกต่อย ภาวะแทรกซ้อนเหล่านี้พบได้บ่อยในคนที่ถูกต่อรุมต่อย
การดำเนินโรค
ถ้าถูกต่อยเพียงครั้งเดียวหรือไม่กี่ครั้ง และมีอาการที่บาดแผลเฉพาะที่ที่ถูกต่อย ก็มักจะหายได้ภายในไม่นาน แต่ถ้ามีปฏิกิริยาภูมิแพ้หรือเป็นพิษรุนแรงก็อาจทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตภายใน เวลาไม่นาน
บางรายปฏิกิริยาภูมิแพ้อาจเกิดหลังถูกต่อย 1-2 สัปดาห์
รายที่มีภาวะช็อกจากการแพ้ หลังให้ยารักษาครั้งแรก อาการจะทุเลาไปได้ แต่หลังหยุดยาอาจเกิดภาวะช็อกกำเริบซ้ำได้ จึงต้องรับตัวไว้รักษาในโรงพยาบาลจนกว่าจะแน่ใจว่าปลอดภัยแน่นอนแล้ว
ภาวะแทรกซ้อน
พิษผึ้งและต่ออาจทำให้เกิดพิษต่ออวัยวะทั่วร่างกาย (ดังที่ได้กล่าวไว้ในหัวข้อ "อาการ") ที่สำคัญคือ ภาวะช็อก และไตวายเฉียบพลัน ซึ่งทำให้ผู้ป่วยเสียชีวิตได้
การแยกโรค
อาการปวด บวม แดง คัน เฉพาะที่ อาจเกิดจากแมลงชนิดอื่น (เช่น มด) กัด ต่อย
อาการแผลบวมขนาดใหญ่ ก็อาจต้องแยกออกจากการติดเชื้ออักเสบของผิวหนัง
อาการลมพิษขึ้นทั่วตัว หายใจลำบาก หรือช็อก อาจเกิดจากการแพ้อาหาร แพ้ยา หรือสารเคมีอื่นๆ
- อ่าน 38,710 ครั้ง
พิมพ์หน้านี้