กลืนอาหารชิ้นใหญ่หรือสิ่งของ หรือสำสักสิ่งแปลกปลอม (แล้วติดคอหรือหายใจไม่ออก)
การปฐมพยาบาล
เมื่อพบเด็กหรือผู้ใหญ่มีอาการสำลักหรือสิ่งแปลกปลอมติดคอ. ถ้ายังไอ แรงๆ ได้ พูดได้ และหายใจเป็นปกติ ไม่ต้องทำอะไรทั้งสิ้น แต่ควรรีบนำ ผู้ป่วยไปหาหมอทันที อย่าพยายามให้ความช่วยเหลือใดๆ เช่น ใช้นิ้วล้วงคอ เพื่อเอาสิ่งแปลกปลอมออก เพราะอาจดันสิ่งแปลกปลอมเข้าไปอุดกั้นทางเดินหายใจจนเกิดอันตรายได้.
แต่ถ้าผู้ป่วยมีอาการหายใจไม่ได้ หน้าเขียว เล็บเขียว ไอไม่ออก พูดไม่ออก ควรรีบให้ความช่วยเหลือดังนี้
1. กรณีที่ผู้ป่วยยังรู้สึกตัวดี ให้ทำการช่วยเหลือดังนี้
ก. ผู้ใหญ่และเด็กโต ให้ใช้ "วิธีรัดท้องอัดยอดอก" หรือ "รัดอัดท้อง" โดย
- ผู้ช่วยเหลือยืนข้างหลังผู้ป่วย ใช้แขน 2 ข้างโอบรอบเอวผู้ป่วย.
- ผู้ช่วยเหลือกำหมัดข้างหนึ่งวางบริเวณเหนือสะดือผู้ป่วยเล็กน้อยใต้ต่อกระดูกอ่อน "ลิ้นปี่" (ดังรูป ก.).
- ผู้ช่วยเหลือใช้มืออีกข้างจับมือที่กำหมัดไว้แล้ว (ดังรูป ก.2) ทำการอัดเข้าท้องแรงๆ เร็วๆ ขึ้นไปข้างบน (ทำคล้ายกับจะพยายามยกผู้ป่วยขึ้น).
- อัดหมัดเข้าท้องซ้ำๆ กัน หลายๆ ครั้ง จนกว่าสิ่งแปลกปลอมจะหลุดออกมา หรือจนกว่าผู้ป่วยจะหมดสติ.
รูป ก. วิธีรัดท้องอัดยอดอก (อัดท้อง) (โดยใช้กำหมัดอัดแรงๆ เร็วๆ ใต้ลิ้นปี่ เพื่อให้ลม ในปอดเกิดแรงดันขึ้นไปดันให้สิ่งแปลกปลอมหลุดออกมา)
หมายเหตุ: สำหรับคนอ้วนลงพุง (ท้องโต) หรือหญิงตั้งครรภ์ ให้ใช้วิธี “อัดอก” โดยกำหมัดวางไว้กลางอกบริเวณราวนม แล้วใช้มืออีกข้างจับมือที่กำหมัดไว้ แล้วอัดอกแรงๆ เพื่อกระแทกมือที่กำหมัดไว้ให้กดกระดูกกลางอก เข้าไปในทรวงอกตรงๆ ทำซ้ำหลายๆ ครั้ง จนสิ่งแปลกปลอมหลุดหรือผู้ป่วยหมดสติ (ดังรูป ข).
รูป ข. วิธีอัดอกในการช่วยเหลือคนท้องโต
กรณีอยู่ตามลำพัง ให้ผู้ป่วยช่วยเหลือตัวเองดังนี้
- กำหมัดข้างหนึ่งวางตรงเหนือสะดือ (ดังรูป ค.).
- ใช้มืออีกข้างจับมือที่กำหมัดไว้แล้วก้มหัวให้มือพาดขอบแข็งๆ เช่น พนักเก้าอี้ ขอบโต๊ะ เป็นต้น
- ก้มตัวลงแรงๆ เพื่อกระแทกหมัดอัดเข้าท้องในลักษณะดันขึ้นข้างบน ทำซ้ำๆ หลายๆ ครั้ง จนกว่าสิ่งแปลกปลอมหลุด.
รูป ค. วิธีการช่วยเหลือตัวเอง
ข. สำหรับทารกอายุต่ำกว่า 1 ปี ให้ทำการช่วยเหลือดังนี้
- จับทารกนอนควํ่าบนแขน ให้ศีรษะตํ่าลงเล็กน้อย.
- ใช้ฝ่ามือตบลงตรงกลางหลังของทารก (ระหว่างกลางของสะบัก 2 ข้าง) เร็วๆ 5 ครั้ง (ดังรูป ง.).
- ถ้าไม่ได้ผล จับทารกนอนหงายบนแขนให้ศีรษะตํ่า แล้วใช้นิ้วชี้กับ นิ้วกลางวางบนกระดูกหน้าอกเหนือกระดูกลิ้นปี่ แล้วกดอกลง (สักครึ่งถึง 1 นิ้ว) เร็วๆ 5 ครั้ง (ดังรูป จ.).
- ถ้าไม่ได้ผล ให้ทำการ "ตบหลัง" 5 ครั้ง สลับกับ "กดหน้าอก" 5 ครั้ง จนกว่าสิ่งแปลกปลอมจะหลุดหรือทารกหมดสติ.
รูป ง. วิธีการตบหลัง
รูป จ. วิธีการกดหน้าอก
รูป ฉ. วิธีเปิดทางหายใจและตรวจการหายใจ
- การโล่งทางหายใจด้วยการยกคางขึ้นและกดหน้าผากลง (เงยหน้า เชยคาง)
-
การดูว่าผู้ป่วยหายใจหรือไม่ โดย
- หูฟังเลียงลมหายใจ
- แก้มสัมผัสลมหายใจ
- ตามองการยกขึ้นลงของหน้าอก
2. กรณีที่ผู้ป่วยหมดสติ ให้ทำการช่วยเหลือดังนี้
- จับผู้ป่วยนอนหงายบนพื้น.
- เปิดทางหายใจให้โล่ง โดยใช้มือยกปลายคางขึ้น (นิ้วแตะที่กระดูกปลายคางไม่ใช่ที่เนื้อที่นุ่มๆ ใต้คาง) และกดศีรษะลง (ดังรูป ฉ.) นี่คือวิธี "เงยหน้า เชยคาง" (head tilt-chin lift).
- ตรวจในช่องปาก ถ้ามองเห็นสิ่งแปลกปลอมชัดเจน ให้ใช้นิ้วชี้ค่อยๆเขี่ยและเกี่ยวออกมา (ดังรูป ช.) แต่ต้องระวังอย่าทำแรง หรือลึกเกินไป อาจทำให้สิ่งแปลกปลอมหลุดลึกเข้าไปอีก โดยเฉพาะอย่างยิ่งมักเกิดกับเด็กเล็ก (ถ้าสิ่งแปลกปลอมอยู่ลึกเกินไป หรือมองไม่เห็นสิ่งแปลกปลอม ห้ามใช้นิ้วล้วง เพราะจะเกิดอันตรายได้).
- ลองช่วยหายใจโดยการเป่าปาก 2 ครั้ง ครั้งละ 1-1.5 วินาที (ดัง รูป ซ.) ถ้าเป่าแล้ว หน้าอกผู้ป่วยยกขึ้น ให้เป่าลมหายใจให้ ผู้ป่วย 10-12 ครั้ง/นาทีในผู้ใหญ่ 12-20 ครั้ง/นาทีในเด็กโต หรือ 20-24 ครั้ง/นาทีในเด็กเล็ก) ถ้าหน้าอกไม่ยกขึ้นให้ทำข้อ 5.
- ทำการอัดท้อง 6-10 ครั้ง ในท่านอนหงาย สำหรับผู้ใหญ่และเด็กอายุ มากกว่า 1 ปี (ดังรูป ฌ.) หรือทำการตบหลัง 5 ครั้ง สลับกับกดหน้าอก 5 ครั้ง สำหรับทารกอายุตํ่ากว่า 1 ปี (13) ทำจนสิ่งแปลกปลอมหลุด หรือผู้ป่วยหายใจเองได้.
- ตรวจดูช่องปาก ทำการเขี่ยและเกี่ยวสิ่งแปลกปลอมออก ตามข้อ 3.
- ถ้าสิ่งแปลกปลอมยังไม่หลุดออกมาหรือผู้ป่วยยังหายใจด้วยตัวเองไม่ได้ ให้ทำตามข้อ 4.-6. ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะถึงโรงพยาบาล.
- ในกรณีที่ผู้ป่วยไม่หายใจและไม่กระดุกกระดิกเลยให้เป่าปาก<และนวดหัวใจ<แทน จนกว่าจะถึงโรงพยาบาล (การนวดหัวใจโดยการ กดหน้าอก อาจช่วยให้สิ่งแปลกปลอมหลุดออกมาได้ อย่าลืมคอยตรวจเชค ช่องปากตามข้อ 3. เป็นระยะ.
รูป ช. วิธีใช้นิ้วเกี่ยวสิ่งแปลกปลอมในปาก ระวังอย่าดันให้สิ่งนั้นตกลึกเข้าไปในคอ โดยให้ปลายนิ้วเลียบกระพุ้งแก้ม
เข้าไปจนสุด แล้วงอปลายนิ้วเกี่ยวสิ่งที่อยู่ในปากออกมา (อย่าดันนิ้วเข้าไปในปากตรงๆ)
รูป ซ. วิธีเป่าปากช่วยหายใจ
รูป ฌ. วิธีการอัดท้องโดยกำหมัดเข้าใต้อัดยอดอกในท่านอนหงาย
- อ่าน 104,919 ครั้ง
พิมพ์หน้านี้